تعرض جنسی از جمله جرایمی است که در ایران به ندرت گزارش می‌شود. تحقیقات نشان داده کسانی که خشونت جنسی را گزارش نمی‌دهند کمتر احتمال دارد که به درمان مناسب و موثر دسترسی پیدا کنند. و این عدم دسترسی می‌تواند ماه‌ها یا سال‌ها دست و پنجه نرم کردن با اضطراب، افسردگی، هجوم خاطرات آزاردهنده و دشواری در برقراری روابط نزدیک و عاطفی به دنبال داشته باشد. روان‌درمانی می‌تواند به شما در کاهش یا بهبود این آسیب‌ها کمک کند. تراپی فضایی امن و بدون قضاوت برای شما فراهم می‌کند که با مشکلات و چالش‌های خود مواجه شوید و روی آنها کار کنید. از طریق تراپی شما می‌توانید مهارت‌های سازگاری، راه‌های کنترل احساسات و استراتژی‌های مدیریت اضطراب را یاد بگیرید. هم‌چنین می‌توانید افکاری را مکاشفه کنید که امکان بازگویی آنها را به دوستان و خانواده ندارید و اطمینان خاطر داشته باشید که تمام آنچه که بازگو می‌کنید میان شما و رواندرمانگر باقی خواهد ماند.
تعرض جنسی تجربه‌ای تروماتیک است
طبیعی است که فردی که مورد خشونت جنسی قرار گرفته در طی هفته‌های پس از واقعه علائم واکنش به تروما را تجربه کند. در واقع ۹۴ درصد از زنانی که مورد تجاوز قرار گرفته‌اند در طی دو هفته پس از واقعه علائم اختلال اضطراب پس از سانحه (PTSD) را تجربه می‌کنند. این بسیار عادی و واکنشی نسبت به ترس، احساس از دست دادن کنترل و حس آسیب‌پذیری است که فرد با آن مواجه شده است. این علائم موارد زیر را شامل می‌شود:
- هجوم ناگهانی خاطره و یادآوری دردناک تجربه تعرض
- نادیده گرفتن محرک‌ها و یادآورهای مربوط به تروما
- تغییرات منفی در افکار و احوال (افکار منفی، افسردگی، بیم، خشم، ...)
- افزایش انگیختگی و واکنش‌پذیری (اضطراب، هشیاری مفرط، تحریک‌پذیری و زودرنجی، وحشت‌زدگی،...)
نادیده گرفتن، عامل تشدید و تداوم تروما
رابطه فرد با متعرض پیش از واقعه نیز به شدت بر روی میزان و رواج اضطرابی که تجربه می‌کند تاثیر می‌گذارد. به طور کلی هرچه رابطه با مرتکب نزدیک‌تر باشد احتمال آسیب افزایش پیدا می‌کند. یافته‌های تحقیق سازمان مرکز ملی خشونت جنسی (NSVRC) در سال ۲۰۱۵ نشان می‌دهد که ۸۴ درصد زنانی که توسط شریک عاطفی مورد خشونت جنسی قرار می‌گیرند احتمالا دچار اضطراب روانی و دشواری‌های دیگر در دانشگاه و محیط کار می‌شوند. ۷۹ درصد زنانی که توسط اعضای خانواده، دوست نزدیک، آشنایان قربانی می‌شوند، به آسیب‌های روانی دچار می‌گردند. در حالی که ۶۷ زنانی که توسط غریبه‌ها مورد تعرض واقع می‌شوند آسیب روانی را تجربه می‌کنند.
البته خوشبختانه تحقیقات نشان داده‌اند که ۹۰ درصد بازماندگان خشونت جنسی به صورت طبیعی از یک واقعه تروماتیک بهبودی پیدا می‌کنند. به بیان دیگر علائم PTSD در این افراد در طول زمان از بین می‌رود. مشخص نیست که چرا برخی افراد زودتر از دیگران به بهبودی می‌رسند اما یکی از نظریه‌هایی که مطرح می‌شود این است که این افراد تروما را نادیده نمی‌گیرند. به این معنی که از فکر و صحبت کردن درباره آن و بروز احساسات مربوط به تعرض طفره نمی‌روند. البته توصیه می‌شود که صحبت کردن از تروما تحت نظارت متخصص و رواندرمانگر حرفه‌ای صورت بگیرد. نادیده‌گرفتن تروما، مهم‌ترین عاملی است که به ایجاد، تداوم و تشدید علائم تروما و PTSD منجر می‌شود.
