با تسلط طالبان بر افغانستان، قیمت برقع به 10 برابر افزایش پیدا کرده است. یک زن افغان به گاردین گفته زنان ترسیده‌اند و برای خرید برقع هجوم آورده‌اند. «ذبیح‌الله مجاهد»، سخنگوی طالبان در اولین کنفرانس خبری این گروه اعلام کرده که تمامی مردم افغانستان باید در چارچوب اسلام زندگی کنند و حقوق زنان در «چارچوب قوانین اسلامی» رعایت خواهد شد. او در پاسخ به این سوالات که مقررات پوشش چگونه خواهد بود یا زنان اجازه ایفای چه نقش‌هایی را خواهند داشت، توضیحی نداد. «سهیل شاهین»، سخنگوی طالبان گفته که «براساس شریعت اسلامی حجاب را اجباری خواهد شد اما این به معنای اجبار در پوشیدن برقع نیست و حجاب انواع مختلف دارد.»
از زمان قدرت گرفتن دوباره طالبان، این گروه تلاش کرده از خود تصویری معتدل‌تر نسبت به گذشته به افکار عمومی ارائه دهد و به جامعه جهانی اطمینان داده که تبعیضی علیه زنان صورت نمی‌گیرد. عده‌ای هم بر طبل این تبلیغات می‌کوبند و ادعا می‌کنند «طالبان عوض شده است». اما زنان افغانستانی به خوبی می‌دانند چه در انتظارشان است و جنایات گذشته طالبان را فراموش نمی‌کنند. یک مددکار اجتماعی 31 ساله در کابل می‌گوید: «می‌گویند زنان اجازه تحصیل و اشتغال خواهد داشت اما من هرگز به آنها اعتماد نمی‌کنم چون گذشته‌شان مملو از ترور و جنایت است.» این زن می‌گوید هنوز اقدام به خرید برقع نکرده و اصلا دلش نمی‌خواهد از خانه بیرون بیاد که با طالبان مواجه نشود.
در دوران حکومت طالبان، مدارس دخترانه بسته شدند، پوشیدن برقع برای زنان اجباری بود و بر حضور زنان در فضای عمومی قواعد شدیدا سختگیرانه اعمال می‌شد. به جز شرایط خاص، زنان حق نداشتند بدون همراهی یک مرد محرم بیرون بیایند و تخطی از این مقررات مجازات شلاق در پی داشت. طالبان اشتغال زنان بیرون از خانه را تقریبا ممنوع کرد. پیش از قدرت گرفتن طالبان، 70 درصد معلمان، 40 درصد از کارکنان بهداشت و درمان و 50 درصد کارکنان خدمات اجتماعی در افغانستان زن بودند. زنان شاغل در سیستم درمانی از ممنوعیت اشتغال مستثنی بودند و به همین دلیل بسیاری از نهادهای مربوط به سازمان‌ملل و ان‌جی‌اوها برای اینکه کارکنان زن خود را حفظ کنند و مقررات را دور بزنند، آنها را تحت عنوان خدمه سیستم بهداشت و درمان استخدام کردند. علی‌رغم استثنایی که طالبان برای کارکنان سیستم درمانی قائل شده بود، مقررات حضور در فضای عمومی از جمله برقع اجباری و همراهی محارم، اکثریت این زنان را خانه‌نشین کرد.[1]
پس از مداخله نظامی آمریکا در سال 2001، میلیون‌ها زن در سراسر کشور بویژه در شهرهای بزرگ برقع را کنار گذاشتند و بسیاری دیگر به پوشیدن برقع ادامه دادند. برخی برای پایبندی به سنت و مذهب و برخی دیگر از ترس طالبان که هنوز در مناطقی از افغانستان نفوذ و قدرت داشت. در واقع برای امن ماندن و شناسایی نشدن. برای مثال در استان هلمند، رهبران مذهبی وابسته به طالبان دائما علیه حضور زنان در عرصه عمومی تبلیغ می‌کردند و هشدار می‌دادند و موجب ارعاب زنان می‌شدند.
لازم به ذکر است اعمال محدودیت و مقررات برای ظاهر و پوشش تنها اگرچه بسیار سختگیرانه‌تر اما مختص زنان نبوده است. برای مثال مردان حتما باید ریش می‌گذاشتند. امروز، «رضا عباسی»، هنرمند افغانستانی با انتشار عکسی در صفحه اینستاگرام خود خبر داده که «جواد رامش» به خاطر نوع پوشش از جنگجویان طالب شلاق خورده است.
حالا دوباره به قدرت بازگشته‌اند و بسیاری از زنان از ترس مواجهه با طالبان در خانه‌ها پناه گرفته‌اند. روزهای اخیر عکس‌هایی منتشر شده از پاک کردن و پایین کشیدن حتی تصویر زنان از تبلیغات سالن‌های زیبایی در سطح شهر. از حالا می‌توان پیش‌بینی کرد که محدودیت‌های عرصه عمومی برای زنان افغانستانی بویژه در شهرهای بزرگ، چگونه تشدید خواهد شد. تصویری در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده از زنی که روبروی سربازان طالبان ایستاده و با آنها صحبت می‌کند. نام این زن «سکینه امیری» است که درباره عکس نوشته: «به من گفتند لباست اسلامی نیست. در مورد حجاب اسلامی صحبت کردیم و توضیح می‌دادند که چرا چادر و برقع، حجاب اسلامی است.»
