نیلوفر حامدی: اینجا مصر؛ شهر پورتسعید است. جایی که مانند دیگر شهرهای مصر دوچرخهسواری زنان را نمیپذیرند و شهر را برای زنان دوچرخهسوار ناامن میکنند و آنها را آزار میدهند. به همین دلیل هم سه سال پیش چند نوجوان مصری با راهاندازی کمپینی سعی کردند تغییری در این وضعیت ایجاد کنند. دوچرخهسواری زنان در بسیاری از نقاط دنیا به طور تاریخی نماد مقاومت مدنی بوده است. در همین راستا سال 2016 زنانی در شمال مصر کمپین دوچرخهسواری برای مقابله با عدم تحمل گسترده دوچرخهسواری زنان را راهاندازی کردند. علت تشکلیل چنین کمپینی تلاش برای عادیسازی دوچرخهسواری زنان در فضای عمومی بود. با وجود اینکه بسیاری از زنان دوچرخهسوار در مصر مورد آزار و اذیت عابران پیاده قرار میگیرند، چند دختر نوجوان در شهر «پورت سعید» تصمیم گرفتند با این کمپین این رویکرد را عوض کنند.
آنها گروهی با نام «تفاوتی وجود ندارد» تشکیل دادند تا میزان استفاده از این وسیله نقلیه را برای زنان هم افزایش دهند. به ویژه اینکه بعد از افزایش یارانههای سوخت توسط دولت، هزینههای استفاده از حملونقل عمومی در این کشور افزایش پیدا کرده است. اولین رویداد آنها، دوچرخهسواری جمعی در سطح شهر بود که باعث جذب مخاطبین بسیاری در بین زنان و مردان شد. ایسراء فاید، یکی از اعضای این کمپین درباره هدفشان میگوید: «ما فقط میخواهیم به مردم نشان دهیم که فرقی بین دختران و پسران وجود ندارد. میخواهیم چشم جامعه را به دوچرخهسواری یک دختر عادت دهیم.»
اناس المساری، بنیانگذار این کمپین هم در گفتوگو با بی بی سی میگوید این شروع تغییراست: «حضور در این رویداد اتفاق بسیار خوبی بود و به نظر من و سایر اعضا، این اقدام میتواند آغازگر تغییراتی باشد.» در شبکه اجتماعی فیسبوک هم این کمپین مورد ستایش قرارگرفت. یکی از دختران مصری در این خصوص با اشاره به اهمیت اتحاد گفت: «باید این باور را به جامعه رساند که دوچرخهسواری زنان امری طبیعی است و هیچ چیز شرمآوری در آن وجود ندارد.»
بعد از انقلاب سال 2011 و افزایش فشار مزاحمتهای جنسی و خشونت علیه زنان، دغدغههای گستردهای در مورد حقوق زنان در مصر ایجاد شدهاست. در همین راستا، از سال 2014 مجازاتهای جدیدی هم علیه این رفتار در قانون گنجانده شدهاست که یکی از آنها حبس در زندان تا 5 سال است. ایسرا فاید اولین بار وقتی 5 سالش بود در شهرش، یعنی «پورت سعید» مصر دوچرخهسواری کرد. ایسرا، الان که 15 سال دارد، در یک روز خاص و همراه با تمام زنان مصر، علیه آزار و اذیت خیابانی با دوچرخه به خیابان رفت. در اقدامی خلاقانه این دختران با شعار «تفاوتی وجود ندارد» یک اعتراض بزرگ دوچرخهسواری را در شهر پورتسعید سازماندهی کردند.
سعیده که یکی از سازماندهندگان این کمپین است میگوید دوست نداشتیم موقع دوچرخهسواری احساس تنهایی و اضطراب کنیم: «این ایده برای دختران بود تا در زمان دوچرخهسواری احساس تنهایی نکنند. ما میخواهیم با مردان برابر باشیم، به خصوص وقتی میخواهیم به دوچرخهسواری برویم. تماشای یک زن روی دوچرخه نباید امر شوکه کنندهای برای دیگران باشد.» او و گروهش سعی میکنند تا این موضوع را به مسئلهای عمومی در جامعه مصری تبدیل کنند.
