زنان کارگری که در کارخانه‌های ویتنام برای برندهای مشهور اروپا و آمریکا کفش لباس تولید می‌کنند، با آزار و اذیت جنسی سیستماتیک در محیط کار مواجه می‌شوند. طبق یافته‌های تحقیق بنیاد «پوشش عادلانه» و سازمان «مراقبت بین‌المللی»، حدود نیمی(۱/۴۳ درصد) از ۷۶۳ زن که در کارخانه‌های سه استان ویتنام با آنها مصاحبه شده، گفته‌اند که سال قبل دست‌کم یک نوع از خشونت و یا آزار و اذیت را متحمل شدهاند.
«جین فیلینگر»، متخصص خشونت جنسیتی و نویسنده این مقاله گفته است که آزار و اذیت‌ها، از دست‌مالی و سیلی زدن گرفته تا تجاوز جنسی و تهدید به فسخ قرارداد، شرایط کاری را که زنان در برخی کارخانه‌های ویتنام با حدود ۲۰۰۰۰ کارگر متحمل می‌شوند، برملا می‌کند.
زنان می‌ترسیدند پاسخ‌هایشان به گوش کارفرما یا همسرانشان برسد
فیلینگر می‌گوید: «بسیار شوکه شدم که حدود پنجاه درصد از زنانی که مصاحبه شدهاند، در سال گذشته گونه‌ای از آزار و اذیت را گذشته تجربه کردهاند. من ۳۰ سال است که در این زمینه تحقیق می‌کنم.»
«پیرامون این موضوع فرهنگ سکوت حاکم است و از این رو، آمار حقیقی احتمالا بیشتر باشد: از بازخورد‌ها می‌توانیم بفهمیم که برخی زنان به سوالات مصاحبه جواب نمی‌دادند، شاید به این دلیل که می‌ترسیدند پاسخ‌هایشان به گوش کارفرما یا همسرانشان برسد.»
این تحقیق اولین مطالعه‌ای است که ارتباط میان خشونت و آزار جنسی در کارخانه‌های پوشاک را با فاکتورهای مختص به محیط‌های کاری صنعت مد بررسی کرده است. «آنابل میورس»، مدیر بنیاد پوشش عادلانه در کشور ویتنام، سازمانی مردم‌نهاد با ۱۳ عضو جهانی، می‌گوید: «از ویژگی‌های این صنعت این می‌توان به ساعات اضافه‌کاری زیاد، حقوق کم، ساعات کاری زیاد و سقف تولید غیرعادی است که اغلب برندهای شناخته‌شده، آن را اعمال می‌کنند.»
طبق یافته‌های این مطالعه عواملی مانند سن، تحصیلات و وضعیت مهاجرت کارگر و نیز نوع قرارداد، سطح آزار و اذیت را تعیین می‌کند، زنان جوان با سطح تحصیل بالاتر و کارگران مهاجر، وضعیت بد‌تری دارند. میورس ادامه می‌دهد: «از تاثیرات زیان‌بار این خشونت‌ها، شوکه شدیم. آزار و اذیت بر سلامت و آسایش زنان کارگر، بازدهی، رقابت‌جویی و همچنین شهرت و اعتبار کارخانه تاثیر می‌گذارد. ساده به نظر می‌رسد اما اکثر برندهای لباس نمی‌دانند که تاثیر بسیار زیادی بر شرایط بستر کارخانه دارند.»
به گفته فیلینگر اگرچه نام کارخانه‌ها و برند‌هایی که عرضه می‌کنند محفوظ مانده تا به مشارکت در این تحقیق، ترغیب شوند، اما به احتمال قوی برندهای آمریکایی و اروپایی هم مشارکت کردهاند. او ادامه می‌دهد: «دولت ویتنام، راهبردی برای جذب صنعت پوشاک( بین‌المللی) دارد و کارخانه‌هایی عظیم برپا کرده است که برای بازار‌های آمریکا و اروپا در زمینه لباس و کفش تولیدات دارند. احتمال زیادی وجود دارد که آنها هم مشارکت کرده باشند، چون تولید‌کننده‌های اصلی ویتنام به حساب می‌آیند، اما دقیقا نمی‌توانیم بگوییم که از کدام برندها هستند.»
