مهتاب محمودی: چند ماه گذشته بود که دانشجویان دانشگاه هندو بنارس[۱] در اعتراض به لغو تعلیق یکی از استادان این دانشگاه تجمعی اعتراضی برگزار کردند. یک سال پیش چند دانشجوی زن از این استاد دپارتمان جانورشناسی به اتهام آزار جنسی شکایت کردند. پس از شکایت دانشجویان کمیته شکایات داخلی دانشگاه درباره موضوع تحقیق کرد. در نهایت شورای اجرایی که بالاترین مرجع تصمیم‌گیری در دانشگاه هندو بنارس است، این استاد را به جرم آزار جنسی دانشجویان تعلیق کرد. با این وجود با گذشت هشت ماه از محکومیت، حکم تعلیق او لغو شد. بازگشت این استاد به دانشگاه موج جدیدی از اعتراضات را در میان دانشجویان برانگیخت.
دختران دانشجوی معترض می‌گویند از بازگشت این استاد به دانشگاه احساس ناامنی می‌کنند. با شدت گرفتن اعتراضات دانشجویی ریاست دانشگاه برای آرام کردن معترضان بیانه‌ای صادر کرد. در این بنایه اعلام شد اگرچه حکم تعلیق این استاد ملغی شده اما او محدودیت‌های بسیاری خواهد داشت. به گفته مسئولان هندو بنارس، این استاد از بسیاری از مزایای دیگر اعضای هیئت علمی این دانشگاه محروم خواهد بود. همچنین در بیانیه ریاست دانشگاه گفته شده استاد مذکور حق ارائه درس در دانشگاه را ندارد. با این حال دانشجویان معترض اعتقاد دیگری دارند. آنان می‌گویند بازگشت این استاد به دانشگاه مقدمه‌ای برای بازگشت او به کلاس‌های درس است.
اعتراضات به بازگشت این استاد منحصر به دانشگاه هندو بنارس نیست. انجمن سراسری دانشجویان هند[۲] با صدور بیانیه‌ای تصمیم دانشگاه هندو بنارس مبنی بر بازگشت این استاد به دانشگاه را محکوم کرد. این انجمن یادآوری کرد که در سال ۲۰۱۷ نیز دانشگاه هندو بنارس به جای رسیدگی به شکایت دختری که در مسیر خوابگاه آزار جنسی دیده بود او را سرزنش کرد، چرا که پیش از ساعت ۶ بعد از ظهر به خوابگاه بازنگشته بود. انجمن سراسری دانشجویان هند در بیانیه خود خواستار تعلیق هر چه سریع‌تر استاد خاطی و الغای کلیه قوانین تبعیض‌آمیز علیه زنان دانشجو شد. این انجمن دانشجویی از مسئولان دانشگاه خواست در پرونده‌های آزار جنسی استادان دخالت نکنند و کمیته‌ای مستقل برای مقابله با آزار جنسی در دانشگاه تشکیل شود.
در نهایت سخنگوی دانشگاه اعلام کرد شورای اجرایی دانشگاه در الغای حکم تعلیق این استاد بازبینی خواهد کرد. بنابر اعلام سخنگوی دانشگاه استاد مذکور تا زمان تصمیم‌گیری مجدد شورای اجرایی دانشگاه به مرخصی طولانی‌مدت فرستاده شده است. همچنین دانشگاه دستورالعمل‌هایی برای پیشگیری، ممنوعیت و جبران آزار جنسی دانشجویان و کارمندان زن دانشگاه منتشر کرده است.
سپتامبر سیاه در هندو بنارس
هندو بنارس یکی از دانشگاه‌های قدیمی هند است که در سال ۱۹۱۶ تاسیس شده. در گذشته این دانشگاه به عنوان یکی از امن‌ترین دانشگاه‌های هند برای دختران محسوب می‌شد اما ظاهرا در حال حاضر وضعیت این دانشگاه متفاوت شده است. همان‌طور که در بیانیه انجمن سراسری دانشجویان هند گفته شد، در سال‌های پیش نیز مواردی از آزار جنسی دانشجویان این دانشگاه رسانه‌ای شده بود.
