الهه محمدی: «ژو شیائوکسوان»، -که در چین با نام شیانزی شهرت دارد- کارآموز سابق یک شبکه تلویزیونی، پس از متهم کردن «ژو جون»، مجری برجسته تلویزیونی به آزار و اذیت جنسی در رختکن، به پرونده نمادین و پر سروصدای جنبش Me Too در چین تبدیل شده است. حالا پس از سه سال، دادگاهی در پکن، پرونده او را کنار گذاشته و علیه او حکم صادر کرده است. دادگاه اعلام کرده که او شواهد کافی برای اثبات ادعای خود مبنی بر اینکه ژو جون او را آزار جنسی داده، ارائه نکرده است.
شیانزی پس از جلسه غیرعلنی دادگاه در 14 سپتامبر، از دادگاه بیرون آمد و به حامیانش و روزنامه‌نگارانی که بیرون دادگاه پکن حضور داشتند گفت که پس از حکم قضات علیه شکایت او، به این حکم اعتراض خواهد کرد. او گفت که قضات به او برای اینکه درباره جزئیات ادعایش توضیح دهد، فرصت کمی داده‌اند؛ «آنها تلاش‌های وکیلم را برای ارائه آنچه که شواهد موثق است، رد کردند. شواهدی مانند فیلم‌های بیرون از رختکن و همچنین یادداشت‌های مصاحبه پلیس با والدینم.»
او با چشمانی اشک‌آلود گفت: «دادگاه هیچ فضایی برای اظهارنظر به ما نداد. من فکر می‌کنم هرکاری از دستم بر می‌آمد، انجام دادم. آنها از من نپرسیدند که آیا اعتراض خواهم کرد یا نه. بسیار متاسفم که نتوانستم نتیجه بهتری را رقم بزنم. وقتی این حادثه اتفاق افتاد 21 ساله بودم. اکنون 28 ساله‌ام، خیلی خسته‌ام ... نمی‌دانم آیا می‌توانم سه سال دیگر جرات خود را برای جنگیدن جمع کنم یا نه.»
بعد از این اظهارات، جمعیتی که اطراف او بودند تشویقش کردند و برخی فریاد می‌زدند: «تو عالی بودی. تو قبلاً خیلی کارها را انجام داده‌ای. ادامه بده.»
شیانزی یک روز بعد از دادگاه بیانیه‌ای را در WeChat منتشر کرد و در آن متعهد شد مبارزه خود را به صورت آنلاین به همراه حامیانش ادامه دهد. او می‌نویسد: «شرمندگی در شکست وجود ندارد. مفتخرم که در سه سال گذشته خیلی‌ها در کنارم بودند. این کار، کار آسانی نبود اما سفری بسیار سخت و باشکوه بود. از همه متشکرم. من قطعاً درخواست تجدید نظر خواهم کرد.»
از اعمال محدودیت در شبکه‌های اجتماعی تا انتقاد ناسیونالیست‌ها
شیانزی در سال 2018 در یادداشتی 3000 کلمه‌ای که بعداً در شبکه‌های اجتماعی وایرال شد، ادعا کرد که «ژو جون»، چهار سال قبل در رختکن او را آزار جنسی داده بود. مقاله بعدی جزئیات بیشتری را بیان می‌کرد؛ در آن نوشته شده بود که با وجود تلاش‌های شیانزی برای جلوگیری از آزارهای جنسی، ژو او را به مدت 50 دقیقه مکرراً لمس کرده و به زور بوسیده است. فعل و انفعالات بین آنها به خاطر ورود کارکنان به رختکن برای مدت کوتاهی قطع می‌شده اما شیانزی می‌گوید آنقدر از ترس و شرم یخ زده بوده که نمی‌توانسته کارکنان را از آنچه می‌گذرد، آگاه کند.
وقتی حواس ژو هنگام صحبت با یکی از خدمه پرت شده، او توانسته از آنجا بیرون برود و این فرصتی را برایش فراهم کرده تا به آرامی حواسش سر جا بیاید. شیانزی در آن زمان نوشته است: «من ترسیدم که حرف زدنم باعث شود روی کار و تحصیلم تاثیر بگذارد، بنابراین جرات نکردم با او مقابله کنم.»
