دیدبان آزار: 48 روز از حمله روسیه به اوکراین می‌گذرد و درحالیکه در روزهای گذشته گزارش‌های نگران‌کننده‌ای از خشونت جنسی سربازان روسیه علیه غیرنظامیان اوکراینی منتشر شده بود، اخبار جدید از تداوم این خشونت‌ها علیه زنان در اوکراین حکایت دارد. یک گروه حقوق بشری اوکراینی، سربازان روسیه را به استفاده از تجاوز جنسی به عنوان سلاح جنگی متهم و سازمان ملل به طور فزاینده‌ای گزارش‌های مربوط به تجاوز و خشونت جنسی در اوکراین را دریافت کرده است.
«سیما بحوث»، مدیر اجرایی بخش زنان سازمان ملل متحد، در جلسه شورای امنیت این سازمان ضمن تایید افزایش گزارش‌های تجاوز به زنان در اوکراین از سوی نظامیان روسیه، گفته که ترکیبی از آوارگی دسته جمعی، حضور گسترده نظامیان و خشونت علیه غیرنظامیان اوکراینی، پرچم‌های قرمز را برافراشته است: «تمام اتهامات باید به طور مستقل بررسی شود تا عدالت و پاسخگویی تضمین شود. خطر قاچاق انسان هم در حال افزایش است و زنان جوان و نوجوانان بدون همراه به طور خاص در معرض خطر قرار دارند. من از همه کشورها می‌خواهم که تلاش خود را در زمبنه مبارزه با قاچاق افزایش دهند.»
«کاترینا چرپاخا»، رییس سازمان جامعهٔ مدنی اوکراین موسوم به (La Strada-Ukraine) هم که از طریق ویدیو کنفرانس در جلسه شورای امنیت سازمان ملل متحد صحبت می‌کرد گفت سازمان او شهادت‌های معتبری از حدود 12 زن دارد که در مناطقی که تحت اشغال روسیه بوده‌اند، مورد تجاوز جنسی قرار گرفته‌اند: «این تنها نوک کوه یخ است. ما خبر داریم، به چشم می‌بینیم و می‌خواهیم که صدای ما را بشنوید که می‌گوییم اکنون خشونت و تجاوز به عنوان سلاح جنگی توسط مهاجمان روسی در اوکراین استفاده می‌شود. این زنان چندین بار از سوی گروهی از نظامیان تهدید جانی شده و مقابل کودکان، اعضای خانواده‌هایشان و سایر مردم مورد تجاوز جنسی قرار گرفته‌اند.»
این فعال جامعه مدنی اوکراین گفته که بازماندگان به شدت آسیب دیده بودند، می‌ترسیدند و نمی‌توانستند به درستی درباره تعرضات جنسی که با آن مواجه شده بودند صحبت کنند و ابتدا به حمایت، درمان و بهبودی نیاز دارند.
از تجاوز تا قتل زنان؛ بازماندگان افشا می‌کنند
این هشدارها و گزارش‌ها درحالی منتشر می‌شود که سازمان ملل هفته گذشته اعلام کرد ناظران حقوق بشر این سازمان به دنبال بررسی ادعاهای خشونت جنسی توسط نیروهای روسی از جمله تجاوز گروهی و تجاوز جنسی در مقابل چشمان کودکان هستند. اما این ناظران ادعا می‌کنند که نیروهای اوکراینی و شبه‌نظامیان این کشور هم مرتکب خشونت جنسی شده‌اند. در مقابل، نماینده اوکراین در سازمان ملل به درخواست‌ها برای اظهارنظر درباره این اتهامات علیه نیروهای اوکراینی پاسخ نداده است.
از طرف دیگر «دیمیتری پولیانسکی»، معاون سفیر روسیه در سازمان ملل، دیروز در جلسه شورای امنیت گفته که روسیه، همانطور که بیش از یک بار اعلام کرده‌ایم، علیه غیرنظامیان جنگی به راه نمی‌اندازد. او اوکراین و متحدانش را متهم کرد که قصد آشکاری برای معرفی سربازان روسی به عنوان افراد سادیست و متجاوز دارند. او همچنین گفت که زنان اوکراینی به دلیل نفوذ ملی‌گرا‌ها در جامعه در ۸ سال گذشته با زندگی سختی روبرو بوده‌اند.
