مینا زنی 45 ساله است که در شهر جنوبی بنگلور، کارهای خدماتی و نظافتی منازل را انجام می‌­دهد و یک بازمانده آزار جنسی در محیط کار است. او با آشپزی و نظافت در سه خانه مختلف، حدود 6000 روپیه (84$ ؛64$) در ماه درآمد دارد. او همیشه بیشتر درآمدش را پس‌­انداز می‌­کرد اما وقتی یکی از کارفرماهایش را به آزار جنسی متهم کرد، شغلش را در بسیاری از خانه‌­ها از دست داد.

مینا می­‌گوید داستان این آزار جنسی از جایی آغاز شد که او مجبور شد به ­خاطر عروسی دختر بزرگش 100.000 روپیه قرض بگیرد. این مبلغ را از زوجی پیر که حدود 70 سال داشتند و مینا سه سال بود که برایشان کار می­‌کرد، قرض گرفته بود. مینا تعریف می‌کند در ابتدا وقتی مشغول پاک کردن و شستن کف خانه بوده، مرد از پشت به او نزدیک می­‌شده یا غیرمحسوس و مثلا اتفاقی او را لمس می‌کرده و یا حتی ساریِ او را می‌کشیده است. طبق گفته مینا، همسر مرد آزارگر اغلب خواب بوده و به نظر نمی‌­رسیده که از رفتارهای ناشایست همسرش اطلاع داشته باشد.

روزی این زن داخل اتاق رفت و در را روی خودش قفل کرد و خوابید. همان روز بود که پیرمرد مینا را به‌زور گرفت و سعی کرد او را روی مبل بیندازد. مینا می‌گوید این مرد خلاف سن و سالش، قوی بود اما خوشبختانه از مینا قوی‌تر نبود. او با تلاش بسیار توانست پیرمرد را هل دهد و از خانه فرار کند. او هرگز به آن خانه بازنگشت. مینا هیچ شکایتی به پلیس نکرد چون گمان می­‌کرد کسی حرف او را باور نخواهد کرد. اما مدتی بعد آن زوج مینا را برای برگرداندن پول تحت فشار گذاشتند و حتی به او پیشنهاد دادند که برای بازگرداندن پول به سر کارش برگردد، ولی او نپذیرفت. ابتدا به تهدید تلفنی متوسل شدند اما طبق گفته مینا در نهایت مرد جلوی در خانه او ظاهر شد و علنا تهدیدش کرد.

حتی همسر این مرد، مینا را به پوشیدن لباس نامناسب و تحریک‌آمیز متهم کرد. مینا در آن زمان بسیار ترسیده و افسرده شده بود و نمی­‌دانسته که چه کاری باید بکند. او توان بازپرداخت بدهی را نداشت و اصلا هم نمی­‌خواست که به آن خانه بازگردد. در یکی دیگر از خانه‌­هایی که کار می­‌کرد آنقدر احساس راحتی و امنیت داشت که اتفاقی را که برایش رخ داده بود، تعریف کرد. کارفرمای جدید، او را به یک اتحادیه کارگران خدماتی و همچنین به سازمانی که در زمینه خشونت علیه زنان در بنگلور فعالیت داشت، معرفی کرد.

این اتحادیه به نمایندگی از مینا با زوج سالمند گفتگو و آنها را تهدید کرد که اگر دست از آزار رساندن به مینا برندارند، پلیس را وارد ماجرا می­‌کنند. مینا مقداری پس‌انداز داشت و سعی کرد با آن پول تا حد امکان، بخشی از قرضش را پرداخت کند. سختی­‌های مینا به سر رسید اما او همچنان در زندگی درگیری و مشکلاتی دارد. دخترش دچار فلج مغزی است و نیاز به رسیدگی مداوم دارد، بنابراین مینا مقدار زیادی از پس‌­اندازش را صرف بردن هرروزه دخترش به مدرسه می‌کند، چراکه او قادر به راه رفتن نیست. دولت، کمک هزینه‌­ای برای معلولیت دخترش به او پرداخت می­‌کند، ولی مبلغ آن بسیار کم است.

حادثه­‌ای که اتفاق افتاد مینا را بسیار ترساند. او کابوس می‌­دید و هراس داشت نزدیک خانه آن زوج مسن کاری را قبول کند و احساس شرم و گناه با خود داشت. افرادی مانند مینا که استخدام رسمی نیستند-زنانی که کارهای خدماتی منازل یا کارهای ساختمانی می­‌کنند، در تولیدی­‌های لباس کار می‌­کنند و یا فروشنده‌­ها، 94% از نیروی کار زنان در هند را تشکیل می‌­دهند. اما تجربه‌های آنها از آزار و تجاوز جنسی به­ ندرت بیان و علنی شده است.