بیشتر بخوانید:
اجتماعی‌سازی امنیت، اتحادیه‌سازی محیط کار
زنان کارگر علیه خشونت جنسی
سرپرستم مرا کتک زد و دست‌هایم را با چسب بست
حدود ۲ میلیون نفر در بخش صنعت پوشاک ویتنام مشغولند که به طور تقریبی ۸۰ درصد آنها زن هستند. طبق نتایج مطالعه، آزار و اذیت جنسی هم در مسیر رفتن به سر‌کار و هم در محل کار، شایع است. نیمی( ۵/۴۹ درصد) از تمام زنان طی مصاحبه ادعا کردهاند که در مسیر رفت‌و‌آمد یا در محیط کار آزار و اذیت جنسی را تجربه کردهاند، از ۱/۴۳ درصد از کسانی که در محل کار با آزار و اذیت مواجه شدند، اکثریت آنها(۷/۸۷ درصد) آزار و اذیت کلامی نا‌خوشایند (اظهار‌نظر‌های اهانت‌آمیز یا نا‌مناسب در‌مورد بدن خود یا دیگران و رفتارها و شوخی‌های جنسی مواجه شدهاند. ۳/۳۴ درصد از این زنان مورد آزار و اذیت فیزیکی مانند بوسیدن، لمس کردن، کتک زدن و... قرار گرفته‌اند و ۹/۲۸ درصد آزار و اذیت غیر‌کلامی مانند اداها، صدا‌ها و نگاه‌های خیره نا‌خوشایند را تجربه کرده و یا ایمیل و پیامک‌های اهانت‌آمیز دریافت کردهاند یا با رفتارهایی مانند تعقیب کردن مواجه شدهاند که به آنها احساس ناامنی داده است.
همچنین کارکنان گزارش دادند که در زمانهای شلوغ کاری، ماهانه تا ۹۰ ساعت کار می‌کنند که بیشترین آن حدود ۱۳-۱۲ ساعت در روز است. حدود نیمی از زنان، بیشتر از ۶۰ ساعت در ماه کار کردهاند، اما بسیاری از آنها گفته‌اند که بابت ساعات اضافه‌کاری دستمزدی دریافت نکرده‌اند. زنان، محیط کاری پر‌تنش و سرکوبگرانه‌ای را گزارش داده‌اند، تا حدی که به علت هراس از توبیخ و تنبیه، حتی از استراحت کوتاه برای رفتن به سرویس بهداشتی هم می‌ترسند. کارگری از شهر هو‌چی‌مین گفته است: «من جرات نمی‌کنم به سرویس بهداشتی بروم. اگر زیاد به سرویس بهداشتی برویم، به سرپرست ما گزارش می‌دهند و از حقوق ما کم می‌کنند.»
کارگری در استان های‌دونگ گفته است: «وقتی فریاد می‌زنند و سرزنشمان می‌کنند، فقط اوضاع بدتر می‌شود. دائما فریاد می‌زنند تا ما سخت‌تر کار کنیم.» این مطالعه، رابطه عمیقی میان ساعت اضافه‌کاری و آزار و اذیت در محیط کار، شناسایی کرده است. احتمال آزار و اذیت در فصل پر‌کار، ۳.۸ مرتبه بیشتر از مواقع دیگر سال بوده است، زمانی که کارگران اضافه‌کاری ۳۰ ساعته یا بیش از آن در طول ماه داشتند، احتمال آزار و اذیت آنها هم ۲.۴ مرتبه افزایش می‌یابد و وقتی کارگران نمی‌توانستند اضافه کاری را رد کنند، برای آنها هم احتمال آزار ۱.۶ برابر بوده است.
یکی از کارگران استان دونگ‌نایی گفته است: «سرپرستم، مرا کتک زد و دست‌هایم را با چسب بست. او وسایل را به سمت من پرتاب می‌کرد.» زنان ۲۵ ساله یا جوان‌تر نیز ۱.۵ مرتبه، زنانی که تحصیلات کامل متوسطه یا تحصیلات دانشگاهی دارند، ۱.۷ مرتبه و زنان مهاجر و زنانی که یک سال یا کمتر در کارخانه کار کردهاند هم دو برابر، بیشتر مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند.
هراس مستمر از اخراج شدن
علی‌رغم محبوبیت روزافزون کارزارهای رسانه اجتماعی مانند #MeToo و #ngungimlang(سکوت را متوقف کنید) افزایش آگاهی عمومی در زمینه آزار و اذیت جنسی در ویتنام، هنوز هم بیشتر کارگران صنعت پوشاک می‌گویند که می‌ترسند حرف بزنند و تجربه‌هایشان را بازگو کنند، چون هراس دارند مورد آزار و اذیت مضاعف قرار بگیرند و از کار بیکار شوند. بر اساس یافته‌های تحقیق، آزار و اذیت جنسی کماکان بر بازدهی و سلامت کارگران، تاثیری منفی دارد. 25 درصد از زنانی که مورد آزار و اذیت قرار گرفته‌اند، اعلام کردهاند که به مشکلات جسمانی و روانی دچار شدهاند. نیمی از این زنان دچار احساس اضطراب و پریشانی شدهاند و حدود ۱۰ درصد، افسردگی گرفته‌اند.
