دیدبان آزار

اپیزود شماره 18 «رادیومرز» به آزار جنسی پرداخته است

روایت‌های سرکوب‌شده آزار جنسی

دیده‌بان آزار: اپیزود شماره ۱۸ «رادیومرز» به آزار جنسی پرداخته است. زنان و مردان در این اپیزود از تجربه‌های خود گفته‌اند و چالش‌هایی که بعد از واقعه با آن مواجه ‌بوده‌اند. از اضطراب‌، افسردگی‌، استیصال و ... . به قول یکی از راویان: «آدم کاملا توی یک برزخ تنهایی گیر می‌کنه و نمی‌تونه به بقیه بفهمونه که من آسیب دیده‌ام و نمی‌تونم به تنهایی قصد کنم و از پسش بر بیام.»

افراد هم‌زمان از درک نشدن از سوی دیگران و تقلاها برای بازگشت به روند عادی زندگی گفته‌اند و شیوه‌هایی که برای غلبه بر وضعیت به کار گرفته‌اند، از جمله روان‌درمانی. مرضیه رسولی سازنده پادکست درباره این اپیزود به «دیده‌بان آزار» می‌گوید: «من روایت‌های آزار جنسی را یکی از سرکوب‌شده‌ترین روایت‌ها می‌دانم. همیشه نگاه حوادثی و آماری به آن وجود داشته و همیشه واسطه‌ای این بین بوده که مانع از رسیدن صدای افراد آزاردیده به ما شده است. در این قسمت می‌خواستم آدمها بفهمند که خشونت جنسی فقط این نیست که سوار ماشین غریبه‌ای شوید و او تغییر مسیر دهد و نتوانید درها را باز کنید و با زور و خشونت شما را به بیابانی بکشاند و همراه ضرب‌و‌شتم به شما تجاوز کند. آزار جنسی ممکن است در همین نزدیک باشد. در خانه‌ و خانواده ما و حتی می‌تواند از سوی یکی از اعضای خانواده ما رخ بدهد.»

محسن در ۱۷ سالگی خشونت جنسی را زمانی که برای تماشای فیلم به خانه دوستانش رفته، تجربه کرده است. او از خانواده جدا شده بوده و در شهری کوچک، مذهبی و سنتی پیش مادربزرگ خود زندگی می‌کرده است و تا دو سال با هیچ کس درباره این مسئله صحبتی نمی‌کند: «عنصر شرم این قضیه برای من خیلی پررنگ بود. اگر تابوی اجتماعی نبود این اتفاق را مطرح می‌کردی با دیگران، کمک می‌گرفتی...»

رامین یکی دیگر از مردانی است که در این پادکست از آزارهای جنسی‌ای که در طول سال‌ها زندگی در ایران با آن مواجه شده، می‌گوید. به گفته خودش به لحاظ فیزیکی و ظاهری، شمایل چندان «مردانه» نداشته و به گفته دیگران «زیادی خوشگل» بوده و به همین دلیل دائما مورد خشونت قرار گرفته است. از آزار توسط معلم مدرسه گرفته تا متلک‌پرانی، عورت‌نمایی و ... در خیابان.

مرضیه رسولی می‌گوید: «وقتی از آزار جنسی صحبت می‌کنیم در ذهنمان ناخودآگاه آزاردیده را مونث تصور می‌کنیم. ما باید تجربیات مردان را هم بشنویم.» محسن در گفته‌هایش به این موضوع اشاره می‌کند که در فرهنگ‌ سنتی اصطلاحا «فاعل» بودن در دنیای مردانه نوعی امتیاز و دست بالا را داشتن محسوب می‌شود و فرد مورد هدف بازنده خواهد بود و این بازندگی بار سنگین‌تری بر دوش مردان می‌گذارد؛ «ای کاش‌های زیادی حول این ماجرا هست. از جمله اینکه ای کاش می‌توانستی با کسی احساس نزدیکی کنی و حرف بزنی. مثلا با پدر و مادر. من از نگاه خانواده یک پسر «یاغی» بودم و اگر حرف می‌زدم خودم مقصر شناخته می‌شدم.»

