نویسنده: سبا معمار

دوم اردیبهشت‌ماه‌، پنج مرد مسلح به توریست‌هایی که برای تفریح به پاهالگام (شهری در کشمیر) سفر کرده بودند حمله کردند و ۲۶ مرد را مقابل چشمان همسرانشان به قتل رساندند. از میان قربانیان، جز یکی که در حین کمک به زخمی‌ها به قتل رسید، هیچ‌یک مسلمان نبودند. مطابق شهادت آیشانیا، یکی از بازماندگان که همسرش در این حمله کشته شد، مهاجمان مسلح ابتدا زنان و مردان را جدا کرده‌اند، از مردان درباره مذهبشان پرسیده‌اند و ضمن شلیک به مردان غیرمسلمان (غالبا هندو) به همسرانشان گفته‌اند: «تو را نمی‌کشیم. برو و به دولتت بگو. برو و به مودی [نخست‌وزیر هند] بگو.» 

در واکنش، نارندرا مودی عملیات نظامی «سیندور» را علیه پاکستان آغاز کرده است. دولت هند ادعا می‌کند که هدفش از عملیات سیندور، انتقام‌جویی برای زنان «بیوه‌شده» در حمله پاهالگام است: سیندور پودر قرمزرنگی است که اغلب زنان هندو آن را به نشان تاهل به پیشانی‌شان می‌مالند؛ لحظه‌ پاک‌‌کردن سیندور از پیشانی به‌طور سنتی نمادی است از بیوه‌شدن و ازدست‌دادن. حال در تبلیغات این عملیات نظامی، پوسترهای تبلیغاتی سیندورهایی را تصویر می‌کنند که از پیشانی زنان محو می‌شوند تا در قالب موشک‌های جنگی به پرواز درآیند و به سوی پاکستان بروند. 

احتمال این‌که این اقدام مودی هم مانند دیگر اقداماتش درباره زنان نمایشی، سطحی و متناقض باشد به‌هیچ‌وجه دور از ذهن نیست. ادعای «انتقام‌جویی برای زنانِ بیوه‌شده» را می‌توان واکنشی پدرسالارنه دانست که رنج زنان را در حضانت فرزندان، انگ اجتماعی بیوه‌‌شدن، فقر و نابرابری بی‌پاسخ می‌گذارد و در مقابل، آن را دست‌مایه‌ توجیه عملیات نظامی قرار می‌دهد. علی‌رغم حضور گسترده تصویر زنانِ بازمانده در تبلیغات جنگی، حمایت و همدلی با آنان بی‌قیدوشرط نیست.

هیمانشی ناروال، یکی دیگر از بازماندگان است که کمتر از یک هفته از ازدواجش می‌گذشت و برای ماه عسل به پاهالگام رفته بود. مهاجمان مسلح، همسر او را نیز مقابل چشمانش به قتل رساندند. هیمانشی برای چند روز «قربانی مطلوب» رسانه‌ها بود و همدلی گسترده‌ای دریافت می‌کرد، با این‌حال، موضع‌گیری‌اش علیه موج نفرت‌پراکنی باعث شد که او نیز هدف حمله‌های توهین‌آمیز قرار بگیرد. به‌ صرف این‌که گفته بود «ما نمی‌خواهیم مردم با مسلمانان یا کشمیری‌ها در ستیز باشند. ما صلح می‌‌خواهیم. فقط صلح.»

موجی از نفرت‌پراکنی علیه زنان مسلمان کشمیر نیز در شبکه‌های اجتماعی به‌ راه ‌افتاده است. کاربران توییت‌هایی با محتوای تهدید جنسی (اعمال خشونت و تجاوز) به زنان محجبه کشمیر منتشر می‌کنند. کاربری به نام بن داور توییت‌ کرده بود: «هر دختر کشمیری که در دهلی احساس ناامنی می‌کند می‌تواند شب را به خانه من بیاید. پیش من امن خواهید بود. اگر هند دچار تفرقه باشد خواهد باخت، اگر متحد باشیم پیروز و سربلند خواهیم بود.» اما در توییت‌های دیگرش ادامه داد: «اما نمی‌توانم تضمین کنم که بعد از گذراندن شب با من زنده بمانید.» و بعدتر «اولویتم محجبه‌ها هستند.» توییت بن داور بارها بازنشر شده و کاربران بسیار دیگری او را در تهدید و نفرت‌پراکنی همراهی کرده‌اند. 

چهره‌هایی مانند هیمانشی ناروال در کمپین نظامی مودی جایی ندارند. وعده‌ «انتقام» برای بازماندگان، آنان را بر اساس رنج‌ها و موضع‌گیری‌هایشان دست‌چین کرده و خواسته‌های اساسی‌شان را نادیده گرفته است و هر خواستی جز انتقام، با نفرت مواجه می‌شود. در حالی‌که وعده‌های انتخاباتی‌ مودی این انتظار را ایجاد کرده بود که گام‌هایی برای به‌رسمیت‌شمردن عاملیت زنان و برقراری عدالت جنسیتی برداشته شود، عملیات سیندور با به‌کارگیری نشانه‌های مالکیت پدرسالارنه آشکار کرد که مخالفتی از سوی دولت با نشان‌گذاری و شیء‌‌انگاری زنان در کار نیست.

در یک اقدام نمادین دیگر، دولت هند دو زن را برای اعلام شروع عملیات انتخاب کرد: کلنل صوفیا قریشی (که مسلمان است) و افسر ارشد نیروی هوایی، ویومیکا سینگ (که هندوست). انتخاب نمادین دو زن، با دو مذهب مختلف، با ادعای مقابله با تفرقه‌افکنی مذهبی. این در حالی‌ است که مودی از زمان روی کار آمدن، به تبعیض علیه اقلیت‌های مذهبی و به‌خصوص مسلمانان در هند دامن زده است. دیدبان حقوق بشر در طی سخنرانی‌های انتخاباتی مودی در ۲۰۲۴ در بیش از ۱۰۰ سخنرانی مودی اظهاراتی علیه مسلمانان شناسایی کرد، از جمله این‌که مسلمانان نفوذی‌اند، فرزندان زیادی دارند، و ثروت و امنیت هندوها را تهدید می‌کنند. جز اظهارات مسلمان‌ستیزانه، حزب بهاراتیا جاناتا (BJP) با گرایش راست‌گرا، ملی‌گرا و محافظه‌کار بر هویت هندو تاکید دارد. در قانون تابعیت ۲۰۱۹، مسیر اعطای تابعیت به مهاجران غیرمسلمان کشورهای همسایه را هموار کرد اما مسلمانان را مستثنی ساخت که با انتقادات جهانی روبه‌رو شد. 

مودی با دامن‌زدن به ملی‌گرایی هندو، راه را برای نفرت‌پراکنی علیه اقلیت‌های مسلمان، و به‌خصوص زنان مسلمان هموار کرده است. اکنون نه‌تنها زنان مسلمان کشمیری روزانه به تعرض و تجاوز تهدید می‌شوند، که حتی هیمانشی ناروال، بازمانده‌ای که قرار است برایش انتقام‌جویی شود، اگر انتقام را نخواهد از سوی جامعه مورد طرد و نفرت قرار می‌گیرد.