مهتاب محمودی: یک ماه پیش بود که سوفیا بکاتورو، قهرمان قایقرانی المپیک ۲۰۰۴ و یکی از محبوب‌ترین ورزشکاران یونانی، یکی از مقامات ارشد فدراسیون قایقرانی یونان را به تجاوز جنسی متهم کرد. پس از طرح این اتهام و بازتاب گسترده رسانه‌ای آن فریاد من‌هم زنان یونانی در شبکه‌های اجتماعی طنین‌انداز شد و تکانه‌های آن میدان هنر را نیز لرزاند. اگرچه از سال ۲۰۱۷ و با فراگیرشدن جنبش من‌هم در بسیاری از کشورها تا کنون افشاگری‌های متعددی درباره آزار جنسی و سواستفاده از قدرت توسط مردان قدرتمند، سرشناس و بانفوذ در سراسر جهان شده است اما این نخستین باری بود که در یونان چنین اتهامی علیه فردی صاحب‌منصب به طور عمومی مطرح شد.
پس از افشاگری بکاتورو حالا سیل اتهامات آزار جنسی به سوی دنیای هنر در یونان روانه شده است. پس از طرح چندین اتهام از سوی بازیگران زن علیه کارگردانان و بازیگران مرد یونانی سرشناس تعدادی از این چهره‌های مشهور از پروژه‌های سینمایی و تلویزیونی مهمی کنار گذاشته شدند و برخی دیگر نیز ناگزیر به استعفا شدند. دامنه روایت‌گری‌ها از آزار جنسی آنچنان گسترده شد که دولت یونان را نیز به واکنش واداشت. روز گذشته نیز دیمیتریس لیگنادیس، کارگردان مشهور یونانی، خود را به پلیس آتن تسلیم کرد و به جرم تجاوز بازداشت شد.
نخستین جرقه جنبش من‌هم در یونان
سوفیا بکاتورو نخستین بار در دسامبر سال ۲۰۲۰ در مصاحبه‌ای با نسخه یونانی مجله ماری کلر از این تجربه سخن گفت اما در آن زمان افشاگری او بازتاب چندان نیافت. ماه گذشته بکاتورو بار دیگر این اتهام را به طور عمومی و در سخنرانی‌اش در رویدادی آنلاین طرح کرد که وزارت فرهنگ و ورزش یونان برگزار کرده بود. بکاتورو مدعی شده بود که در سال ۱۹۹۸، زمانی که او ۲۱ ساله بود، او آریستیدیس آداموپولوس، یک مقام ارشد فدراسیون قایقرانی یونان، او را با فریب به اتاقش در یک هتل کشاند و به او تجاوز کرد.
در سال‌های پس از آن واقعه بکاتورو موفق به کسب ده مدال در رویدادهای مختلف ورزشی از جمله مدال طلای المپیک ۲۰۰۴ و چهار مدال طلای مسابقات جهانی در مجارستان، اسلوونی، ایتالیا و اسپانیا شد. بکاتورو در شرایطی موفق به کسب این افتخارات شد که بار سنگین تجربه تروماتیک تجاوز جنسی و سکوت اجباری در برابر آن را به دوش می‌کشید. بوکاتورو در گفت‌وگو با نیویورک تایمز می‌گوید بعد از آن تجاوز احساس می‌کرد «کثیف، خسته، تحقیر شده و ناتوان از دفاع از حقوق خود» است.
او که در آن زمان به دلیل ترس از دست دادن رویای حضور در المپیک و کسب مدال در مهم‌ترین رویداد ورزشی جهان ناچار به سکوت در برابر تجربه‌اش از تجاوز جنسی شده بود می‌گوید حالا که مادر دو فرزند است بیش از پیش نگران این است که ورزشکاران جوانی است با چنین چالش‌هایی روبه‌رو هستند و احساس می‌کند که اکنون باید پا به میدان بگذارد و برای مقابله با خشونت جنسی گامی بردارد. هرچند به دلیل آنکه از زمان تجاوز به او ۲۲ سال گذشته، با توجه به محدودیت‌های قانونی در یونان قابل پیگیری قانونی نیست.
