دیدبان آزار: «بهم پیام داد و محترمانه سلام و احوالپرسی کرد و گفت می‌توانم سوالی بپرسم. فالوور مشترک داشتیم و من هم جواب دادم و گفتم بفرمایید. شروع کرد به پیام‌های جنسی دادن و عکسی از آلتش فرستاد. بلافاصله پیام‌ها را پاک و بلاکش کردم. اگر خانواده‌ام چشمشان به چنین عکسی بخورد بدبخت می‌شوم.»
این تجربه دختری نوجوان است که اخیرا برای دیدبان آزار ارسال شده است. برای بسیاری از ما که روزانه ساعاتی را در فضای مجازی می‌گذرانیم، آزار اینترنتی به یکی از عواقب ناگزیر حضور در عرصه مجازی تبدیل شده است. اینباکس خود را باز می‌کنیم و با تصاویر برهنه از بدن مردان یا در واقع نوعی عورت‌نمایی اینترنتی مواجه می‌شویم. گاهی اظهارنظری از خود بروز می‌دهیم که به مذاق عده‌ای خوش نمی‌آید و در واکنش تصویر آلت جنسی دریافت می‌کنیم. یا اصلا وارد مکالمه‌ای ساده و محترمانه می‌شویم که بی‌مقدمه و بدون رضایت، ناگهان تصویری جنسی برایمان ارسال می‌شود. تاکنون تعداد زیادی گزارش این‌چنینی برای دیدبان آزار ارسال شده است. آلت‌نمایی اینترنتی عموما با پیام‌هایی مکتوب همراه است که تصویر ارسال شده را در واقع لطف و منتی ب سر زن مورد هدف جا می‌زند و خشنودی زن از دریافت عکس را مفروض می‌گیرد. این موضوع در اپلیکیشن‌های دوست‌یابی بسیار شایع‌تر است. چرا که برخی کاربران تصور می‌کنند اگر کسی به دنبال پارتنر جنسی است، پس می‌توان بی‌مقدمه و بدون اجازه برای او عکس برهنه فرستاد. زنان هم‌جنس‌گرا نیز گزارش داده‌اند که به وفور گرایش جنسی‌شان با ارسال تصاویر آلت جنسی مردانه مورد هدف قرار گرفته است.
بیشتر بخوانید:
ابزاری تازه برای حمایت از زنان خبرنگار در مقابل خشونت آنلاین
زنان کارمند از آزارهای جنسی آنلاین در قرنطینه خانگی می‌گویند
مروری بر یافته‌های پژوهش محققان دانشگاه کالج لندن و دانشگاه کنت
به گزارش گاردین، یافته‌های مطالعه اخیر محققان دانشگاه کالج لندن و دانشگاه کنت نشان می‌دهد که بیش از ۵۰ درصد نوجوانان انگلیسی با ارسال غیرتوافقی تصاویر برهنه در نرمافزارهای شبکه‌های اجتماعی مواجه شده‌اند. بدون پیش‌زمینه و کسب رضایت، آنها در میان پیام‌های خود با مشاهده عکس‌های برهنه ارسال‌شده توسط مردان شوکه شده‌اند. گزارش محققان همچنین از پاسخگو نبودن و مسئولیت‌ناپذیری نرم‌افزارها در قبال این آزارها پرده برداشته و اعلام کرده که سازوکارهای گزارش‌دهی اپلیکیشن‌هایی مانند اینستاگرام کاملا غیرموثر و ناکارآمد است. به همین دلیل افراد به جای ریپورت‌کردن، ترجیح می‌دهند آزارگران را بلاک کنند.
محققان از دختران جوان دلیل گزارش ندادن را جویا شده‌اند. حدود یک‌سوم افراد شرکننده در نظرسنجی معتقد بوده‌‌اند گزارش دادن تاثیری ندارد. تنها ۱۷ درصد از کسانی که محتوای جنسی ناخواسته دریافت کرده‌اند، واقعه را به نرمافزارهای مربوطه گزارش داده‌اند. دختران جوان اعلام کرده‌اند که پس از دریافت تصاویر برهنه پورنوگرافیک، مشمئز شده‌اند و احساس شرم و گیجی به آنها دست داده است، با این حال تمایل چندانی برای افشای این آزارهای مجازی ندارند چرا که از قربانی‌نکوهی می‌هراسند.