بیشتر بخوانید:
«فکرش را نمی‌کردم کابوس جوانی مادرم برایم تکرار شود»
«من یک مبارزم، مدافع زنان افغانستان»
«فاطمه»، هنرمند و عکاس مد افغانستانی به گاردین می‌گوید: «زنان افغان خلاقیت زیادی در ترکیب لباس‌های سنتی با مد روز به خرج می‌دهند. در خیابان‌های کابل که راه می‌روید، زیبایی استایل زنان افغان چشمانتان را خیره می‌کند.» حالا اما انبوهی از زنان از ترس طالبان به دنبال خرید برقع رفته‌اند. «فوزیه» واقعیت زندگی تحت حکومت طالبان را به یاد می‌آورد: «همه ما زنان مسن‌تر از این صحبت می‌کنیم چقدر در آن دوران زن بودن سخت بود. من در کابل زندگی می‌کردم و به خاطر می‌آورم آنها چگونه زنانی را که بدون برقع و همراهی محارم به خیابان می‌آمدند، شلاق می‌زدند.»[2]
«مریم»، زن جوانی که برای خرید برقع آمده به گاردین می‌گوید: «شوهرم من را مجبور کرد که بیایم. گفت باید شیوه پوششم را عوض کنم و از این به بعد برقع بپوشم تا وقتی از خانه بیرون می‌روم توجه طالبان را جلب نکنم و شناسایی نشوم.» در برخی خانه‌ها بحث برقع به تنشی میان‌نسلی تبدیل شده است. والدین «حبیبه» 26 ساله به او و خواهرش التماس می‌کنند که برقع بخرند. حبیبه به گاردین می‌گوید: «مادرم می‌گوید باید برقع بخرید. مادر و پدرم از طالبان می‌ترسند. مادرم تصور می‌کند با برقع می‌تواند دخترانش را از شر طالبان حفظ کند.»
اوایل ماه ژوئیه پس از به کنترل درآمدن تخار و بدخشان، طالبان به رهبران مذهبی محلی دستور داد لیستی از دختران بالای 15 سال و زنان بیوه زیر 45 سال، برای «ازدواج» با (بخوانید بردگی جنسی) مبارزان خود تهیه کنند. حبیبه که دانشجو است ادامه می‌دهد: «اما ما در خانه‌مان برقع نداریم و قصد هم نداریم که بخریم. من نمی‌خواهم پشت یک تکه پارچه شبیه پرده پنهان بشوم. اگر برقع بپوشم به این معنی است که حکومت طالبان را پذیرفته‌ام و به آنها حق داده‌ام که مرا کنترل کنند. پوشیدن چادر آغاز مجازات من خواهد بود. من بیم دارم تمام دستاورهایی که برایشان جنگیده‌ام را از کف بدهم. اگر برقع را بپذیرم، یعنی طالبان قدرتش را بر من اعمال کرده است.» او علی‌رغم شجاعت و مقاومتش، مانند دیگر زنان افغان از نگرانی بابت آینده پریشان است: «گاهی تا نزدیک صبح مضطرب بیدار می‌مانم و با خودم فکر می‌کنم که چه خواهد شد. می‌ترسم بابت نپوشیدن برقع مجبور به خانه‌نشینی شوم و آزادی واستقلالم را از دست بدهم. اما نمی‌توانم اجازه بدهم با برقع قدرتشان بر من تحمیل کنند.»
.jpg)
برخی دیگر زنان جوان کابل هم حس مشابهی دارند و میان ناامیدی و مقاومت سردرگمند. «آمل»، مدل و طراح افغانستانی که سال‌ها برای بیزینس کوچک خودش تلاش کرده حالا نتیجه تمامی زحماتش را رو به نابودی می‌بیند: «تمام زندگی‌ام را صرف این کردم که تکثر و خلاقیت زنان افغانستان را به نمایش بگذارم و تصویر غالبی را که از زن افغانستانی ارائه می‌شود، به چالش بکشم. زنی همواره بی‌چهره و سرتاپا پوشیده شده در برقع. هیچ‌وقت فکر نمی‌کردم خودم مجبور به پوشیدن برقع شوم. نمی‌دانم چه خواهد شد. حس می‌کنم هویتم در معرض فروپاشی است.»
به نظر می‌رسد این مقامت‌ها رفته‌رفته میان تعداد بیشتری از زنان افغان تسری پیدا کند. روز گذشته تعدادی از زنان روبروی ارگ ریاست‌جمهوری، چشم در چشم طالبان پلاکارد به دست گرفتند، شعار دادند و حقوق خود را مطالبه کردند. گروهی از فعالان حقوق زنان نیز در برابر حوزه سوم شهر کابل تجمع کردند و خواهان محاکمه اشرف غنی و احقاق حقوق زنان در تمامی عرصه‌ها شدند. امروز نیز به مناسبت روز استقلال افغانستان زنان و مردان با برگزاری تظاهرات به حضور طالبان در این کشور اعتراض کردند.
[1] https://www.hrw.org/report/2020/06/30/you-have-no-right-complain/education-social-restrictions-and-justice-taliban-held
[2] https://amp.theguardian.com/global-development/2021/aug/15/afghan-womens-defiance-and-despair-i-never-thought-id-have-to-wear-a-burqa-my-identity-will-be-lost