ژو این اتهام را رد کرد و از شیائوکسوان شکایت کرد. او گفته است که قربانی کمپینی کثیف شده و تحقیر فوق العاده‌ای را تحمل کرده است. زمانی که شیانزی این حادثه را به پلیس گزارش داد، آنها به او گفتند این موضوع را نزد خودش نگه دارد؛ زیرا ژو یک الگوی ملی برای «انرژی مثبت» (یک کمپین دولتی با هدف ترویج رفتار خوب) است و نمی‌توان شهرت او را خدشه‌دار کرد. بنابراین شیانزی سکوت کرد تا زمانی که جنبش Me Too روی داد و نبردهای حقوقی این دو نمونه و عامل مهمی در گسترش جنبش علیه خشونت جنسی زنان در چین شد.
از آن زمان زندگی شیانزی تغییر کرد؛ او که در خانواده‌ای متوسط در شهر ووهان به دنیا آمد، در ۱۸ سالگی به پکن رفت تا در رشته کارگردانی فیلم تحصیل کند و به عنوان فیلمنامه‌نویس مشغول به کار شد. او پس از استعفا دادن، در سه سال گذشته از پس‌انداز و درآمد پراکنده خود از نوشتن و انجام دادن پروژه‌های فریلنسری، گذران زندگی کرده است و وکیلش فقط مبلغ کمی از او می‌گیرد. شیانزی در صفحه‌های شبکه‌های اجتماعی خود که بیش از 300000 فالوئر دارد، بر مبارزه حقوقی خود و مبارزه برای بازماندگان آزار جنسی متمرکز شده است.
در عین حال، تلاش مقامات برای سانسور او شدت گرفته است؛ آنها او را از پرسش و پاسخ و همچنین ارسال مطلب در پلتفرم Weibo منع کرده‌اند. در ابتدا او برای دور زدن این محدودیت‌ها، یادداشت‌هایش را برای طرفدارانش می‌فرستاد و آنها این یادداشت‌ها را در حساب‌های شخصی‌شان منتشر می‌کردند اما حساب‌های آنها هم به حالت تعلیق درآمد. شیانزی همچنین مکررا مورد انتقاد قرار گرفته است؛ بطوریکه که برخی از وبلاگ‌نویسان ناسیونالیست او را متهم به دروغ گفتن کرده و گفته‌اند او با نیروهای خارجی تبانی کرده است تا به جنجال‌ها دامن بزند. اواخر سپتامبر گذشته، روزنامه دولتی «گلوبال تایمز» در توضیح پرونده او ادعا کرد که جنبش Me Too از سوی نیروهای غربی برای تکه تکه کردن جامعه چین مورد استفاده قرار می‌گیرد.
شیانزی می‌گوید گاهی اوقات مضطرب می‌شود که آیا می‌تواند پس از این وقایع، شغل حرفه‌ای خود را دوباره از سر بگیرد یا نه. او فعلا سعی می‌کند حواس خود را با تماشای فیلم یا خوابیدن، پرت کند. دوستان، خانواده و دوست پسرش، در حمایت عاطفی از او نقش پر رنگی داشته‌اند اما موثرترین روش درمانی برای او، شکستن سکوت از طریق یادداشت نوشتن و صحبت کردن با دوستانش بوده است. او می‌گوید: «صحبت کردن شفابخش است و به همین دلیل سانسور فزاینده دردناک است. اگر مردم را از بیان کردن اینکه صدمه دیده‌اند، منع کنید، در واقع تلاش می‌کنید آنها را نابود کنید. من نمی‌فهمم چه اشتباهی کرده‌ام و چرا آنها می‌خواهند مرا نابود کنند؟»
علاوه بر همه این‌ها، شیانزی هنوز مجبور است با پرونده شکایت ژو از او به اتهام افترا، دست و پنجه نرم کند. ژو رقمی معادل 100 هزار دلار به عنوان غرامت مطالبه کرده است.
بار سنگین روی دوش بازماندگان
تعداد کمی از موارد آزار جنسی در چین به دادگاه راه پیدا کرده است. به گفته کارشناسان حقوقی، محدودیت‌های زیادی برای اثبات خشونت جنسی وجود دارد و همین موضوع بار سنگینی را بر دوش شاکیان می‌گذارد. برخی از بازماندگان، روایاتشان را آنلاین منتشر می‌کنند؛ معمولا به این دلیل که کارفرما یا سازمانی که در آن کار می‌کنند اقدامات کافی در این باره را انجام نداده است.