در سپتامبر ۲۰۱۷ حمله دو مرد موتورسوار به یکی از دختران دانشجوی دانشگاه هندو بنارس که در حال بازگشت به خوابگاه بود منجر به اعتراضات بی‌سابقه‌‌ای در این دانشگاه شد. معترضان خواهان دستگیری و مجازات افرادی بودند که به هم‌کلاسی‌شان حمله کرده و او را آزار داده بودند. در ۲۳ سپتامبر پلیس تعدادی ازدختران معترض را بازداشت کرد. این اتفاق خشم مردم را در سراسر هند برانگیخت و توجه‌ها را به امنیت زنان در دانشگاه هندو بنارس جلب کرد. در مدتی کوتاه پس از آن واقع دو مورد دیگر آزار و تهاجم جنسی علیه دانشجویان دختر این دانشگاه رخ داد.
چند روز پس از تظاهرات ۲۳ سپتامبر یکی از دانشجویان مرد در محوطه دانشگاه به یکی از زنان دانشجو حمله کرد. او موهای زن را می‌کشید، به او سیلی می‌زد و تلفن همراهش را نیز شکست چون حاضر نشده بود با او صحبت کند. برخلاف مورد قبل، در نتیجه اعتراضات دانشجویان این بار دانشگاه در پیگیری این جرم جدی‌تر عمل کرد. فرد مهاجم چند ساعت بعد بازداشت و از دانشگاه اخراج شد. مدتی بعد نیز یکی از استادان دپارتمان طب آیوردا یکی از دانشجویان دختر را آزار داد. دانشجوی آزار دیده موضوع را با ریاست دانشگاه در میان گذاشت. رییس دانشگاه نیز موضوع را به پلیس گزارش داد تا متهم بازداشت شود.
حکومت نظامی در دانشگاه
پس از وقایع سپتامبر ۲۰۱۷ پروفسور رویانا سینگ به ریاست دانشگاه هندو بنارس منصوب شد. او نخستین رئیس زن این دانشگاه بود. او جهت حفظ امنیت دختران دستور به نصب ۷۰ دوربین نظارتی در محوطه دانشگاه، نصب لامپ‌های هالوژنی در مسیر خوابگاه‌های دختران و استقرار یک تیم امنیتی تماما زنانه در مسیر دانشگاه به خوابگاه داد.
اگرچه مسئولان دانشگاه اقدامات خود را برای حفظ امنیت دختران مثبت قلمداد می‌کردند اما دختران دانشجو نظر دیگری داشتند. آنان معتقد بودند دانشگاه به بهانه حفظ امنیت قوانین سخت‌گیرانه و محدودیت‌های شدیدی بر آنان اعمال می‌کند. یکی از دانشجویان دختر در این باره به «هندوستان تایمز» گفته بود: «در حال حاضر در خوابگاه حکومت نظامی برقرار است. ما می‌خواهیم ساعت مجاز ورود ما به خوابگاه ۱۰ شب باشد اما بر اساس قوانین دانشگاه تنها می‌توانیم تا ساعت ۹ شب بیرون باشیم.»