بیشتر بخوانید:
چگونه متجاوزان قدرتمند بازماندگان تجاوز را به سکوت وامی‌دارند؟
حمایت‌های گسترده از بکاتورو؛ از کاربران توییتر تا رئیس‌جمهوری
این افشاگری از سوی بکاتورو با بازتاب و حمایت گسترده‌ای روبه‌رو شد. بازتاب روایت بکاتورو از تجربه‌اش از تجاوز در شبکه‌های اجتماعی اتحادی میان کاربران یونانی علیه خشونت جنسی به وجود آورد و کاربران بسیاری با هشتگ‌های #WithSofia و #MeToo از بکاتورو حمایت کردند. به دنبال افشاگری بکاتورو چندین ورزشکار زن دیگر در رشته‌های مختلف نیز درباره تجارب خود از آزار جنسی در این حرفه افشاگری کردند.
همچنین تعدادی از سیاست‌مداران یونانی نیز از بکاتورو اعلام حمایت کردند؛ از جمله اکاترینی ساکلاروپولو رئیس‌جمهوری یونان که نخستین زنی است که در این جایگاه قرار گرفته است. به گزارش نیویورک تایمز ساکلاروپولو در دیدار با بکاتورو گفت: «بسیاری از آزاردیدگان در این باره سکوت می‌کنند چرا که آنان می‌دانند در بهترین حالت با ترحم یا بی‌اعتمادی روبه‌رو می‌شوند و در بدترین حالت با تحقیر، تمسخر و حتی انگ اجتماعی روبه‌رو می‌شوند.»
اگرچه تجربه بکاتورو از تجاوز بر اساس قوانین یونان غیرقابل پیگیری است اما افشاگری او آریستیدیس آداموپولوس را وادار به استعفا از فدراسیون قایقرانی یونان و کمیته المپیک این کشور کرد. هرچند که آداموپولوس این اتهامات را دروغ خوانده بود.
بازیگران یونانی نیز سکوتشان را شکستند
کمتر از یک ماه پس از طرح اتهامات آزار جنسی علیه قهرمان قایقرانی یونانی حالا سیل اتهامات آزار جنسی و البته انکارها به سوی دنیای هنر در یونان روانه شده است. پس از طرح چندین اتهام از سوی بازیگران زن علیه کارگردانان و بازیگران مرد یونانی سرشناس تعدادی از این چهره‌های مشهور از پروژه‌های سینمایی و تلویزیونی مهمی کنار گذاشته شدند و برخی دیگر نیز ناگزیر به استعفا شدند. دیمیتریس لیگنادیس، مدیر هنری تئاتر ملی یونان، که اتهامات متعدد آزار جنسی بازیگران جوان علیه خود را سرسختانه انکار می‌کرد ناچار به استعفا شد. پس از استعفای لیگنادیس اتهامات بیشتری علیه او مطرح شد. او در استعفانامه‌اش دلیل استعفای خود را «فضای مسموم شایعات» عنوان کرد. پس از استعفای لیگنادیس پوسترهایی که همراه با تصویر چهره او بودند از ایستگاه‌های اتوبوس در مرکز آتن جمع‌آوری شدند. به گزارش یورو نیوز روز گذشته لیگنادیس پس از آنکه در ابتدا اتهامات علیه خود را انکار کرده بود، خود را به جرم تجاوز به پلیس تسلیم کرد و بازداشت شد.
اتحادیه بازیگران یونان می‌گوید در روزهای اخیر صدها تماس تلفنی از بازیگران مبنی بر گزارش آزار جنسی دریافت کرده است. بیبیلاس رییس این اتحادیه می‌گوید بازیگران زیادی گریه‌کنان با اون تماس گرفتند و درباره تجاربشان از آزار جنسی در محیط کار گفتند. به گفته بیبیلاس بسیاری از موارد گزارش شده به او در دوران بحران اقتصادی یونان رخ داده است؛ هنگامی که امنیت شغلی بیش از هر زمان دیگری متزلزل بوده است. گفتنی است اتهامات آزار جنسی در دنیای هنرهای نمایشی در یونان تنها از سوی بازیگران زن مطرح نشده است، بلکه برخی هنرمندان مرد یونانی نیز مدعی شده‌اند که مردان دیگری در این حرفه آنها آزار داده‌اند.
