دیدبان آزار به دلایل متعددی از جمله دشوارهای و موانع دادخواهی برای بازماندگان خشونت جنسی، عموما رویکرد مجازات محور را در مواجهه با آزار جنسی تشویق و ترویج نمی‌کند اما توسل به قانون و دستگاه قضایی در بسیاری از موارد خشونت جنسی، ضروری و حتی اجتناب‌ناپذیر است. تا به حال چندین نفر از مخاطبان توسط شرکای جنسی فعلی و سابق، تهدید به انتشار فیلم‌ها و تصاویر خصوصی شده‌اند و از دیده‌بان آزار برای حل‌وفصل این مسئله درخواست راهنمایی و کمک کرده‌اند. مسئله‌ای که به گفته خود این افراد زندگیشان را مختل کرده، اضطراب و وحشت شبانه‌روزی برایشان به همراه آورده و آنها را در آستانه فروپاشی روانی قرار داده است.
توصیه‌های پیش رو در همین راستا گردآوری شده‌اند. البته که بی‌تردید تمامی زنان دسترسی برابر به عدالت ندارند و جایگاه هر فرد در تلاقی ساختارهای متعدد (طبقاتی، جنسیتی، قومیتی و ...)، بر امکان پیگیری دادخواهی رسمی اثر می‌گذارد. بعلاوه در هر مورد پیشینه و شرایط انضمامی خانوادگی و اجتماعی افراد متفاوت است و هر موقعیت، مواجه‌ای مختص خود نیز می‌طلبد. برای مثال برخی افراد به هیچ وجه نمی‌خواهند خانواده و آشنایان در جریان قرار بگیرند. بنابراین تنها به ذکر کلیاتی که می‌توان حین تصمیم‌گیری در مقابل تهدیدگر در نظر داشت، بسنده شده است.
اگر شخصی ویدیوها و تصاویر شخصی شما را در شبکه‌های مجازی و یا صفحات هرزه‌نگاری منتشر کرده یا شما را تهدید به انتشار آنها کرده است، اگر فردی از طریق تماس تلفنی، شبکه‌های مجازی و نرم‌افزارهای ارتباطی برای شما آزار جنسی و مزاحمت ایجاد کرده، اگر گوشی شما به سرقت رفته و سارق برای اخاذی شما را تهدید به افشای محتویات خصوصی گوشی کرده، می‌توانید شکایت و او را متوقف کنید. بسیاری از زنان گمان می‌کنند داشتن روابط خارج حدود تعیین‌شده رسمی به این معناست که باید هر عواقبی را در سکوت مطلق بپذیرند و تحمل کنند و برای پیش‍گیری از «آبروریزی» به خواسته‌های فرد تهدیدکننده تن بدهند. در حالی‌که در عمل چنین نیست. البته گمان نکنید دستگاه قضایی رویکردی مترقی در مواجهه با شما خواهد داشت اما به یاد داشته باشید که در مقام دفاع و حفاظت از حیثیت و حریم خصوصی خود موظف به توضیح و توجیه روابط خود نخواهید بود.
ماده ۱۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری: انجام هرگونه تعقیب و تحقیق در جرایم منافی عفت ممنوع است و پرسش از هیچ فردی در این خصوص مجاز نیست، مگر در مواردی که جرم در مرئی و منظر عام واقع شده و یا دارای شاکی یا به عنف یا سازمان‌یافته باشد که در این صورت، تعقیب و تحقیق فقط در محدوده شکایت و یا اوضاع و احوال مشهود توسط مقام قضائی انجام می‌شود.
تبصره ۱ـ در جرائم منافی عفت هرگاه شاکی وجود نداشته باشد و متهم بدواً قصد اقرار داشته باشد، قاضی وی را توصیه به پوشاندن جرم و عدم اقرار می‌کند.
انتشار اطلاعات و تصاویر خصوصی
مطابق قانون، افشای اطلاعات خصوصی، جرم است. قانون مجازات اسلامی، صراحتا در ماده ۷۴۵ (ماده ۱۷ قانون جرایم رایانه‌ای) افشای اسرار خصوصی دیگران را جرم دانسته و برای آن مجازات در نظر گرفته است. البته اسرار خصوصی در قانون ایران به صورت مشخص تعریف نشده‌اند و صرفا در ماده ۸ قانون «احترام به آزادی‌های مشروع و حفظ حقوق شهروندی» نامه‌ها، عکس‌ها، نوشته‌ها و فیلم‌های خصوصی را از مصادیق آن شمرده شده است.
