الهه محمدی: اعتراض‌ها به شیوهنامه انضباطی جدید دانشجویی که به تازگی به دانشگاه‌های کشور ابلاغ شده درحالی ادامه دارد که این شیوهنامه با حذف بعضی از بندهای قدیمی و اضافه کردن بندهای جدید زمینه اعمال برخورد سلیقه‌ای بیشتر و ورود به حریم خصوصی دانشجویان را بیش از پیش فراهم کرده است. یکی از بندهایی که از شیوهنامه قبلی (مدون در سال ۱۳۹۴) حذف شده، حذف تخلف و تنبیه در صورت ایجاد مزاحمت برای زنان است.
در شیوهنامه پیشین ذیل عنوان ایجاد مزاحمت آمده بود که: «در صورت وجود شاکی خصوصی و یا چنانچه احتمال تجری و ادامه مزاحمت یا بروز آثار نامطلوب در دانشگاه وجود داشته باشد، متخلف به یکی از تنبیهات در نظر گرفته شده مانند احضار و اخطار شفاهی، تذکر کتبی بدون درج در پرونده دانشجو، اخطار کتبی بدون درج در پرونده دانشجو، تذکر کتبی و درج در پرونده دانشجو و توبیخ کتبی و درج در پرونده دانشجو محکوم می‌شود.» همچنین در تبصره این بند آمده بود که در صورتی‌که پرونده‌ای دارای شاکی خصوصی باشد مبنی بر اینکه به اجبار، با اکراه یا با اغفال مورد سواستفاده جنسی قرار گرفته است، تنبیه موردنظر می‌توانست تا منع موقت تحصیل، تغییر محل تحصیل دانشجو، تبدیل دوره روزانه به شبانه و حتی محرومیت از تسهیلات رفاهی دانشگاه مثل وام و خوابگاه، و دریافت خسارت از دانشجو تشدید شود.
این موارد از شیوهنامه قبلی حذف شده و جای خودش را در شیوهنامه جدید انضباطی به بندهایی کلی در ماده ۵۲، ۵۳ و ۵۴ با عناوینی همچون عدم رعایت شئون دانشجویی، عدم رعایت موازین محرز شرعی در ارتباط با نامحرم و داشتن رابطه نامشروع داده است. حالا این موضوع را بگذارید کنار موادی از این آیین‌نامه جدید که دخالت در پوشش دانشجویان زن را تشدید می‌کند؛ دخالتی که بیش از گذشته این دانشجویان را روانه کمیته انضباطی دانشگاه‌ها خواهد کرد.
هرچند ورود فرهنگی به موضوع اذیت و آزار جنسی زنان در دانشگاه‌ها باید مورد توجه بیشتری قرار بگیرد اما به نظر می‌رسد مسوولان آموزشی کشور با حذف موادی که اذیت و آزار زنان دانشجو را محکوم می‌کرد سعی در بی‌توجهی به این نوع خشونت علیه زنان دانشجو دارد. آن هم در زمانه‌ای که بسیاری از دانشگاه‌های دنیا برای مقابله با اذیت و آزار زنان دست به کار شده‌اند و شیوهنامه و آیین‌نامه‌های جداگانه‌ای در این زمینه تدوین کرده‌اند.
آزارهای رایج علیه زنان دانشجو
بسیاری از زنان دانشجو به واسطه سازو کار قدرت حاکم در دانشگاه‌های ایران با انواع اذیت و آزار و تبعیض‌های جنسی مواجهند؛ از اذیت و آزارهای کلامی و جسمی از سوی دانشجویان مرد گرفته تا انواع آزارهای جنسی از سوی استادان و کنترل شدید دانشجویان زن در خوابگاه‌های دخترانه. فاطمه دانشجوی دانشگاه علوم پزشکی لرستان از دخالت در پوشش دختران در خوابگاه این دانشگاه می‌گوید: «شاید باور نکنی ولی برای منی که چادری هستم هم پیش اومده که به خاطر رنگ روسری‌ام بازخواست شدم. تا همین امسال شال و روسری در خوابگاه ما ممنوع بود. بچه‌ها اگه می‌خواستن بیرون برن مجبور بودن بیان تو کوچه مقنعه‌شون رو در بیارن و روسری بپوشن. این شده بود سوژه و پسرا دخترا رو مسخره می‌کردن بابتش. یعنی شده بود دستمایه تحقیر دخترا. من نمی‌دونم کسی که هر روز بابت کوچک‌ترین مسائل تحقیر می‌شه و توهین می‌شه بهش دیگه چه توانی واسه‌ش می‌مونه که به درسش درست برسه و بتونه موفق شه در جامعه؟ حالا البته امسال این قانون مضحک برداشته شده. اما خب مسئولان خوابگاه حتی به‌طور سلیقه‌ای درباره لباس بچه‌ها در خوابگاه هم نظر می‌دادن. مثلا یک سرپرستی بود که به ما گیر می‌داد که چرا شلوارک کوتاه پوشیدی و درسته همه شما دخترید ولی بازم باید رعایت کنید و درست نیست.»