مرضیه رسولی در این زمینه توضیح می‌دهد: «از تمام کسانی که در این قسمت با آنها صحبت کردم فقط یک نفر توانسته بود از طریق نامه مادرش را متوجه آزارهای جنسی‌ای کند که از سمت برادرانش اتفاق می‌افتاد و مادر هیچ وقت درباره نامه با او حرف نزده بود. دو نفر دیگر توانسته بودند بعد از سالها ماجرا را با مادرهایشان در میان بگذارند. بی‌اعتمادی و ترس از خانواده باعث شده بود این افراد سالها خشونت جنسی را مانند رازی با خود حمل کنند و بابت اینکه به آزارگر اعتراض نکرده‌اند یا واکنش درست نشان نداده‌اند، احساس گناه و خشم داشته باشند. در این اپیزود می‌خواستم تمرکز شنونده را به تنهایی و ترس و دیواری که بین آزاردیده و دیگران ایجاد شده است جلب کنم. به اینکه دیگران چه نقشی در فرورفتن یا برخاستن آزاردیده دارند.»

پریسا در موسسه‌ای فعالیت می‌کند که با افرادی که مورد خشونت قرار می‌گیرند در ارتباط است. با او در این اپیزود رادیو مرز مصاحبه شده؛ او می‌گوید: «من دائما به دیگران درس می‌دادم که سکوت متجاوز رو قدرتمندتر می‌کنه، اما وقتی برای خودم اتفاق افتاد اصلا نمی‌تونستم حرف‌هام رو تو کلمات جا بدم. سکوت کردم.» پریسا در ادامه روایت خود با اشاره به واکنش روانشناسش می‌گوید: «در فرهنگ‌ ما، تابو بودن یه سری مسائل به قدری نهادینه شده که دکتر روانشناس مملکت هم تو رو مقصر می‌دونه بابت آزار جنسی.»

مرضیه رسولی اشاره می‌کند که پس از انتشار این پادکست افراد زیادی پیام داده‌ و گفته‌اند که جسارت حرف زدن پیدا کرده‌ و فهمیده‌اند که تنها نیستند و احساسات مشترک فراوانی بین آنها و راویان وجود دارد: «قرار است قسمت دوم آزار جنسی را هم بسازم؛ به این دلیل که فکر می‌کنم لازم است روایت‌های بیشتری شنیده شود. تا به حال نزدیک ۲۰۰ نفر پیغام داده‌اند که می‌خواهند از تجربه‌شان بگویند چون فکر می‌کنند که همین کار کمک بزرگی در راه از بین رفتن تابویی است که حول آزار جنسی کشیده شده و می‌دانند که روایت کردن نقش مهمی در درمان آزاردیدگان دارد. پریسا یکی از آزاردیدگان جنسی که از روایتش در رادیومرز استفاده کردم تصمیم گرفته پادکستی با همین موضوع بسازد و با آزاردیدگان جنسی مصاحبه کند و کیانا بنی‌هاشمی روانشناس کودک که به طور تخصصی روی تربیت جنسی کار می‌کند به کمک شبنم حسینی در اینستاگرام یک هفته لایو با موضوع آزار جنسی و چگونگی مواجهه با آن برگزار کردند و ویدیوها را در یوتوب قرار دادند.»

 مرضیه رسولی تاکید می‌کند که این روایت‌ها را نباید تعمیم دهیم و فکر نکنیم با شنیدن این پادکست به آگاهی کامل از  موضوع رسیده‌ایم؛ «این پادکست دریچه کوچکی برای نگاه کردن به فشارها و انگ‌های اجتماعی است که خواسته یا ناخواسته آدم‌ها را هدف قرار می‌دهد و از آنها اقلیتی آسیب‌پذیر و تنها می‌سازد.»

مطالب مرتبط