روش‌های آسیب‌زای مواجهه با تجربه خشونت جنسی
اینکه تصمیم بگیرید به رواندرمانگر مراجعه نکنید، به طور موفق ممکن است به شما کمک کند که به خود و دیگران ثابت کنید که اتفاق خاصی نیفتاده و اوضاع تحت کنترل است. این واکنشی قابل درک و رایج است اما متاسفانه به بهبود شما از آسیب‌های روانی کمک نخواهد کرد. برخی از خوانندگان این متن ممکن است با خود فکر کنند: «من آنچه که گذشت را مدیریت کردم و حالم خوب است.» ممکن است به طور موقت چنین حسی داشته باشید. در بسیاری موارد افرادی که از روان‌درمانی چشم‌پوشی می‌کنند به طور موقت احساس بهبودی دارند و اصلا به آنچه که برایشان رخ داده فکر هم نمی‌کنند. این احساس ممکن است چندین سال طول بکشد. در حالی که آسیب‌های روانی درمان‌نشده می‌تواند آثاری بلندمدت و مخرب بر زندگی افراد داشته باشد.
یافته‌های NSVRC نشان می‌دهد ۷۰ درصد بازماندگان تعرض جنسی، آسیب‌های روانی در حد متوسط یا شدید را تجربه می‌کنند. آماری که نسبت به آسیب‌های تمامی جرائم خشونت‌آمیز دیگر ببیشتر است. از این حیث، ضرورت دریافت حمایت تخصصی نباید از نظر پنهان بماند. نادیده‌انگاری تجربه خشونت، استراتژی کوتاه مدتی است که به واسطه آن خود را از اضطراب و پریشانی رها می‌کنید. اما متاسفانه دشواری‌های شدید و بلندمدتی برای شما به همراه خواهد داشت. پس نادیده گرفتن و طفره رفتن اثری ندارد. سکوت کردن، اجتناب از یادآوری واقعه، سرکوب احساسات و ... تنها رنج روانی شما را تشدید و متداوم خواهد کرد.
بیشتر بخوانید:
نکاتی درباره بازگو کردن تجربه خشونت جنسی برای اطرافیان
دستورالعمل‌هایی ساده برای کمک به کسانی که مورد تجاوز قرار گرفته‌اند
چه زمانی به رواندرمانگر مراجعه کنیم؟
هرچه زودتر برای تراپی اقدام کنید بهتر است. مراجعه به موقع به کاهش طول دوره درمان و بهبودی سریع‌تر منجر خواهد شد. از نگاه بالینی، وقتی فرد زودتر به روان‌درمانی متوسل می‌شود، میزان رنج و آسیب او به طور قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند. یافته‌های مطالعات NSVRC در سال ۲۰۱۵ نشان داده است:
- ۳۳ درصد از زنانی که مورد تجاوز قرار می‌گیرند دچار افکار خودکشی می‌شوند
- ۱۳ درصد از زنانی که مورد تجاوز قرار می‌گیرند اقدام به خودکشی می‌کنند
- بازماندگان خشونت جنسی ۳.۴ برابر بیشتر از عموم احتمال دارد ماریجوانا مصرف کنند
- و ۶ برابر بیشتر از عموم احتمال دارد اقدام به مصرف کوکائین کنند
- و ۱۰ درصد بیشتر از دیگران ممکن است به مواد مخدر آسیب‌زای دیگر روی بیاورند
- ۳۸ درصد بازماندگان خشونت جنسی، دچار دشواری عملکرد در دانشگاه و محیط کار می‌شوند
- ۳۷ درصد در روابط دوستی و خانوادگی دچار مشکل می‌شوند، بیشتر وارد دعوا و جدل با اطرافیان می‌شوند و احساس نزدیکی و اعتماد خود را به دوستان و خانواده از دست می‌دهند