در پی محدودیت‌هایی که مسئولان دانشگاه بر دختران دانشجو اعمال کردند، ۴۰۰ دانشجوی دختر به رهبری «مینشی میشرا» در اعتراض به این قوانین تبعیض‌آمیز به رئیس دانشگاه نامه نوشتند. میشرا در این‌باره به هندوستان تایمز گفته بود: «پس از تجمع اعتراضی ۲۳ سپتامبر مسئولان دانشگاه نسبت به دختران بسیار سختگیر شدند. آن‌ها به نام امنیت محدودیت‌های جدیدی بر ما اعمال می‌کنند. آن‌ها به بستگان ما، دانشجویان مرد و آشنایانمان اجازه نمی‌دهند حتی برای یک زمان کوتاه در بخش ملاقات خوابگاه با ما دیدار کنند. قرار است مدیریت دانشگاه تصمیم بگیرد ما حق ملاقات چه کسانی را داریم؟»
در مقابل رئیس دانشگاه ادعاهای دختران درباره حکومت نظامی در خوابگاه را بی اساس خواند و پافشاری کرد که درهای دانشگاه به دلایل امنیتی ساعت ده بسته خواهند شد: «هیچ حکومت نظامی در کار نیست اما از همه دختران انتظار می‌رود که در ساعت ۸ شب به خوابگاه برگردند. اگر در برخی موارد یکی از دختران بخواهد بعد از ساعت ۸ شب بیرون باشد باید از خوابگاه اجازه بگیرد و دلیلی داشته باشد. در صورتی که دلیل قانع‌کننده باشد اجازه صادر می‌شود. در این صورت یک ساعت دیگر یعنی تا ساعت ۹ فرصت خواهند داشت.»
چرا دختران در دانشگاه‌های هند احساس ناامنی می‌کنند؟
آدریجا دی[۳] ، محقق دانشگاه سواز لندن، در گزارشی پیرامون آزار جنسی و خشونت جنسیتی در دانشگاه‌های هند می‌گوید تقریبا هیچ دانشگاهی در هند وجود ندارد که دختران در آن احساس امنیت کنند. اگرچه مسئولان دانشگاه محیط دانشگاه را مملو از امنیت و آزادی تصویر می‌کنند اما روایت دانشجویان دختر چیز دیگری است. آنان از محدودیت‌های پدرسالارانه و مجرم انگاری قربانیان آزار جنسی سخن می‌گویند. دانشجویان دوره دکتری یکی از دانشگاه‌ها در گفت‌وگو با آدریجا دی به شوخی می‌گویند «هرچه در دانشگاه به مدارج بالاتری دست می‌یابیم لباس‌هایمان باید بلندتر شوند». آن‌ها ناچارند لباس‌هایی پوشیده و با آستین‌های بلند بپوشند تا توجه کسی را جلب نکنند. یکی از دانشجویان می‌گوید: «روزی برخلاف همیشه که موهایم را بالای سرم جمع می‌کنم آن‌ها را باز گذاشتم. چند نفر از استادان و دانشجویان دیگر شروع به اظهار نظر درباره ظاهرم کردند. سرپرستم هم گفت با موی باز زیباترم و بهتر است دیگر موهایم را نبندم. این تعریف و تمجیدها و اظهارنظرها برای من واقعا آزاردهنده بود تا جایی که تصمیم گرفتم هرگز موهایم را باز نگذارم». یکی دیگر از دانشجویان می‌گوید: «روزی همراه یکی از همکلاسیهای پسرم از دانشگاه به سمت خوابگاه می‌رفتم تا ساعت ۸ در خوابگاه حاضر شوم. یکی از مسئولان دانشگاه من را در راه دید و درباره ارتباطم با آن پسر پرس‌وجو کرد. وقتی من در برابر سوال‌هایش مقاومت کردم وادارم کرد با پدرم تماس بگیرم و تلفن را از من گرفت و به پدرم گفت دخترت روسپی است و در دانشگاه با همه پسران می‌خوابد. او به پدرم گفت چشم از دخترت برندار. بعد از این اتفاق تصمیم گرفتم ماجرا را به مدیر دپارتمان گزارش دهم اما او به جای حمایت از من، سرزنشم کرد. سپس تصمیم گرفتم به کمیته رسیدگی به شکایات شکایت کنم اما فهمیدم فردی که قصد شکایت از او را دارم، خود رئیس کمیته نیز هست و در نتیجه به شکایتم رسیدگی نشد. آن شکایت هرگز حتی ثبت نشد.»