این پژوهش از ۴۸۰ نوجوان ۱۲ تا ۱۸ ساله انگلیسی نظرسنجی کرده که ۱۴۴ نفر آنها در گروه‌های متمرکز نیز شرکت داشته‌اند. بیش از نیمی از کسانی که محتوای جنسی غیرتوافقی دریافت کرده‌اند یا تصاویرشان بدون اجازه منتشر شده گفته‌اند که هیچ اقدامی برای مقابله با آزارگر انجام نداده‌اند. ۲۵ درصد از افراد گفته‌اند که موضوع را به دوست و دو درصد به مدرسه خود اطلاع داده‌اند. از ۸۸ دختر نوجوانی که در گروه‌های کانونی شرکت داشتند، سه چهارم اعلام کردند که عکسایی از آلت جنسی مردان دریافت کرده‌اند و تقریبا نیمی از این تصاویر توسط مردان بزرگسال ارسال شده است. این دختران از سوی هم‌کلاسی‌ها و پسران هم‌سن و سال خود نیز مورد آزار مجازی قرار گرفته‌اند. یافته‌های یماش دولتی انگلیس در سال ۲۰۱۸ نشان می‌دهد ۴۰ درصد از زنان ۱۸ تا ۳۶ ساله عورت‌نمایی اینترنتی را تجربه کرده‌اند. ۵ درصد از مردان نیز اعلام کرده‌اند که با چنین تصاویری مواجه شده‌اند. این آزارهای جنسی مجازی یه قدری گسترده است که کنشگران مدنی و نمایندگان پارلمان خواستار تصویب قوانینی برای مقابله با عورت‌نمایی اینترنتی شده‌اند.
اکثریت افراد نهادهای مجری قانون را فاقد تخصص کافی برای شناسایی و تعقیب آزار مجازی می‌دانند
نتایج پژوهشی که سیمین‌دخت کارگر در زمینه آزار جنسی و جنسیتی در فضای مجازی ایرانی انجام داده حاکی از آن است که بیش از نیمی از افراد به این آزارها واکنش نشان نمی‌دهند. همچنین پاسخ به آزار جنسی و جنسیتی غالبا به شکل اجتنابی نظیر قطع رابطه دوستی یا مسدود کردن فرد در فضای مجازی، تغییر نام کاربری یا حذف کردن پروفایل روی می‌دهد. تنها 10 نفر از 108 نفری که به آزار جنسی و جنسیتی به نوعی واکنش نشان داده‌اند، از یک وکیل یا مشاور حقوقی برای پیگیری قضایی عاملان کمک خواسته‌اند. بر اساس این پژوش، علاقه پایین انگیزه افراد به پیگیری از مجاری قانونی و مراجعه به نهادهای مجری قانون، می‌تواند نشانه اعتماد پایین افراد به این نهادها باشد. اکثریت مطلق پاسخ‌دهندگان نهادهای مجری قانون را فاقد تخصص کافی برای شناسایی و تعقیب آزار جنسی و جنسیتی مجازی می‌دیدند. تنها 23 درصد از پاسخ‌دهندگان، نهادهای مجری قانون را دارای تخصص کافی برای مواجهه با آزارهای جنسی و جنسیتی مجازی قلمداد کرده‌اند. آنها همچنین معتقد بودند که در خصوص قوانین موجود درباره آزار جنسی و جنسیتی مجازی، اطلاعات کافی ندارند. 78.4 درصد از پاسخ‌دهندگان گفته‌اند که از قوانین موجود اطلاعی ندارند.
علی‌رغم بی‌اطلاعی اکثریت افراد، قانون جرایم رایانه‌ای در ایران صرحتا برخی اعمال خاص که «شرافت و اعتبار» شهروندان را مورد هدف قرار می‌دهد، جرم‌انگاری کرده است. همچنین دادسرایی ویژه به در تهران به پیگرد قانونی جرایم رایانه‌ای اختصاص داده شده است. دیدبان آزار به دلایل متعددی از جمله دشواری‌ها و موانع دادخواهی برای بازماندگان خشونت جنسی، عموما رویکرد کیفری را در مواجهه با آزار جنسی تشویق و ترویج نمی‌کند اما توسل به قانون و دستگاه قضایی در بسیاری از موارد خشونت جنسی، ضروری و حتی اجتناب‌ناپذیر است. برای آشنایی با قانون جرائم رایانه‌ای و مراحل طرح دعوی کیفری، به متن «چگونه از افرادی که تهدید به انتشار تصاویر خصوصی می‌کنند شکایت کنیم» مراجعه کنید. بی‌تردید تمامی زنان دسترسی برابر به عدالت ندارند و جایگاه هر فرد در تلاقی ساختارهای متعدد (طبقاتی، جنسیتی، قومیتی و ...)، بر امکان پیگیری دادخواهی رسمی اثر می‌گذارد. بعلاوه در هر مورد پیشینه و شرایط انضمامی خانوادگی و اجتماعی افراد متفاوت است و هر موقعیت، مواجه‌ای مختص خود نیز می‌طلبد. برای مثال برخی افراد به هیچ وجه نمی‌خواهند خانواده و آشنایان در جریان واقعه رخ‌داده قرار بگیرند. بنابراین تنها به ذکر کلیاتی که می‌توان حین تصمیم‌گیری در مقابل تهدیدگر در نظر داشت، بسنده شده است.
