فهیمه میری: پس از حمله حماس به اسرائیل در روز هفتم اکتبر 2023 و بمباران شدید غزه از سوی تل‌آویو، ساعت‌به‌ساعت اخباری از وضعیت قربانیان این جنگ به تیتر رسانه‌ها و سخنرانی سران کشورهای مختلف تبدیل شد. تعداد کشته‌ها، تعداد زخمی‌ها، شمار کسانی که خانه‌هایشان ویران شده و آنها که به‌ناچار سقف بالای سرشان را برای پناه‌گرفتن در جایی امن‌تر ترک کردهاند، از سوی طرفین این جنگ خونبار منتشر می‌شود.
اخبار تلویزیون و محتوای شبکه‌های اجتماعی پر شده از مردانی که درباره جنگ یا صلح بیانیه می‌دهند و پسران جوانی که عازم نبرد می‌شوند، گاهی هم، به فراخور وضعیت، تصویر کودکانی نمایش داده می‌شود که با بهت و بغض، آشوبی که در اطرافشان می‌گذرد و از درکش عاجزند را تماشا می‌کنند. در این میان اما، باز هم خبر چندانی از زنان نیست؛ زنانی که نه شجاعت و مقاومتشان به تصویر کشیده می‌شود، نه رنجشان بازنمایی شده و نه خواسته‌شان رسمیت پیدا می‌کند. سهم زنان غزه از اخبار و آمار آنقدر ناچیز است که کسی نمی‌داند آنها که پیش از جنگ هم اوضاع نابسامانی داشتند، حالا در این بحبوحه چه می‌کنند و در صدایشان چه آرزویی نهفته است. انگار نابرابری حتی در جنگ هم قرار نیست دست از سرشان بردارد و زیر بارانی از فشنگ و گلوله هم نمی‌توانند از زیر سایه سنگین مردان بیرون بیایند.
بنا بر گزارش‌های سازمان ملل، نظرسنجی‌های صورت‌گرفته نشان می‌دهد که وضعیت زنان غزۀ تحت اشغال، حتی قبل از بحران کنونی هم وخیم بود. 98 درصد از زنان غزه پیش از وقوع جنگ اخیر اعلام کرده بودند که درباره امنیت خود نگرانی دارند. در همین حال، سطح افسردگی در میان آنها بالا گزارش شده و ناامیدی عمیقی در نظرسنجی‌ها ثبت شده بود. حالا، با بروز وضعیت جنگی کنونی، زنان غزه بیش از گذشته با خطرهای مربوط به خشونت مبتنی بر جنسیت مواجه‌اند. آنها که در مکان‌های غیرایمن و پناهگاه‌های موقت اسکان داده می‌شوند، ترس از حضور غریبه‌های نامطمئن را بیشتر احساس می‌کنند و احتمال تعدی و تجاوز، آرامش روانی‌شان را به خطر می‌اندازد.
اگرچه اطلاعات کمی در مورد روندهای خشونت‌بار فعلی در غزه وجود دارد، زنان و دختران در شرایط جنگی معمولا در معرض خطر افزایش خشونت جنسی قرار می‌گیرند. بازماندگان خشونت جنسی نیاز به حمایت فوری و کمک‌های پزشکی برای درمان جراحات، بیماری‌های مقاربتی و دسترسی به تجهیزات پزشکی دارند. آنها همچنین به خدمات جامع سلامت جنسی و باروری و حمایت روانی اجتماعی نیاز دارند؛ موضوعی که در شرایط بحرانی غزه با کمبود پزشک و تجهیزات و بیمارستان دور از ذهن به نظر می‌رسد.