آدریجا دی درباره خشونت در دانشگاه‌های هند می‌گوید: «آنچه در دانشگاه‌های هند رخ می‌دهد متفاوت از بقیه فضاهای عمومی و شهری در هند و همچنین خانواده‌های هندی نیست. خشونت و تبعیضی که در جامعه هند وجود دارد به دانشگاه‌ها نیز نفوذ کرده است. مردسالاری در خانواده‌ها به اشکال دیگر مردسالاری مانند مردسالاری در دانشگاه‌ها تبدیل شده است. پدر و همسر این بار به مسئولان دانشگاه و استادان تبدیل شده‌اند. زنان به نام امنیت در قفس حبس می‌شوند و در هر بحرانی بدن زنان اولین مکانی است که مورد خشونت قرار می‌گیرد». به گزارش سی‌ان‌ان، در سال ۲۰۱۶ روزانه ۶ زن در هند مورد تجاوز جنسی قرار گرفته‌اند.
دانشگاه‌های هند علاوه بر تبعیض جنسیتی، انواع دیگر تبعیض‌ها را نیز بر دانشجویان اعمال می‌کنند که مهم‌ترین‌شان تبعیض های مبتنی بر نظام کاستی است. دانشجویان زن هندی از کاست‌های پایین‌تر در گره گاه جنسیت و نظام کاستی تبعیضی مضاعف را تجربه می‌کنند. آدریجا دی در گزارش خود می‌گوید نظام کاستی همچنان به ساختار نهادها در جامعه هند شکل می‌دهد و در نتیجه این نوع قشربندی در بیشتر دانشگاه‌های هند نیز همچنان پابرجاست. اینکه کدام استاد ارتقا رتبه یابد، کدام دانشجو کمک هزینه تحصیلی دریافت کند، چه کسی رئیس بعدی دانشکده شود همه به کاست بستگی دارد. یکی از دانشجویان دالیت[۴] (دختر)، به آدریجا دی می‌گوید در اولین روز دانشگاه پس از آنکه نتوانست به یکی از پرسش‌های استادش پاسخ درست بدهد استاد با لحن آشکارا تحقیرآمیزی به او گفت: «دانشجویانی مثل تو علی‌رغم نمرات پایین وارد دانشگاه می‌شوند. اگر پاسخ سوال را نمی‌دانی دانشگاه را ترک کن» او می‌گوید بیشتر هم‌کلاسی‌هایش دانشجویان از کاست‌های پایین را مسخره می‌کنند. در خوابگاه‌ها نیز دالیت‌ها مورد تبعیض قرار می‌گیرند. معمولا اتاق‌های بدتر به دانشجویان دالیت می‌رسد. یکی از دانشجویان دالیت زن به خبرنگار تلگراف ایندیا می‌گوید: «وقتی می‌خواستم درباره استادی که مرا آزار می‌داد شکایت کنم کمیته رسیدگی به شکایات، از تحقیق در این‌باره ممانعت کرد و گفت این شکایت توطئه یک دالیت برای بدنام کردن یک مرد شریف است.»
کومی برقص! مرزها را بشکن![۵]
با این همه دانشجویان زن هندی در سال‌های اخیر در راستای مقابله با این تبعیض‌ها تلاش‌های بسیاری کرده‌اند. به‌عنوان مثال می‌توان به مقاومت دانشجویان در دانشگاه هندو بنارس اشاره کرد. اعتراضات دانشجویان در سال ۲۰۱۷ در نهایت منجر به اصلاحاتی در شیوه برخورد مسئولان دانشگاه با شکایات دانشجویان آزاردیده و پیگیری پرونده‌های آزار جنسی شد. همچنین اعتراضات یک ماه اخیر این دانشجویان در نهایت دانشگاه را وادار به عقب‌نشینی کرد. اگرچه این تغییرات کافی نیست و دانشجویان زن این دانشگاه تا دستیابی به حقوق برابر با همکلاسیهای مردشان راه درازی در پیش دارند اما نباید از ارزش دستاوردهای جنبش زنان دانشجو در هند غافل شد.