اما نتایج تحقیقات سازمان دیدبان حقوق بشر که سال گذشته منتشر شد نشان می‌دهد گروه‌های نظامی تحت حمایت روسیه در شرق اوکراین، زنان بازداشت‌شده را مورد شکنجه قرار داده‌اند و رفتار بی‌رحمانه‌ای با آنان داشته‌اند. تحقیق دیگری هم که پیشتر توسط سازمان عفو بین‌الملل منتشر شده نسبت به افزایش خشونت جنسی و جنسیتی در مناطق تحت درگیری در اوکراین هشدار داده است.
چند وقت پیش بود که «ماریا مزنتسوا»، نماینده پارلمان اوکراین در یک مصاحبه تلویزیونی به یک مورد تجاوز در حومه شرقی کیف اشاره کرد که در آن زنی پس از کشته شدن همسرش به‌دست نیروهای روس، در مقابل چشمان فرزندش مورد تجاوز قرار گرفته است. زن 33 ساله که جان سالم به در برده، این واقعه را گزارش داده است؛ به گفته او یک فرمانده روسی و یک سرباز پس از تاریک شدن هوا در روز 9 مارس به خانه‌اش در روستای کوچکی در نزدیکی کیف آمدند و همسر 33 ساله‌اش را در حیاط جلویی خانه به ضرب گلوله کشتند. لحظاتی بعد، این فرمانده و سرباز به او گفتند که پسر چهار ساله‌اش را به اتاق دیگری ببرد. او به «تایمز» گفت که سرباز کوچکتر اسلحه را به سمت سر او گرفت، رویش تف کرد و گفت: «بهتر است ساکت شوی وگرنه فرزندت را می‌‌گیرم و به او نشان می‌دهم که چگونه مغز مادرش روی زمین پخش شده است.»
این زن پس از چند ساعت در حالی که اسلحه‌ای به سمت سر او نشانه رفته بود، از سوی دو نظامی مورد تجاوز قرار گرفت: «سرباز جوانتر به من گفت لباسم را در بیاورم. سپس هر دو یکی پس از دیگری به من تجاوز کردند. آنها اهمیتی نمی‌دادند که پسرم در اتاق دیگر گریه می‌کرد و به من گفتند برو دهنش را ببند و برگرد. به من طعنه می‌زدند و می‌گفتند: "فکر می‌کنی پسرت چطور آلت جنسی‌مان را می‌مکد؟ او را بکشیم یا زنده نگه داریم؟»
پس از ساعت‌ها که سربازان روسی به نوبت به او تجاوز کردند، رفتند اما در عرض 20 دقیقه بازگشتند و دوباره به او تجاوز کردند. سربازان برای سومین بار به خانه بازگشتند تا به این زن تجاوز کنند، اما این بار آنقدر مست بودند که سکندری خوردند و در نهایت به خواب رفتند. این زن به یاد می‌آورد: «در حالی که داشتم در خانه را باز می‌کردم تا فرار کنیم، پسرم کنار جسد پدرش ایستاده بود، اما هوا تاریک بود و او متوجه نشد که پدرش است و گفت: "آیا ما هم مثل این مرد اینجا تیرباران می‌شویم؟"»
این پرونده توسط «ایرینا وندیکتوا»، دادستان کل اوکراین، به عنوان اولین تحقیق رسمی کشور در مورد تجاوز سربازان روسی در حال بررسی است. در همین حال، داستان‌های هولناک شکنجه و تجاوز به غیرنظامیان اوکراینی شبیه به این در روزهای اخیر منتشر شده است و بازماندگان شروع به افشای داستان‌های خود کرده‌اند.