هدف این متن آگاه‌سازی مخاطب نسبت به آسیب‌های روانی تجربه خشونت جنسی و روش درست و نادرست مواجهه با آن است. با مراجعه به موقع به رواندرمانگر می‌توانید از تجربه این آسیب‌ها جلوگیری کنید یا آنها را کاهش و بهبود بدهید. از جمله مزایای توسل به تراپی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- به شما کمک می‌کند خود را آرام کنید
- آگاهی شما را نسبت به دسترسی به قدرت درونی و منابع بیرونی افزایش می‌دهد
- پردازش خاطرات مشخص از طریق نوشتن و صحبت کردن دقیق و هدایت‌شده
- کمک می‌کند خود را به چالش بکشید و تا ارتباطات خود را از سر بگیرید و کارهایی که بعد از حادثه کنار گذاشته‌اید را از سر بگیرید
- شما را توانمند می‌کند تا افکار معطوف به تروما را به چالش بکشید و چارچوب ذهنی سالمی برای زندگی خود بازسازی کنید
- کمک می‌کند تا معنای تجربه خود و تاثیر عمیقی که بر شما خانواده‌تان گذاشته را دریابید
- علائم افسردگی و اضطراب را کاهش می‌دهد
- افزایش احساس اعتماد به نفس
- به دست آوردن مجدد کیفیت زندگی، کیفیت روابط دوستی و خانوادگی، افزایش سطح فعالیت و ثبات رفتاری
- کاهش و یا از بین بردن علائم واکنشی تروما و علایم PTSD
چه نکاتی را برای انتخاب کردن رواندرمانگر باید مدنظر قرار بدهیم؟
- تجربه و تخصص: تراپیستی که انتخاب می‌کنید ترجیحا باید نسبت به موضوع خشونت جنسی تخصص داشته باشد تا بتواند روی مسائل شما به دقت کار کند. از رواندرمانگر درباره تجربه‌های پیشین با مراجعانی که مورد خشونت جنسی قرار گرفته‌اند بپرسید. اینکه چگونه به آنها کمک کرده‌اند بر این ترومای خاص غلبه کنند و بهبودی یابند. اگر امکان پرس‌وجو از مراجعان قبلی دارید این کار را بکنید و مطمئن شوید تراپیست حرف‌هایی نزده باشد که بازمانده را مقصر واقعه بداند. متاسفانه چنین تجربه‌هایی به وفور رخ داده است.
- شخصیت: موفقیت تراپی به گفت‌وگوی راحت و صادقانه‌ای که با تراپیست خود برقرار می‌کنید وابسته است. عموما وقتی با شخصیت تراپیست ارتباط خوبی برقرار می‌کنید بازگو کردن احساسات و افکار راحت‌تر می‌شود. توصیه می‌شود پیش از انتخاب قطعی چند نفر را مصاحبه کنید و چند جلسه ابتدایی برای تصمیم‌گیری در نظر داشته باشید.
- نوع تراپی: رویکردها و نظریه‌های متعددی نسبت به روان‌درمانی وجود دارد که تعیین می‌کند جلسات شما چگونه پیش خواهد رفت. برخی از اشکال تراپی بیشتر نیازمند صحبت کردن است. برخی دیگر بیشتر شامل تمرینات خانگی پس از جلسات است. برخی از رواندرمانگران در روش درمانی خود به یک نظریه مشخص تکیه می‌کنند و برخی دیگر ترکیبی از عناصر رویکردهای متعدد را به کار می‌گیرند. در ضمن دقت داشته باشید که روان‌شناس، روان‌کاو، روان‌پزشک و مشاور با یکدیگر تفاوت دارند. بهتر است پیش از انتخاب تراپیست کمی در این زمینه جست‌وجو و مطالعه کنید.