در پاسخ به این شکایات وزارت فرهنگ یونان اعلام کرد که قصد تدوین آیین‌نامه‌های رفتاری برای موسسات فرهنگی و هنری دولتی را دارد. همچنین این وزارت از اتحادیه ملی بازیگران خواست تا هر مورد از آزار جنسی را به مقامات گزارش کنند. با وجود این برخی از سرشناس‌ترین چهره‌های متهم شده به آزار جنسی و سواستفاده از قدرت می‌گویند که «قربانی هیجان عمومی» شده‌اند و گناهکار بودنشان مفروض در نظر گرفته شده است.
معاون وزیر فرهنگ یونان در این باره می‌گوید: «ما سیاست تسامح صفر را در برابر سواستفاده از قدرت، آزار جنسی، قلدری، تبعیض و همه اشکال خشونت در پیش گرفته‌ایم. حوزه فرهنگ و هنر می‌بایست جایی برای تحقق رویاها باشد، نه کابوس‌ها.»
در پرونده دیگری هفت بازیگر زن یونانی کارگردان و بازیگر برجسته جورج کیمولیس را به آزار فیزیکی و کلامی متهم کردند. کیمولیس در واکنش با رد این اتهامات از دست‌کم یکی از این زنان شکایت کرد. با وجود این برگزارکنندگان فستیوال محبوب آتن و اپیدوراس تئاتر کیمولیس را که قرار بود در تئاتر باستانی اپیدوراس در تابستان سال ۲۰۲۱ برگزار شود، حذف کردند.
جنبش من‌هم در یونان و لزوم اصلاحات قانونی
نتایج پژوهش‌ها نشان می‌دهد آزار جنسی در یونان معضلی فراگیر است، هرچند که معمولا گزارش نمی‌شود. در یونان از هر ده زن ۹ نفر پیشروی‌های جنسی ناخواسته در محیط کار در دنیای رسانه، ورزش، سیاست و دیگر عرصه‌هایی که در تسلط مردان است را تجربه کرده‌اند. همچنین از هر ده زن یک نفر تجربه تعرض و حمله جنسی در محیط کار را داشته است.
با وجود آنکه روایت‌های آزار جنسی در دنیای ورزش و هنر در یونان منجر به برکناری و استعفای برخی از آزارگران شده است اما در عمل جز در یکی از موارد پای هیچ یک از آنان به مراجع قضایی و قانونی باز نشد. کارشناسان حقوقی می‌گویند مانع اصلی در پیگیری قانونی اتهامات طرح شده در یک ماه اخیر در یونان این است که بسیاری از موارد مربوط به سال‌ها پیش است. بر اساس قوانین یونان تجاوز تا ۱۵ سال پس از وقوع قابل پیگیری قانونی است. این مدت زمان برای آزار جنسی تنها سه ماه پس از وقوع آن است.
اگرچه یونان به لحاظ شاخص‌های برابری جنسیتی نسبت به بسیاری از کشورهای اتحادیه اروپا راه بیشتری در پیش دارد اما در سال‌های اخیر گام‌هایی در راستای برابری زنان از منظر حقوقی برداشته است. در سال ۲۰۱۰ در یونان قانونی علیه تبعیض جنسیتی در استخدام تصویب شد. همچنین در این قانون آزار جنسی در محیط کار جرم‌انگاری شد و برای مجازاتی تا سه سال حبس در نظر گرفته شد.
افشاگری‌ها درباره آزار جنسی در یونان همچنین منجر به شکل‌گیری گفت‌وگوی عمومی درباره خشونت جنسی در این کشور شده است که یکی از محورهای آن لزوم اصلاحات قانونی در یونان است. هرچند که حقوقدانان یونانی چندان خوشبین به امکان وقوع این تغییر نیستند.
فهرست منابع
https://www.nytimes.com/2021/02/16/world/europe/greece-sexual-abuse-metoo.html
https://amp.dw.com/en/metoo-movement-takes-off-in-greece/a-56304797
https://www.reuters.com/article/us-greece-harassment-idUSKBN2AJ23L
https://www.aljazeera.com/features/2021/2/15/in-greece-an-olympian-leads-the-me-too-movement
https://www.euronews.com/2021/02/20/former-director-of-greece-s-national-theatre-charged-with-rape
 - Copy 2.jpg&width=72&height=72)