«آرون هالگوا»، پژوهشگر دانشکده حقوق دانشگاه نیویورک، می‌گوید بازماندگان احساس می‌کنند چاره‌ای جز انتشار روایاتشان به صورت عمومی ندارند و این نشان‌دهنده عدم موفقیت موسسات در رسیدگی به شکایات است؛ «بازمانده نباید نیاز داشته باشد که تجربیاتش را در Weibo منتشر کند تا توجه کارفرمایش را جلب کند.»
بیشتر بخوانید:
قوانین چین به جای آزاردیدگان از آزارگران حمایت می‌کند
چگونه می‌توانیم لغو مجازات زندان را با کارزار #من‌هم آشتی دهیم؟
اما انتشار این روایات بازماندگان را در معرض خطر شکایت به اتهام افترا از سوی آزارگرانشان قرار و مطالعات درباره چنین مواردی نشان می‌دهد که اغلب آنها در این پرونده‌ها شکست می‌خورند. هالگوآ می‌گوید که قانون باید با صراحت بیشتری مواضعش را درباره مسئولیت‌های کارفرمایان در صورت عدم رسیدگی به آزار جنسی و محافظت از بازماندگان، مشخص کند. چندی پیش، قانون مدنی جدید در چین اجرایی شد که در ماده 1010 آن صراحتا گفته شده اگر شخصی مورد آزار جنسی قرار گرفته باشد می‌تواند شکایت کند و نهادها و سازمان‌ها باید اقدامات لازم را برای جلوگیری از چنین مواردی انجام دهند.
اجرایی شدن این قانون در سال گذشته به مثابه یک پیروزی تلقی شد اما «لونگارینو»، محقق دانشکده حقوق ییل که به طور گسترده روی مسائل برابری جنسیتی چین کار کرده است، می‌گوید آنهایی که ادعای آزار و اذیت جنسی را علنی می‌کنند با واقعیت متفاوتی مواجه می‌شوند و سیستم قضایی رفتاری گیج‌کننده از خود به نمایش می‌گذارد؛ «بازماندگان در موقعیت شیانزی با موقعیت عجیب و غریبی روبرویند. ژو جون قدرتمند است و به نظر می‌رسد که فشارهای سیاسی خارجی مسائل را بیشتر به نفع او تغییر داده است.»
«ما با هم ادامه می‌دهیم»
در چین، جنبش Me Too از افشا کردن آزار جنسی استادان راهنما در نهادهای آموزشی و دانشگاهی آغاز شد و به سرعت به دیگر بخش‌های جامعه راه پیدا کرد. درحالی که حساب های شخصی فعالان و فمینسیت‌هایی که در گسترش این جنبش نقش داشتند، محدود و مسدود می‌شد اما کمپین مجازی Me Too در اکانت‌های عمومی وی‌چت، که به بیش از 12 میلیون می‌رسید، ادامه پیدا کرد.
اما پرونده شیانزی به یک بررسی واقعی برای جنبش سرکوب شده MeToo در چین تبدیل شده است. علاوه بر پرونده او، اخیراً پلیس یک مدیر شرکت علی بابا را به اتهام تجاوز جنسی به یک کارمند بازداشت کرد اما بعداً با رای دادستان این پرونده متوقف شد. گرچه در هر دو مورد، مقامات به سرعت پس از اعتراض عمومی وارد عمل شدند اما رسانه‌ها و تریبون‌های رسمی از اشاره به نابرابری جنسیتی ریشه‌دار در چین اجتناب کردند و به جای آن، نفوذ خارجی و صنعت سرگرمی را مقصر دانستند.
به گفته بعضی از فعالان، نتیجه پرونده شیانزی تصویری تلخ از مشکلات روبه رشدی است که بازماندگان با آن درگیرند. همچنین علیرغم افزایش آگاهی درباره برابری جنسیتی، فمینیست‌های جوان در چین با سانسور شدیدتر، آزارهای بی‌وقفه دولت و حملات زن‌ستیزانه آنلاین ناسیونالیست‌ها روبرویند. حتی عبارت "rice bunny" که معادل چینی برای جنبش MeToo است از شبکه‌های اجتماعی چین حذف شده است.