طبق یافته‌ها، اگرچه ویتنام آیین‌نامه‌هایی در‌مورد آزار و اذیت جنسی در محیط کار تدوین کرده است اما تولید‌کنندگان به ندرت از این اسناد با‌خبرند یا آنها را رعایت می‌کنند. محققان این مطالعه دریافته‌اند زنانی که در کارخانه‌هایی با سازوکارهای دادخواهی مشخص کار می‌کنند، میزان کمتری از آزار و اذیت را نسبت به کارخانه‌های فاقد این مکانیسم‌ها ( ۲۵ درصد در‌مقایسه با ۷/۵۸ درصد) گزارش داده‌اند. بنیاد «پوشش عادلانه» از برندها خواسته است که بندهایی را مختص آزار جنسی و خشونت در قراردادها درج کنند. به گفته این سازمان، از این طریق می‌توان اطمینان حاصل کرد که کارگران امکان مبارزه با خشونت‌های معطوف به محیط کار را خواهند داشت.
اصلاح بیسابقه قانون کار در ویتنام
«کاتلن پسچیر»، مدیر گروه کارگران سازمان بین‌المللی کار گفته است: «آزار و اذیت جنسی می‌تواند خصوصا در صنعت پوشاک، شایع شود، حوزه‌ای که انبوهی از زنان در مشاغل کم‌مهارت، برای دستمزدهای پایین کار می‌کنند. این کارگران، قدرت یا صدای کمی دارند و به سازوکارهای حمایتی ملی و مقررات و نظارت بین‌المللی نیاز دارند. استانداردها و قوانین لاز‌م‌الاجرا، پیام مشخصی دارد. محیط‌های کاری باید عاری از هرگونه تبعیض جنسیتی و خشونت جنسی باشند. مراجع عمومی و کارخانه‌ها مسئول اجرای بدون قیدوشرط این قوانین هستند.»
FWF نیز از برندهای ویتنامی خواست اطمینان حاصل کنند که تولید‌کنندگان با درج بندهایی در‌مورد آزار و اذیت جنسی و خشونت در قراردادها و کاهش فشار بر کارگران، با آزار و اذیت جنسی در محل کار مقابله کنند. به دنبال تلاش‌های سازمان بین‌المللی کار، سازمان «محیط‌کار بهتر» و دیگر سازمان‌های بین‌المللی، دولت ویتنام در سال 2019 دستور اصلاح قانون کار را صادر کرد. برای اولین بار آزار جنسی با جرئیات در قوانین کار تعریف و به عنوان دلیلی معتبر برای توبیخ، تاخیر در افزایش دستمزد، تنزل رتبه و اخراج شناخته شد. البته طبق این قانون، آزار جنسی در محیط کار به مثابه جرم کیفری در نظر گرفته نشده است. همچنین مشخصا اشاره نکرده که کدام رفتارها ممنوعند و تخطی تلقی می‌شوند.
بنابراین تصمیم با خود کارفرمایان است که تشخیص بدهند سوءرفتار رخ داده مصداق آزار جنسی است یا خیر و بعلاوه تنبیه و تعیین مجازات هم در حوزه صلاحیت آنها قرار گرفته است. از دیگر نقاط ضعف قانون جدید این است که مجازاتی برای کارفرمایانی که از تدوین سیاست‌ها و مقررات ضد آزار جنسی در محیط کار امتناع می‌کنند، تعیین نکرده است. گزارش‌های فعالان و ان‌جی‌اوهای ویتنامی حاکی از آن است که بسیاری از کمپانی‌ها هم‌چنان سیاست‌ها و سازوکارهای واضحی برای اجرای این قانون ندارند و فرهنگ سکوت و قربانی‌نکوهی هم‌چنان رواج دارد. بویژه در محیط‌هایی که زنان در مشاغل شکننده فعالیت می‌کنند و توان پرداخت هزینه اقدامات تلافی‌جویانه کارفرما و احتمال اخراج شدن را ندارند.
نویسنده: کیت هودال
برگردان: سمیرا راهی
منبع: Guardian
 - Copy 2.jpg&width=72&height=72)