ایسرا توضیح میدهد: «برخی از مردم فکر میکنند دوچرخهسواری برای زنان ضرر دارد یا اینکه با آداب و رسوم و سنتهای ما همخوانی ندارد.» بر اساس تحقیقات بنیاد تامسون رویترز، حملات به حقوق زنان در مصر یکی از سختترین حملات در جهان عرب است. بر اساس گزارش سازمان ملل متحد، 99.3 درصد زنان و دختران در مصر مورد آزار و اذیت جنسی قرار گرفتهاند.
آزارهای این چنینی مختص به خاورمیانه نیست. یک زن که در آمریکا زندگی میکند هم روایتهای مختلفی دربار آزار و اذیت هنگام دوچرخهسواری دارد. او با خواندن درباره کمپین زنان مصری میگوید: «به عنوان یک زن خواندن درباره کمپین دوچرخهسواری زنان در مصر به من دلگرمی میدهد. اگرچه در کنار آن، دانستن اینکه 99.3 درصد از زنان در مصر مورد آزار و اذیت خیابانی قرار می گیرند یک ظلم آشکار است. من به عنوان یک زن که در ایالت متحده زندگی میکنم به تمام آزاری که زنان در سایر کشورهای دنیا تحمل میکنند اذعان دارم. نمیتوانم اینها را بخوانم و بدانم که برای زنان در سایر کشورها موقع دوچرخهسواری چه اتفاقاتی رخ میدهد اما خودم بدون هیچ کمکی به آنها، دوچرخهام را در گوشهای پارک کنم.»
او هم آزار را تجربه کرده است: «خود من یادم هست که یک بار در جاده Fordham وقتی در حال دوچرخهسواری بودم چطور یک مرد برای شوخی و خنده خودش، دستش را مقابل من قرار داد. یا یک بار دیگر وقتی در حاشیه رودخانه هادسون دوچرخهسواری می کردم چند نفر پشت من راه افتادند و حرفهایی زدند. چیزهایی مثل اینکه دوست داریم تو را موقع دوچرخهسواری نگاه کنیم. من سعی کردم بیتوجه باشم و مسیر خودم را بروم اما آن ها سعی کردند باسن من را لمس کنند و حتی با سرعت زیاد از کنارم رد شدند که این خود سطح جدیدی از آزار و خطر توامان برای من بود.»
او میگوید آزار در خیابانها برای زنان مختص زمان دوچرخهسواری نیست: «اکثر اوقات زنان در هنگام دوچرخهسواری مورد آزار و اذیت قرار میگیرند و این آزارها در زمان پیادهروی هم رخ میدهد. در حالی که دوچرخهسواری باید به من اعتماد به نفس بدهد اما چون همیشه باید حواسمان به همه جا باشد که خطری برایمان رخ ندهد، گاهی از مسیر اصلی منحرف میشویم. برای همین هم هست که برای زنانی که در مصر کمپین دوچرخهسواری را راهاندازی کردهاند کلاه از سر برمیدارم و قدردانشان هستم. دوست دارم به آنها بگویم شما نه تنها در کشور خود برای رسیدن به حقی برابر میجنگید، بلکه به تمام دنیا هم این هشدار را میدهید که دوچرخهسواری برای زنان، به واسطه آزاری که حتما تجربه میکنند خطرناک است.»
حالا دیگر جنبش های مشابه دوچرخه در سراسر مصر به وجود آمده است. برای مثال، در قاهره سازمان دوچرخهسواری، تورهای گروهی را سازماندهی میکند. این سازمان همچنین به زنان مبانی چگونگی دوچرخهسواری را هم آموزش میدهد. زنان در مصر منتظر روزی هستند که وقتی روی دوچرخههایشان مشغول سواری هستند، تنها نگرانیشان چالههای احتمالی و عابر پیاده و خودروها باشد، نه دستدرازی.