صحبت کردن درباره زمان‌بندی فرآیند درمان
برخی افراد گمان می‌کنند آغاز تراپی به معنای ورود به قراردادی دائم‌العمر است. اما عموما چنین نیست. در حالی که زمان‌بندی مشخصی برای بهبودی از خشونت جنسی وجود ندارد، شما می‌توانید زمان مشخصی با یک تراپیست کار کنید تا به شما کمک کند راه‌های بهبودی از تجربه تروماتیک را پیدا کنید. روندهای درمانی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که به شما ابزاری مختص خودتان برای ساخت زندگی و تعامل سالم با محیط اطراف ارائه کنند. برخی از مراجعان پس از چند ماه تراپی می‌توانند جلسات را متوقف کنند. اما برخی دیگر رابطه درمانی را موثر و مفید می‌دانند و ترجیح می‌دهند برای مدتی طولانی‌تر ادامه بدهند. توصیه می‌شود در مورد این موضوع با تراپیست خود صحبت کنید. زمان‌بندی انعطاف‌پذیر به شما کمک می‌کند اهداف بهبودی تعیین کنید و راحت‌تر بر پیشرفت روند درمان خود نظارت داشته باشید. زمانی که آمادگی اتمام جلسات را پیدا کردید، به این معنی نیست که دیگر نمی‌توانید بازگردید. شما همیشه می‌توانید تصمیم خود را عوض کنید و جلسات را از سر بگیرید.
عوض کردن تراپیست
شما در نقطه‌ای از روند درمان ممکن است تصمیم بگیرید که رابطه‌تان با تراپیست آن‌‌طور که مطلوب است پیش نمی‌رود. شاید روند درمان به گونه‌ای که تصور می‌کردید و امیدوار بودید جلو نمی‌رود. به خاطر سلامت و بهبود خودتان، به صورت ناگهانی جلسات را متوقف نکنید. نکات زیر را برای عوض کردن تراپیست خود مدنظر قرار بدهید.
- نگرانی‌های خود را یادداشت کنید و برای مدتی آنها را کناری بگذارید. مدتی زمان برای فکر کردن به خودتان بدهید و دوباره آنها را بازبینی کنید. به اشتراک گذاشتن این لیست با تراپیست فعلی شما می‌تواند کمک‌کننده باشد تا مکالمه‌ای درباره دغدغه‌هایتان شکل بگیرد.
- با تراپیست خود تعامل کنید. از او زمانی از جلسه را برای مطرح کردن این مسائل درخواست کنید. ممکن است گفتن اینکه می‌خواهید جلسات را متوقف کنید به تراپیست ترسناک به نظر برسد. به یاد داشته باشید که آنها حرفه‌ای هستند. بسیاری از تراپیست‌ها شما را به افراد دیگری که برای موقعیت خاص شما مناسب به نظرشان می‌رسد ارجاع خواهند دارد.
- از تراپیست دیگری نظر بخواهید. اکر مطمئن نیستید که روند فعلی درمان برای شما موثر است یا خیر، می‌توانید از یک رواندرمانگر دیگر مشورت بخواهید. او می‌تواند به شما راهنمایی بدهد که در مسیر درست قرار گرفته‌اید یا نه.
- آمادگی داشته باشید که داستان خود را مجددا بازگو کنید. تراپیست جدید با گذشته شخصی شما آشنایی ندارد. باید بخش‌هایی از زندگی خود را که مدت‌ها درباره‌اش صحبت نکرده‌اید، دوباره باز کنید. شما می‌توانید از تراپیست قبلی درخواست کنید که آنچه از شما ضبط و ثبت کرده را با تراپیست جدید به اشتراک بگذارد. اگرچه احتمالا تراپیست جدید می‌خواهد ارزیابی خود را شما و شرایطتتان به دست بیاورد.
منابع:
https://www.psychologytoday.com/intl/blog/trauma-and-hope/201704/overcoming-sexual-assault-symptoms-recovery
https://www.rainn.org/articles/how-can-therapy-help
.jpg&width=72&height=72)