«لیانگ شیاوون»، یک فعال اجتماعی دیگر می‌گوید بلافاصله پس از محاکمه شیانزی، یک گروه فمینیستی 300 نفره در پلتفرم Wechat دچار محدودیت شد. به طوری‌که اعضا می‌توانستند در گروه مطلب ارسال کنند، اما نمی‌توانستند پیام‌های دیگران را ببینند. لیانگ می‌گوید: «در حقیقت این شمایید که منزوی هستید، ولی حتی از آن مطلع هم نیستید.»
همچنین در طول روزی که دادگاه برگزار شد، اطراف صحن دادگاه توسط تعدادی از مأموران پلیس و افراد امنیتی لباس شخصی، محافظت می‌شد. آنها خیابان‌ها را محاصره کرده، کارت شناسایی افراد را بررسی می‌کردند و از نزدیک مراقب جمعیت بودند. کاربرانی که عکس‌ها و فیلم‌های خارج از دادگاه و تحولات پرونده شیانزی را در در Weibo به اشتراک گذاشتند متوجه شدند که حساب‌های آنها به مدت یک هفته یا بیشتر تعلیق شده است.
اما بسیاری از آنها همچنان مأیوس نشده‌اند؛ «اشلی شی» که خارج از دادگاه در حمایت از شیانزی ایستاده بود، می‌گوید پرونده شیانزی به نقطه اتصالی امید برای زنان چینی تبدیل شده است؛ «ما نتیجه پرونده را معیاری برای مشخص کردن تلاش‌هایمان در سه سال گذشته درنظر نخواهیم گرفت. دیدن همراهی مردم در این مسیر برایمان شادی‌آور و آرامش‌بخش است. ما به راه خود ادامه می‌دهیم. حالا پس از روشن شدن جرقه‌های MeToo، این شعله‌ها هرگز خاموش نمی‌شوند.»
«لی تینگتینگ»، فعال برابری جنسیتی در پکن هم می‌گوید که شیانزی مشوق بسیاری از شرکت‌کنندگان در جنبش Me Too بوده است؛ «تاثیر این پرونده بیشتر از نتیجه آن است.»
«لو پین»، فمینیست برجسته چینی که اکنون در نیویورک زندگی می‌کند، می‌گوید: «Me Too به دلیل سرکش بودنش است که مهم است. در سه سال گذشته، پرونده ژو بحث‌های عمومی را برانگیخت و آگاهی اجتماعی را در مورد آزار جنسی به میزان قابل توجهی افزایش داد. این امر همچنین به رشد جامعه فمینیستی چین کمک کرده و اشکالات متعدد در سیستم حقوقی این کشور را آشکار می‌کند. این یکی از آخرین صداهای پرمعنایی است که هنوز در چین بلند می‌شود و نمی‌تواند از بین برود؛ زیرا ناشی از تجربیات واقعی زندگی زنان چینی است.»
از طرفی عده‌ای در حال یافتن راه‌هایی برای حل مشکل‌اند؛ طرفداران شیانزی پس از جلسه دادگاه راهی برای ارتباط آنلاین با او پیدا کرده‌اند. آنها آهنگی به نام «رز رنگی تو» را منتشر می‌کنند که بخشی از ترانه آن چنین است: «به نظر می‌رسد خسته شده‌ای اما تو هرگز متوقف نمی‌شوی... من به خاطر خواهم سپرد که در این دوران چه کارهایی کرده‌ای. تو چیزی فراتر از آنچه هستی را نشان داده‌ای.»
شیانزی پرونده‌اش را پیشرفتی در راه مبارزه برای عدالت می‌داند و در حال حاضر در حال آماده شدن برای درخواست تجدیدنظر به رای دادگاه است. او با قاطعیت می‌گوید: «ما با هم ادامه می‌دهیم. این خودش یک پیروزی است. من حتی برای یک ثانیه هم فکر نکرده‌ام که پرونده‌ام ارزش این همه تلاش را نداشته است.»
منابع:
بیرون از قاب هشتگ، شیما وزوایی، فصلنامه اجتماعی زنان امروز، زمستان 1399
 - Copy 2.jpg&width=72&height=72)