مسئولیت‌های سنگین و فشارهای تحمل‌ناپذیر
افزون بر ناامنی، زنان غزه با طیف گسترده‌ای از مشکلات ناشی از جنگ مواجه‌اند. داده‌هایی که از ارقام تخمینی تشکیل شده و از روز حمله حماس به اسرائیل تا روز 20 اکتبر به‌روز شده، نشان می‌دهد که زنان و دختران غزه بر اثر حمله‌های مداوم، آوارگی و همچنین اختلالات اجتماعی و مشکلات اقتصادی زیر بار فشارهای تحمل‌ناپذیری قرار دارند. بر اساس داده‌هایی که در وبسایت زنان سازمان ملل[1] منتشر شده، تعداد زنان و دختران مجروح غزه تا بیستم اکتبر 6625 نفر، زنان و دختران آواره و بیجاشده 493 هزار نفر و زنانی که همسرانشان را از دست دادند 900 نفر گزارش شده است. در این آمار، تعداد زنان باردار غزه 50 هزار نفر ذکر شده و انتظار می‌رود که ۵۵۲۲ زن باردار تا ماه آینده زایمان کنند. در این آمار، کودکانی که پدرانشان را از دست دادند و مادرانشان ناچارند به تنهایی آنها را پرورش دهند هم 3103 نفر گزارش شده است. (این آمار البته به مرور زمان و در روزهای بعد از بیستم اکتبر افزایش داشته است.)
زنان غزه حالا کابوس‌های مضاعفی را نسبت به قبل تحمل می‌کنند. آنها نیازها و آسیب‌پذیری‌های منحصربه‌فرد و فوری دارند که باید هرچه زودتر به آنها رسیدگی شود.[2] آنها، هم به دلیل درگیری‌های کنونی و هم به دلیل تبعیض‌های جنسیتی ساختاری - از جمله قوانینی که زنان را تحت حمایت و سرپرستی مردان فرض می‌کند و احتمال کمتری برای دسترسی به دارایی‌ها یا اسناد مالی برایشان فراهم می‌کند - در وضعیت دشواری برای تعیین سرنوشت خود قرار گرفته‌اند. ناامنی غذایی، کمبود مراقبت‌های بهداشتی و پزشکی، ناامنی روانی و هراس نسبت به تصمیم‌های اساسی که خودشان در آنها دخیل نیستند، بار سنگین مسئولیت نگهداری از فرزندان، مراقبت از افراد مجروح و بیمار خانواده، نگرانی برای همسران و فرزندان درگیر جنگ و بسیاری از موضوعات دیده و نادیده دیگر، زنان غزه را تحت فشارهای مضاعف قرار داده است.
بیشتر بخوانید:
کوشش زنان فلسطینی برای مقابله با آزار جنسی در رام‌الله
زنان گرفتار در گردباد خشم و خشونت؛ بدن در مقام میدان نبرد
مسابقه‌ای بی‌امان با مرگ
همزمان با تداوم درگیری میان حماس و اسرائیل، سازمان دیدبان حقوق بشر روز سه‌شنبه ۲۴ اکتبر با انتشار گزارشی، از این نوشت که بحران انسانی در حال افزایش غزه، زنان و دختران را به شیوه‌های خاص و ویرانگر تحت‌تاثیر قرار داده است.[3 در این گزارش، اشاره شده که تجزیه و تحلیل سریع جنسیتی سازمان ملل از وضعیت زنان غزه، نگرانی‌های زیادی را منعکس می‌کند از جمله این که دسترسی نداشتن به آب و امکانات بهداشتی ایمن برای زنان و دخترانی که دوران پریودشان را پشت سر می‌گذارند، بهداشت جنسی آنها را به خطر می‌اندازد و می‌تواند آنها را با عفونت‌های جدی مواجه کند. همچنین کمبود آب تمیز برای والدین - معمولا مادران - که سعی در تغذیه نوزادان دارند یک بحران جدی به شمار می‌رود.
