دیدبان آزار: اخیرا زنی ایرانی و ساکن آمریکا در توییتر از تجربه آشنایی با مردی در اپلیکیشن بامبل نوشته است. مرد با فریب به او ماده مخدر بعنوان قرص سردرد خورانده و در حال بیهوشی به او تجاوز کرده است: «از تکون‌هایی که می‌خوردم کم‌کم به خودم اومدم. نمی‌تونستم چشمامو باز کنم ولی می‌فهمیدم که در حال سکسم. خیلی طول کشید تا بتونم چشممو باز کنم و ببینم لباسام تنم نیست و لباس زیرم پاره شده. هوشیار بودم ولی نمی‌تونستم هیچ عکس‌العملی نشون بدم. تو همون حالا بودم که خودش خسته شد و رفت آب بخوره. اون لحظه تمام قوامو جمع کردم و از جام در‌حالی‌که تلو‌تلو می‌خوردم پا شدم و هرچی دستم اومد پوشیدم. سرم همین‌طور گیج می‌رفت و اختیارم خیلی دست خودم نبود فقط می‌دونستم باید فرار کنم.» صبح روز بعد زن خود را به بیمارستان می‌رساند و پس از آزمایش مشخص می‌شود در بدنش مواد مخدر وجود دارد. بیمارستان پلیس را خبر می‌کند و پرونده تشکیل می‌شود. این زن نوشته است که پرونده پس از گذشت شش ماه هیچ پیشرفتی نداشته و او دیگر به ستوه آمده داستانش را در شبکه‌های اجتماعی بازگو کرده است.
چندین سال است که گروه‌ها و سازمان‌های حامی بازماندگان خشونت جنسی درباره بی‌توجهی نسبت جرائم جنسی مرتبط با اپلیکیشن‌های دوستیابی ابراز نگرانی می‌کنند. شرکت‌های پردرآمد صاحب این نرم‌افزارها، به جای جدی گرفتن مسئله و مداخله، به‌گونه‌ای رفتار می‌کنند که گویی این خشونت‌ها امری عادی و اجتناب‌ناپذیر است. بی‌بی‌سی گزارش داده است تنها از سال ۲۰۱۷ تا سال ۲۰۲۰، آمار جرائم جنسی مرتبط با این اپلیکیشن‌ها دو برابر شده است. بسیاری از کاربران اعلام کرده‌اند که این پلتفرمها، سازوکارها و اقدامات حمایتی موثر به آنها ارائه نداده است. در موارد بسیاری، حتی پروفایل مرتکبان فعال مانده و از پلتفرم حذف نشده است. در حالی که مقررات اعلام شده ادعا می‌کند گزارش‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرند و تلاش می‌شود مرتکب شناسایی و پروفایلش مسدود شود.
یکی از کاربران بامبل به نام امیلی، در سایت پروپابلیکا از تجربه خود نوشته است. امیلی از طریق این پلتفرم با مردی آشنا می‌شود و توسط او مورد تجاوز قرار می‌گیرد و وقتی به بامبل گزارش می‌دهد هیچ پاسخی دریافت نمی‌کند. این مرد به فعالیت خود در بامبل ادامه داد. مدتی بعد امیلی در تیندر هم با پروفایل مرد مواجه شد و به این پلتفرم هم درباره او گزارش داد و پاسخی نگرفت. این در حالی است که تمامی این پلتفرم‌ما خود را متعهد به ایجاد فضایی امن برای کاربران عنوان کرده‌اند. امیلی یکی از 200 نفری است که در نظرسنچی سایت پروپابلیکا شرکت کرده است. برخی از شرکت‌کنندگان مانند امیلی می‌گویند که خشونت‌های جنسی را به شرکت‌ها گزارش داده‌اند اما کاربر آزارگر را همچنان در اپلیکیشن‌ها مشاهده کرده‌اند. بسیاری دیگر نیز گفته‌اند که هرگز به ذهنشان خطور نکرده که یک تجاوز جنسی آفلاین را به یک شرکت دوستیابی آنلاین گزارش دهند یا آنها نمی‌دانستند که وب‌سایت‌های دوستیابی می‌توانند در جلوگیری از بروز چنین اتفاقاتی نقشی داشته باشند.
پروبابلیکا بیش از 16 ماه را صرف بررسی صنعت دوستیابی آنلاین کرد و نتیجه این تحقیقات نشان داد که Match Group (کمپانی خدمات دوستیابی آنلاین آمریکایی)، شکایات ثبت‌شده درباره خشونت‌های جنسی در محصولات رایگانش مانند OkCupid, PlentyofFish و Tinder را برعکس محصولات پولی‌اش بررسی نمی‌کند. این گزارش نشان می‌دهد برخی از کاربران برنامه‌های دوستیابی یا پاسخ‌های ناکارآمد درباره شکایات خود درباره تجاوز جنسی دریافت کرده‌اند و یا هیچ پاسخی نگرفته‌اند. پروپابلیکا می‌نویسد: «سخنگوی Bumble، در گفتگو با بخش تحقیقی Columbia Journalism از پاسخ به سوالات درباره گزارش تجاوز جنسی امیلی، خودداری کرد. پس از پرس‌وجوی ما از این شرکت، آنها با ارسال ایمیلی به امیلی از شجاعتی که به خرج داده تشکر و به او توصیه کردند با خط تلفن ملی تجاوز جنسی تماس بگیرد. در این ایمیل تاکید شده بود که آن مرد دیگر در این اپلیکیشن پروفایل ندارد و "دیگر هرگز نمی‌تواند با هیچ‌کسی در Bumble برای دوستی مطابقت پیدا کند.» امیلی ترجیح داد که تجاوز را به پلیس گزارش ندهد و Tinder و Hinge، دو بستر محبوب دوستیابی متعلق به Match Group، از اظهارنظر در این زمینه خودداری کردند.»