ماده ۷۴۵ قانون مجازات اسلامی: هر کس به وسیله سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی صوت یا تصویر یا فیلم خصوصی یا خانوادگی یا اسرار دیگری را بدون رضایت او جز در موارد قانونی منتشر کند یا در دسترس دیگران قرار دهد، به نحوی که منجر به ضرر یا عرفا موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون ریال تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
تهدید به انتشار اطلاعات و تصاویر خصوصی
تهدید به انجام عملی که ممکن است موجب ضرر آبرویی یا شرافتی یا افشای اسرار خانوادگی شود، خواه تهدیدکننده به این واسطه، تقاضای مال به قصد اخاذی کرده و یا نکرده باشد، جرم مستقلی است که بر اساس ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی جرم‌انگاری شده است. بنابراین کافی است کسی شما را تهدید به افشای اطلاعات خصوصی (شامل عکس‌ها، متن چت‌ها، صدای ضبط‌‌شده، فیلم و ...) کرده باشد، حتی اگر هرگز آن عمل را انجام ندهد، مرتکب جرم تهدید شده و شما می‌توانید از او شکایت کنید.
ماده ۶۹۹ قانون مجازات اسلامی(ماده ۱۷ قانون جرائم رایانه‌ای): هر کس دیگری را به هر نحو به قتل یا ضررهای نفسی و شرافتی یا مالی یا به افشای سری نسبت به خود یا بستگان او تهدید کند، اعم از اینکه به این واسطه تقاضای وجه یا تقاضای انجام امر یا ترک فعلی را کرده یا نکرده باشد، به مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه یا زندان از دو ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.
هتک حیثیت از طریق جعل و تحریف تصاویر
ماده ۱۶ قانون جرایم رایانه‌ای: هرکس به وسیله سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی، فیلم یا صوت یا تصویر دیگری را تغییر دهد یا تحریف کند و آن را منتشر یا با علم به تغییر یا تحریف منتشر کند، به نحوی که عرفاً موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون ریال تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
تبصره ـ چنانچه تغییر یا تحریف به صورت مستهجن باشد، مرتکب به حداکثر هر دو مجازات مقرر محکوم خواهد شد.
ایجاد مزاحمت اینترنتی با هویت جعلی یا ناشناس
هویت‌های جعلی و گمنامی هویت در بستر اینترنت این تصور اشتباه را به وجود آورده که برای مزاحمت‌های اینترنتی حاشیه‌ای امن ایجاد شده است. اما لازم است بدانید که با توجه به ادله دیجیتالی که در بستر فضای سایبر باقی می‌ماند با دستور قضایی پلیس به راحتی می‌توان از طریق آدرس IP این افراد را شناسایی و به محاکم قضایی معرفی کرد. بنابراین اگر کسی با هویت ناشناس در اینستاگرام، تلگرام، فیسبوک، واتس‌اپ و دیگر نرم‌افزارهای ارتباطی و شبکه‌های اجتماعی برای شما مزاحمت (پافشاری برای برقراری مکالمه، درخواست جنسی، توهین، تهدید و ...) ایجاد کرده است می‌توانید شکایت و او را متوقف کنید.