یکی دیگر از کمپین‌های اعتراضی موفق زنان دانشجو در هند کارزار «قفس را بشکن» است. کارزار «قفس را بشکن»، از سال ۲۰۱۵ تاکنون در زمینه مسائلی مانند قوانین تبعیض‌آمیز در خوابگاه‌های دخترانه، شهریه بالاتر خوابگاه‌های دانشجویی برای دختران و کمبودهای قانونی در زمینه آزارهای جنسی فعالیت می‌کند. این کمپین توانسته به دستاوردهایی چون اصلاح ساعت ورود و خروج دانشجویان دختر به خوابگاه برخی دانشگاه‌های هند دست یابد.
مورد دیگر از حرکت‌های اعتراضی دانشجویان زن هندی که واکنش‌های بسیاری در هند برانگیخت، انتشار «فهرست سرکار» است. در سال ۲۰۱۷، رایا سرکار، دانشجوی زن هندی، فهرستی از استادان دانشگاه‌های هند را که به آزار جنسی متهم هستند جمع‌آوری و در صفحه فیسبوک خود منتشر کرد. اگرچه انتشار این لیست تاثیر چندانی بر دانشگاه‌های شهرهای کوچک این کشور پهناور نداشت اما فهرست سرکار در دانشگاه‌های شهرهای بزرگتر واکنش‌های بسیاری برانگیخت. واکنش‌هایی که متفاوت بود از حمایت برخی استادان دانشگاه‌های هند از انتشار این فهرست تا تهدید را یا سرکار به قتل. سرکار با انتشار این فهرست توانست با طرح معضل آزار جنسی در دانشگاه توجه افکار عمومی بخشی از جامعه را به این مطالبه جنبش زنان و جنبش دانشجویی هند، جلب کند. دانشجویان بسیاری به دنبال انتشار این فهرست، در شبکه‌های اجتماعی تجارب زیسته خود از آزار جنسی در دانشگاه را روایت کردند. دانشجویان زن هندی با انتشار روایات خود از آزار جنسی در دانشگاه در شبکه‌های اجتماعی در مواردی توانستند مسئولان دانشگاه را به واکنش وادارند. به‌عنوان مثال سال گذشته دانشجویان زن در دانشگاه ملی حقوق دهلی شروع به نوشتن تجربیاتشان از آزار جنسی در دانشگاه کردند. پس از مدتی انتشار این تجربیات در فیسبوک منجر به واکنش ریاست دانشگاه شد. به دستور رئیس این دانشگاه کمیته‌هایی برای پیگیری و رسیدگی به شکایات دانشجویان تشکیل شد. در سال‌های اخیر دانشگاه‌های هند در موارد دیگری نیز در نتیجه شکایات دانشجویان از استادان دانشگاه به اتهام آزار جنسی، استادان آزارگر را مجازات کرده‌اند.
اگرچه آزار جنسی معضلی در فراگیر در جامعه هند و دانشگاه‌های این کشور است اما به تعبیر آدریجا دی دلایلی برای امیدواری نسبت به وضعیت زنان در دانشگاه‌های این کشور وجود دارد: «زنان هندی متحد هستند و صدایشان را بلند می‌کنند. آنان می‌جنگند، شکست می‌خورند و دوباره می‌جنگند.»
منابع:
Telegraphindia.com
hindustantimes.com
news18.com
Indiatoday.in
indianyouth.net
[۱] Banaras Hindu University
[۲] انجمن سراسری دانشجویان هند نهادی دانشجویی در دانشگاه‌های سراسر هند است. همچنین این انجمن شاخه دانشجویی حزب کمونیست هند است
[۳] Adrija Dey
[۴] در نظام قشربندی کاستی، دالیت‌ها پایین‌ترین کاست هستند که نجس قلمداد می‌شوند.
[۵] کومی نوعی رقص زنانه در جنوب هند است و این جمله بخشی از شعر «کومی آزادی زنان» است. این شعر را سوبرامانیا بهاراتی شاعر پیشرو هندی و از مردان مدافع حقوق زنان در ابتدای قرن بیست سروده است.
 - Copy 2.jpg&width=72&height=72)