نازنین، 28 ساله و دانش آموخته دانشگاه تهران هم اینگونه آزاری را که از سوی استادش دیده روایت کرده است: «رفته بودم پیش استادم برای کارهای پایان‌نامه. استاد هم تو اون شرایط که کلی کار داشتیم وقت گیر آورده بود برای سوال‌های عجیب. گیر داده بود که چرا ازدواج نمی‌کنی؟ منم حس خوبی نداشتم از این سوال‌ها. پیش خودم می‌گفتم درسته از روی خیرخواهی می‌گه ولی آخه این حرفا چه ربطی به پروژه من داره؟ یهو گفت ساعت سه شده من باید برم جلسه فردا زنگ بزن تا دوباره وقت بدم بهت. فردا صبحش زنگ زدم گفت امروز کلا شرکتم و نمیام دانشگاه ساعت هفت بیا شرکتم. راه شرکت خیلی دور بود از خوابگاه. سخت بود که برم تا اون سر شهر اون هم ساعت هفت. ترجیح می‌دادم مثل همیشه تو دانشگاه استاد رو ببینیم ولی کی جرئت داشت رو حرفش حرف بزنه؟ ساعت هفت رفتم شرکتش. خیلی تعجب کردم که هیچ‌کس اونجا نبود اما اصلا به ذهنم نمی‌رسید که از اون وضعیت باید احساس ناامنی کنم. چون بالاخره تو دفتر استادم بودم. شروع کردیم به صحبت. بعد از اینکه کارمون تموم شد استاد گفت: «خب حالا چطور برمی‌گردی راهت دوره من می‌رسونمت.» من که خجالت می‌کشیدم گفتم: «مزاحمتون نمی شم با آژانس می‌رم» همینجور که داشت اصرار می‌کرد اومد و نزدیکم وایساد. یهو در کمال بهت و حیرت من دستم رو گرفت تو دستش. نفسم بند اومده بود انگار فلج شده بودم و لال. نه چیزی می‌تونستم بگم و نه می‌تونستم از جام تکون بخورم از ترس و تعجب. بهم گفت: « چرا می‌ترسی؟ من که کاری ندارم باهات. من تنهام و خانواده‌م ایران نیستن. امشب رو می‌تونی پیش من بمونی.«
نمی‌دونم اون چند دقیقه رو چطور توصیف کنم. می‌خواستم دستم رو از دستش در بیارم اما دستم رو محکم گرفته بود. با گریه گفتم: « استاد تو رو خدا بذارید برم» اما دستم رو محکم گرفته بود و می‌گفت: «من کاریت ندارم فقط دارم می‌گم امشب بیا پیش من که بشینیم با هم حرف بزنیم.» نمی‌دونستم چیکار کنم. نمی‌دونستم اصلا کسی هست اونجا که به دادم برسه یا نه و اصلا اگر کسی هم بود من جرئت جیغ کشیدن نداشتم. اگه بقیه میومدن و اون صحنه رو می‌دیدن چه فکری درباره‌ام می‌کردن؟ بی‌آبرو می‌شدم. تنها کاری که می‌تونستم بکنم گریه بود و التماس بهش که دست برداره. شانسی که آوردم این بود که ظاهرا منشی یه چیزی جا گذاشته بود و مجبور شد برگرده. یهو صدای چرخوندن کلید توی در رو که شنید هول شد که کسی نیاد تو و خودش رو کنار کشید انگار هیچ اتفاقی نیفتاده. منم سریع از اونجا خارج شدم. بعد از اون اتفاق وحشتناک نمی‌دونستم چیکار کنم و جرئت هم نداشتم به کسی بگم چون می‌ترسیدم بدتر آبروم بره و مشکل واسه‌م درست شه. استادم رو هم نمی‌تونستم عوض کنم چون تقریبا پایان‌نامه‌م داشت تموم می‌شد. بعد از اون دیگه مزاحمم نشد اما باهام لج افتاد و تا می‌تونست اذیتم کرد. با اذیت‌کردناش سر پایان‌نامه و دفاعم واقعا تاثیر بدی روی وضعیت تحصیلی‌م گذاشت.»
دانشجویانی که سکوت می‌کنند
این درحالیست که بسیاری از دانشجویان زن آزاردیده، به دلایلی چون شرم، ترس از سرزنش و حفظ آبرو، روابط رفاقتی و سیاسی، ترس از ابزارهای استاد از جمله نمره، بی‌اعتمادی به نهادهای قانونی و... در برابر چنین آزارهایی سکوت می‌کنند. هرچند منصور غلامی وزیر علوم که خود این شیوهنامه را امضا کرده و لعیا جنیدی معاون حقوقی رییس‌جمهور از اصلاح این شیوهنامه در آینده‌ای نزدیک خبر داده‌اند، اما به نظر می‌رسد خلاف تمام شعارهای دولت دوازدهم درباره بهبود وضعیت دانشجویان، با این شیوهنامه جدید علاوه بر بیشتر امنیتی شدن دانشگاه‌ها، نادیده گرفتن زنان و اذیت و آزارهایی که آن‌ها در دانشگاه‌ها می‌بینند به وسیله حذف مجازات‌های ویژه برای خاطیان، می‌تواند به خشونت سیستماتیک علیه زنان بیشتر از هر زمانی دامن زند.