بیشتر بخوانید:
وقتی مرگ سهم مردان می‌شود و تجاوز سهم زنان
تجاوز بزرگ: زنان آلمانی در چنگال ارتش سرخ شوروی
اما برخی زنان دیگر در اوکراین نتوانستند بعد از تجاوز نظامیان روسیه، جان سالم به در ببرند. چندی پیش فیلمی منتشر شد که صحنه قتل یک زن اوکراینی را نشان می‌دهد که گفته می‌شود توسط سربازان تحت فرمان «رمضان قدیروف»، رئیس‌جمهور چچن، اسیر شده و مورد تجاوز جنسی قرار گرفته است. این کلیپ که توسط «آنتون گراشچنکو»، مشاور وزارت کشور اوکراین، در تلگرام و توییتر به اشتراک گذاشته شد، داخل خانه‌ای را نشان می‌دهد که «تاتیانا زادوروژنیاک»، ماه گذشته در 15 مارس در شهر ماکاریف، در 30 مایلی کیف، سلاخی شده است. به گفته ساکنان شهر، تاتیانا در حالی که منتظر دوستش برای ترک شهر بوده، توسط افراد قدیروف از خانه بیرون کشیده شده و سپس در خانه مجاور مورد تجاوز قرار گرفته است. ساکنان محلی گفتند که پس از روزها شکنجه، یکی از سربازان برای آخرین بار به او تجاوز کرد، سپس گلوی او را برید و بدون تشریفات جسد بی‌جان او را در یک قبر کم‌عمق انداخت. شاهدان گفتند که هیچ‌کس نمی‌توانست به او کمک کند زیرا مردم محلی توسط روس‌ها در زیرزمین‌ها حبس شده بودند. آنها ادعا کردند که سرباز چچنی که تاتیانا را مورد تجاوز قرار داد و کشت، بعداً توسط افسران دیگر اعدام شده است.
این جنایات جنگی درحالی در اوکراین ادامه دارد که چندی پیش فمینیست‌های روسی علیه جنگ و اشغال در اوکراین متحد شده و بیانیه صادر کردند. در این متن آمده است: «جنگ نابرابری جنسیتی را تشدید می‌کند و دستاوردهای حقوق بشری را سال‌ها به عقب برمی‌گرداند. جنگ تنها با خود خشونت بمب و گلوله نمی‌آورد، بلکه خشونت جنسی به همراه دارد. تجربه‌های تاریخی نشان می‌دهد که در دوران جنگ، خطر تجاوز به زنان چند برابر می‌شود. به این دلیل و بسیاری دلایل دیگر، فمینیست‌های روسی و تمامی کسانی که به ارزش‌های فمینیستی باور دارند باید قویا علیه این جنگ که توسط دولت ما به راه افتاده، موضع‌گیری کنند.»
یک استراتژی عمدی
بسیاری از مردم جهان در شبکه‌های اجتماعی از شنیدن تجاوز سربازان روسیه به زنان اوکراینی ابراز تعجب کرده و گزارشگران به سراغ بازخوانی جنایات جنگی به ویژه استفاده از تجاوز به مثابه سلاح جنگی از سوی مردان نظامی رفته‌اند.
«میا ام. بلوم»، استاد ارتباطات دانشگاه ایالتی جورجیا [i] چند روز پیش در یادداشتی با توجه به جنگ اوکراین از پیوند جنسیت و جنگ نوشت و تجاوز جنسی در زمان جنگ را یک استراتژی عمدی خواند. او نوشته است: «تصاویر تکان‌دهنده از بوچا و سایر نقاط اوکراین مانند تصویری از زنان برهنه مرده زیر پتو که در جاده رها شده‌اند، آنچه را که بسیاری پیش از این به آن مشکوک بودند، آشکار کرد: سربازان روسی مرتکب جنایات جنگی شده‌اند. این تصاویر نشان می‌دهد سربازان روسی از تجاوز جنسی به عنوان یک تاکتیک عمدی جنگی استفاده کردند. دانشمندانی که به مطالعه جنسیت و جنگ می‌پردازند، چنین تاکتیک‌هایی را "جنسیت‌کشی" می‌نامند.»
او ادامه داده است: «خشونت مبتنی بر جنسیت در زمان جنگ انگیزه‌های مختلفی دارد و شامل مجازات و شکنجه و برای استخراج اطلاعات و به قصد تخریب روحیه طرف مقابل صورت می‌گیرند. این استراتژی در زمانی که هدف ایجاد رعب و وحشت در مردم و از کار انداختن آنها است، استفاده می‌شود تا تعداد زیادی از آنها فرار کنند. تجاوز جنسی در زمان جنگ یک استراتژی عمدی است و مانند آنچه در بوسنی، کوزوو یا بنگلادش رخ داد، حتی وحشتناک‌ترین اعمال و جنایات رخ داده در طول جنگ در بالاترین سطوح تصمیم‌گیری مورد حمایت قرار می‌گیرند.»