صندوق جمعیت سازمان ملل هم در گزارشی درباره وضعیت زنان باردار غزه، به وضعیت جسمی و روحی نابسامان آنها اشاره کرده است.[4] در این گزارش یکی از زنان باردار غزه به بمباران‌های بی‌امان اشاره کرده و گفته که جنین درون شکمش هر انفجاری را حس می‌کند و واکنش نشان می‌دهد. زن دیگری توضیح داده که درست وقتی به‌ناچار خانه‌شان را در میان بمباران تخلیه کردند، زایمانش آغاز شد؛ «اصلا نمی‌دانستم باید چه کار کنم. نمی‌دانستم باید بچه را کجا و چطور به دنیا بیاورم.» او موفق شد خودش را به آمبولانسی برساند و زایمان کند، اما تنها سه ساعت پس از تولد نوزادش با حال وخیم مرخص شد تا فضا را برای مجروحان جنگی خالی کند.
با همه این سختی‌ها، او از زنان دیگری که گزارش داده‌اند جنینشان را بر اثر سقوط بمب و موشک از دست داده‌اند، خوش‌اقبال‌تر بوده است. تلخی ماجرا اینجاست که پیش‌بینی می‌شود این بحران احتمالا تاثیرات بلندمدتی خواهد داشت، منجر به افزایش مرگ‌و‌میر مادران و نوزادان خواهد شد و دستاوردهای بهداشتی که قبلا در فلسطین ایجاد شده بود را تضعیف خواهد کرد. زن باردار ۳۰ ساله‌ای هم وضعیت کنونی غزه را به «مسابقه‌ای با مرگ» تشبیه کرده و گفته که از زمان بیرون رانده‌شدن از خانه دچار سرگیجه، خستگی و سردرد شدید شده و نمی‌داند خودش یا فرزندش چقدر تاب تحمل این وضعیت را دارند.
زنان باردار در غزه زیر بمباران که خودشان را برای زایمان در شرایط جنگی آماده می‌کنند، فقط نگران جان خودشان نیستند، آنها برای فرزندانی واهمه دارند که قرار است در شرایطی بی‌ثبات و ناامن متولد شوند. خلود خالد ۲۸ ساله که یک فرزند خردسال دارد و هشت‌ماهه باردار است، درباره بلای بلاتکلیفی و بی‌خانمانی به سی‌ان‌ان[5] گفت: «فقط با یک تکه نان خشک زنده‌ایم. نمی‌دانیم فردا همین تکه نان را هم داریم یا نه.»
نگرانی او چندان هم بیراه نیست. گزارش‌های منتشرشده از ساکنان غزه یا آنها که به مناطق دیگر مهاجرت اجباری کردهاند از «آستانه قحطی» حکایت دارد. این وضعیت برای زنان بارداری که نیازمند تغذیه مناسب و مکمل‌های غذایی‌اند، شکل بحرانی‌تری از دیگران دارد. خلود، مثل خواهران دیگر گرفتارش در جنگ حماس و اسرائیل، امیدوار و در عین حال ناامید است که چشم باز کند و ببیند که این کابوس تمام شده: «من می‌ترسم؛ برای پسرم، برای فرزند متولدنشده‌ام و برای خودم. من نمی‌خواهم بمیرم. می‌خواهم ببینم پسرم بزرگ می‌شود. اما دیگر زندگی در اینجا باقی نمانده، غزه به شهر ارواح تبدیل شده، نمی‌دانیم چه می‌شود، نمی‌دانیم باید چه کار کنیم، هیچ چیزی نمی‌دانیم.»
پانوشت‌ها:
[1] https://www.unwomen.org/en/news-stories/feature-story/2023/10/facts-and-figures-women-and-girls-during-the-war-in-gaza
[2] https://www.unwomen.org/en/news-stories/press-release/2023/10/press-release-un-women-report-reveals-devastating-impact-of-the-crisis-in-gaza-on-women-and-girls
[3] https://www.hrw.org/news/2023/10/24/israels-unlawful-blockade-gaza-sparks-womens-rights-crisis
[4] https://www.unfpa.org/news/%E2%80%9Crace-against-death%E2%80%9D-amid-relentless-bombardment-gaza-pregnant-women-tell-unfpa
[5] https://edition.cnn.com/2023/10/17/middleeast/pregnant-women-suffer-gaza-war-mime-intl/index.html