توصیه‌های پیش از طرح دعوی
هرگز با فردی که شما را تهدید به افشای تصاویر و مکاتبات خصوصی می‌کند وارد مذاکره و معامله نشوید و به خواسته‌هایش تن ندهید. برای مثال پارتنر سابق تهدید می‌کند که اگر او را نبینید فیلم‌هایتان را منتشر یا برای خانواده‌تان ارسال می‌کند. عده‌ای از ترس به چنین خواسته‌ای تن می‌دهند و گمان می‌کنند ملاقات با فرد تهدیدکننده موجب تهدید را دفع می‌کند. در صورتی که تجربه نشان داده باج دادن و پذیرفتن درخواست‌های اولیه منجر به پیشروی طرف مقابل، اعمال قدرت و کنترلگری فزاینده توسط او می‌شود. به او هشدار دهید که اگر به رفتارش ادامه دهد، قانونی اقدام خواهید کرد. حتی می‌توانید مواد قانونی فوق‌الذکر را برای او بفرستید. هم‍زمان تمامی مکالمات و مکاتبات را مستند‌سازی کنید. اکثریت قریب به اتفاق چنین مواردی، در حد تهدید باقی می‌مانند و به انتشار نمی‌رسند. چرا که فرد تهدیدکننده به خوبی می‌داند که چنین عملی برایش عواقب حقوقی و اجتماعی خواهد داشت. بنابراین تلاش کنید مرعوب نشوید و اعتماد به نفس خود را حفظ کنید. اگر هشدارهایتان نتیجه‌بخش نبود، می‌توانید به امکان‌های دیگر چون شکایت رسمی فکر کنید.
گردآوری ادله الکترونیک
تا می‌توانید مدرک جرم جمع کنید. توجه کنید که در این مورد حتی ایمیل‌ها و چت‌های صورت گرفته در یاهو مسنجر هم اعتبار دارند. به همین دلیل در پرینت گرفتن و ذخیره کردن محتویات چت‌ها کوتاهی نکنید. فراموش نکنید که گردآوری ادله باید به روش‌های قانونی صورت پذیرد وگرنه ممکن است توسط دادگاه پذیرفته نشود. بنابراین اطلاعاتی که شما با هک کردن ایمیل یا اکانت طرف مقابل یا کارگذاشتن غیرقانونی دستگاه ضبط صدا یا دوربین در محل اقامت، دفتر کار یا خودروی طرف مقابل به دست بیاورید، احتمالا توسط دادگاه مردود خواهد شد. چنین اقداماتی حتی ممکن است علیه خودتان مورد استفاده قرار بگیرد. برای مقابله با رفتار مجرمانه دست به اعمال مجرمانه و غیرقانونی نزنید و مسیرهای بدون عواقب در پیش بگیرید.
- روی گوشی خود نرم‌افزارهای ضبط مکالمه نصب کنید و مکالمه با فرد مورد نظر را ضبط کنید. در این مکالمه می‌توانید به طرف مقابل هشدار بدهید و او را از عواقب رفتارش مطلع کنید.
- تمامی مکاتبات اعم از پیام‌ها، ایمیل‌ها، چت‌های تلگرامی، اینستاگرامی و ... را ذخیره کنید و پرینت بگیرید و به اخذ اسکرین‌شات بسنده نکنید.
- در برخی نرم‌افزارها مانند تلگرام، امکان پاک کردن پیام‌ها و مکاتبات وجود دارد. بنابراین بلافاصله بعد از ارسال پیام باید اسکرین‌شات بگیرید و ذخیره کنید. موارد زیادی به دیده‌بان گزارش کرده‌اند که فرد آزارگر یا تهدیدکننده بلافاصله بعد از seen شدن پیام خود را پاک کرده است تا اثری باقی نگذارد.
- توییت‌ها، نوشته‌های فیسبوک و دیگر شبکه‌های اجتماعی فرد مقابل که صراحتا یا تلویحا دارای محتوای تهدید‌آمیز است را ذخیره کنید.
- اگر فرد آزارگر برای شما صداها، متن‌ها، تصاویر و ویدئوهای دارای ماهیت جنسی و هرزه‌نگاری می‌فرستد علاوه بر ثبت اسکرین‌شات حتما این فایلها را نیز جداگانه ذخیره کنید.
- اگر آن فرد از طریق شخص ثالث شما را تهدید می‌کند از آن شخص بخواهید که مستند‌سازی را دقیق و تمام و کمال انجام بدهد.
کجا شکایت کنیم؟
برای اقامه دعوی در زمینه‌های فوق‌الذکر می‌توانید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا به دادسرای جرائم رایانه‌ای واقع در فلکه دوم صادقیه، بزرگراه آیت‌الله کاشانی، خیابان اباذر، نبش بوستان دوم غربی، دادسرای ناحیه ۵ سابق مراجعه کنید.
برای مطالعه متن کامل قانون جرایم رایانه‌ای اینجا کلیک کنید.
.jpg&width=72&height=72)