به گفته بلوم، تجاوز در زمان جنگ فقط زنان و دختران را هدف قرار نمی‌دهد و ممکن است شامل پسران و مردان هم بشود؛ چیزی که بازماندگان به دلیل هنجارهای اجتماعی در گزارش آن بسیار مرددند: «تفاوت در وقوع یا عدم وقوع تجاوز در خلال جنگ به این معنی است که این وقایع تصادفی نیستند و به این دلیل اتفاق نمی‌افتند که مردان قادر به کنترل میل جنسی خود نیستند. من بیش از 20 سال است که موضوع تجاوز جنسی را در جریان درگیری‌های قومی مطالعه کرده‌ام. تجاوز به عنوان یک استراتژی جنگی، با هدف قرار دادن زنان موجب تضعیف انسجام اجتماعی می‌شود. چرا که در بسیاری از جوامع، بازماندگان تجاوز دوباره توسط جامعه قربانی می‌شوند؛ جایی که آنها را به خاطر تجاوز جنسی سرزنش می‌کنند.»
او ادامه می‌دهد: «من معتقدم که درگیری اوکراین یک جنگ قومی است. یکی از اهداف اولیه جنگ قومی، تخریب فرهنگ است و نه لزوماً شکست نظامی ارتش دشمن. تخریب فرهنگ از طریق آسیب رساندن و تخریب انسان حاصل می‌شود. به گفته محققان فمینیستی مانند الین اسکاری و روث سیفرت، زنان پرچمداران جامعه‌اند که فرهنگ را تداوم می‌بخشند و بنابراین جزو اولین اهداف جنگ هستند. از لحاظ تاریخی تجاوز جنسی در زمان جنگ به عنوان یک پیامد ناخواسته و اجتناب‌ناپذیر جنگ تصور می‌شد، زیرا سربازان خشن و زنان - که قرن‌ها به عنوان اموال و دارایی تلقی می‌شدند - بخشی از غنائم جنگی بودند. حتی در طول نسل کشی رواندا، تجاوز به عنوان یک پیامد غیرعامدانه جنگ تلقی می‌شد.»
تأخیر در به رسمیت شناختن نقش تجاوز جنسی در جنگ
به گفته بلوم، با این نگرش غالب که تجاوز جنسی جزئی طبیعی از جنگ است، تعجب‌آور نیست که کنوانسیون جلوگیری از نسل‌کشی و مجازات آن، مصوب ۹ دسامبر ۱۹۴۸ در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، که برخی موارد نقض را پس از جنگ جهانی دوم جرم‌انگاری می‌کند، نتوانست تجاوز را به عنوان جنایت جنگی در نظر بگیرد. تنها در سال 2008 بود که شورای امنیت سازمان ملل قطعنامه 1820 را تصویب و بیان کرد که تجاوز و سایر اشکال خشونت جنسی می‌توانند جنایات جنگی، جنایت علیه بشریت یا یکی از عوامل مؤثر در احراز نسل‌کشی باشند.
توسل به تجاوز جنسی در طول جنگ ممکن است هویت‌ها را بازپیکربندی کند، و نحوه نگرش مردم و جوامع به خصوص به اینکه آیا کودکان متولد‌شده از تجاوز جنسی را طرد می کنند یا آنها را به عنوان اعضای جامعه خود در آغوش می‌گیرند، تغییر دهد. پوتین تهاجم روسیه به اوکراین را با عبارات جنسی توصیف کرد و اشعار یک گروه پانک دوران شوروی را در مورد تجاوز و نکروفیلیا نقل کرد که می‌گوید: «بخواب زیبای من، به هر حال باید آن را تحمل کنی.» آنطور که اکونومیست گزارش داده، پاسخ به این بیانیه تکان‌دهنده در لویو، شهری در غرب اوکراین صورت گرفت. جایی که پوسترهای زنانی با لباس‌های محلی اوکراینی در آن به نمایش درآمده که تفنگ را به دهان پوتین فرو برده بودند و زیرش نوشته شده بود: «من زیبای تو نیستم.»
[i]او در رشته‌های زبان روسی، مطالعات اسلامی و مطالعات خاورمیانه تحصیل کرده و در مطالعات مربوط به درگیری‌های قومی، تجاوز جنسی در جنگ، سربازان کودک، و ارتباطات تروریستی تخصص دارد.
 - Copy 2.jpg&width=72&height=72)