بیشتر بخوانید:

زندگی شبانه و توان جامعه مدنی

آزار خیابانی دسترسی زنان را به فضای عمومی محدود می‌کند

از طرفی دیگر به­ دست آوردن اطلاعات در این زمینه هم بسیار دشوار است. مصاحبه­‌هایی بسیار پراکنده از زنان کارگر در نقاط مختلف کشور هند، داستان­‌هایی ناقص ولی حائز اهمیت را بازگو می­‌کنند. در سال 2012 تحقیقی روی زنان ساکن هشت شهر هند، که در بخش رسمی و غیررسمی شاغل بودند، انجام شد و نشان داد که 17% زنان در محیط کار مورد آزار جنسی قرار گرفته‌­اند. بیشتر این زنان از گروه‌های آسیب­‌پذیر بودند. 29% زنان کارگر ساختمان و 23% کارگران خدماتی خانه‌ها. در سال 2018 هم از زنان کارگر داخل و اطراف پایتخت هند-دهلی- تحقیقی صورت گرفت که نشان داد 29% آن­ها در محیط کار خود آزار جنسی را تجربه کرده‌اند.

اما این اعداد و ارقام در مقایسه با آماری که از بخش‌­های رسمی به­ دست آمده بسیار ناچیزند. در این بخش‌ها، از آمارهایی نظیر 88% در حوزه تجارت گرفته تا 57% در بخش بهداشت و درمان به ­دست آمده است. اما این تفاوت آماری، از تفاوت موقعیت شکننده اجتماعی و اقتصادی زنان کارگر ناشی می‌شود چرا که آنها اغلب به دلیل معذوریت‌های معیشتی، آزار و اذیت جنسی را گزارش نمی­‌دهند. حتی اگر هم گزارش بدهند، این پرونده­‌ها اصولا به نفع شاکی تمام نمی‌­شود چراکه بازماندگان از ترس انتقام‌جویی آزارگر، از دست دادن شغل و ... در میانه راه کنار می­‌کشند و عقب‌نشینی می‌کنند.

تاکنون موارد انگشت‌شماری از خشونت جنسی علیه کارگران در هند، در سطح ملی توجهات را به خود جلب کرده است. برای مثال در سال 2017 کارگران خدماتی و خانواده­‌هایشان به یک مجتمع آپارتمانی مجلل در دهلی حمله کردند، چرا که در آن ساختمان یک کارگر توسط کارفرمایش مورد ضرب و شتم قرار گرفته بود؛ در سال 2011 یک بازیگر بالیوود هم بابت تجاوز به خدمتکارش محکوم شد. اما چنین مواردی بسیار اندک و نادرند.

جنبشme too  در هند به‌واسطه لیست لوشا (LoSha) پیگیری شد و پیشروی کرد. لوشا فهرست بلندبالایی است از اساتید دانشگاه‌­های هند که ادعا شده بود دانشجویان یا همکارانشان خود را مورد خشونت جنسی قرار داده بودند. نام بسیاری از چهره­‌های شناخته‌شده مانند کارگردانان، بازیگران، هنرمندان و خبرنگاران در این لیست قرار داشت. این فهرست توسط تعدادی از دانشجویان تهیه شده بود و اولین بار در فیسبوک به انتشار رسید. پس از انتشار، هزاران بار بازنشر و به مباحثه ملی تبدیل شد. اما جنبش Me Too چه در هند و چه در دیگر نقاط جهان، عموما در اختیار زنان شهری، تحصیلکرده و دارای امتیاز جامعه بوده و تجربه‌های زنان فرودست و کم‌برخوردار در روایتگری، مباحث و گفت‌وگوها غایب بوده‌اند.

این انتقاد از ابتدای به راه افتادن Me Too همواره مطرح بوده است. منتقدان می‌گویند این جنبش زنان فقیر و طبقه فرودست جامعه از جمله زنان دالیت را از قلم انداخته و نادیده گرفته است و با این وجود ما هم‌چنان صدایی از زنان به حاشیه رانده‌شده نمی‌شویم. این در حالی است که اصلا در سال 1992 تجاوز دسته‌جمعی به زنی کارگر به نام بهانواری دوی در راجستان و دادخواهی مصرانه او بود که موجب شد برای اولین بار در هند قانونی علیه آزار جنسی در محیط کار به تصویب برسد. قوانین منع آزار جنسی در هند تصریح می‌کند که در غیاب سازمان مربوطه، باید یک کمیته محلی شکایات (LCC) برای رسیدگی به این گزارش تشکیل و توسط یک قاضی محلی نیز رهبری شود. اما بیشتر شهرها از داشتن چنین کمیته‌­هایی محروم هستند.

جنبش Me Too در هند، از حمایت افراد متعددی برخوردار است که دارای سرمایه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی هستند و اکنون رسانه‌های جریان اصلی هند جای خودش را پیدا کرده است. این جریان در هند آغاز شده ولی هنوز به زندگی میلیون‌ها زن فقیر و آسیب‌پذیر که در بخش اقتصاد غیرسمی شاغلند، سرایت نکرده است. ما هنوز منتظریم تا صدای کارگران غیر‌رسمی با دیگر صداها متحد شود. اکنون زمان آن رسیده که از #me too به سمت #Us all حرکت کنیم، از «من هم» به سوی «همه ما».

نویسنده: سریپارنا چیتوپادهای (محقق ارشد بنیاد سلامت هندوستان)

برگردان: یگانه عربی

منبع: BBC