پلتفرم‌هایی مانند Tinder ،Hinge، PlentyofFish و Bumble می‌گویند گزارش‌های تجاوز را مورد بررسی قرار داده و سعی می‌کنند کاربر متهم (چه مرد و چه زن) را شناسایی و پروفایلش را مسدود کنند. از طرفی دیگر اکثر سایت‌ها و برنامه‌های دوستیابی محبوب، در زمان ثبت نام پیشینه افراد را بررسی نمی‌کنند، اما کاربران موافقت می‌کنند که این شرکت‌ها حق غربالگری و بررسی سوءپیشینه آنها در هر زمانی را دارند. برای ثبت‌نام در اپلیکیشن‌هایی مانند Tinder، Hinge، OkCupid و PlentyofFish، کاربران باید با تایید موافقتنامه شرایط ارائه خدمات تایید کنند که هرگز محکوم نشده‌اند یا پرونده در حال بررسی برای یک جنایت یا آزار جنسی ندارند. آنها همچنین تأیید می‌کنند که از محکوم‌شدگان پرونده‌های آزار جنسی نیستند. هرچند اپلیکیشن‌های Bumble و Grindr سابقه محکومیت اعضا را بررسی نمی‌کنند.
از طرفی دیگر کاربران هنگام عضویت در محبوب‌ترین برنامه‌های دوستیابی، با تایید قراردادهای ارائه خدمات موافقت می‌کنند که هرگونه ادعای حقوقی علیه شرکت را از طریق داوری در شورای حل اختلاف و خارج از سیستم دادگاه قضایی پیگیری کنند. اگر کاربر به دادگاه برود، صاحبان اپلیکیشن‌ها طبق موافقتنامه ارائه خدمات خود، بیان می‌کنند که او از حق مراجعه به دادگاه، حضور در برابر قاضی یا هیئت‌منصفه و حتی از حق شرکت در یک دعوی حقوقی دسته جمعی چشم‌پوشی کرده است.
یافته‌های نظرسنجی موسسه روزنامه‌نگاری کلمبیا نشان می‌دهد از میان ۱۲۰۰ شرکت‌کننده در نظرسنجی، بیش از یک‌سوم اعلام کرده‌اند که توسط فردی که از طریق پلتفرم دوستیابی شناخته‌اند، مورد خشونت جنسی قرار گرفته‌اند. نظرسنجی دیگری که توسط موسسه جرم‌شناسی استرالیا انجام شده حاکی از آن است که سه‌چهارم پاسخ‌دهندگان، خشونت‌های جنسی تسهیل‌شده توسط پلتفرم‌های دوستیابی را تجربه کرده‌اند. این خشونت‌ها مواردی چون ارسال تصاویر و ویدئوهای جنسی ناخواسته، کلام جنسی بدون رضایت، تلاش برای برقراری رابطه جنسی مجازی بدون رضایت، ... را نیز شامل می‌شوند.
اپلیکیشن‌های دوستیابی در ایران نیز رواج یافته‌اند اما از خشونت‌های جنسی مرتبط با این پلتفرمها چندان صحبت نمی‌شود. شاید قبح و انگی که همچنان برای عده‌ای پیرامون استفاده از این اپلیکیشن‌ها وجود دارد یکی از دلایل مسکوت ماندن خشونت‌های رایج در این پلتفرمها باشد. باورهای غلطی نیز درباره این اپلیکیشن‌ها وجود دارد، از جمله اینکه افراد با عضویت و فعالیت در این پلتفرمها، «خود را عرضه کرده، به‌طور پیشینی به هرگونه تعامل جنسی رضایت داده‌اند و حق بر بدن خود را واگذار کرده‌اند.» به همین دلیل آغاز مکالمه با محتوای جنسی، ارسال تصاویر جنسی ناخواسته و ... در این پلتفرمها بیش از دیگر شبکه‌های اجتماعی که ماهیت دوستیابی ندارند رایج است. بنابراین لازم است که درباره این مسائل بنویسیم و در وهله اول از این شیوه برقراری ارتباط انگ‌زدایی کنیم و عادی‌سازی خشونت‌های مرتبط با آن را به چالش بکشیم. اگر تمایل دارید می‌توانید به دیدبان آزار پیام بدهید و به نوشتن گزارشی در این زمینه کمک کنید. از این طریق و با خواندن و شریک شدن در روایت‌ها و تجربه‌های‌مان می‌توانیم به افزایش آگاهی جمعی برای مقابله با بحران‌ها و آزارهای ممکن در این فضا کمک کنیم.
