دیدبان آزار: اولین تصویر پورنوگرافی‌ای که «امل» بر صفحه گوشی‌اش دید، لرزه به اندامش انداخت. او تا پیش از این، مودبانه به پیرمردی که در فیس بوک براش پیام می‌فرستاد، پاسخ داده بود و امیدوار بود با جواب‌های کوتاه یک کلمه‌ای، آن مرد را از سوال پرسیدن درباره زندگیش بازدارد. اما فرستادن تصاویر پورن از برخی مجلات پورنوگرافی یا حالت‌های مختلف جنسی آن مرد، ادامه پیدا کرد. امل، زن 21 ساله‌ای که در شهر امان، پایتخت کشور اردن دانشجو است، می‌گوید: «من شروع به سرزنش خودم کردم و احساس می‌کردم خودم با پاسخ دادن، اجازه فرستادن این عکس‌ها را به او داده‌ام.»

امل این پیام‌ها را از خانواده‌اش پنهان کرد، چون می‌ترسید که آن‌ها او را تنبیه و از دسترسی‌اش به شبکه‌های اجتماعی جلوگیری کنند. او همچنین به دوستان زنش هم اعتماد نمی‌کرد؛ «آن عکس‌ها خیلی بد بودند. نمی‌دانستم اگر آنها از من بپرسند که چرا این مرد تو را انتخاب کرده و یا با خودشان فکر کنند که من او را ترغیب کرده‌ام، چه جوابی باید بدهم.» ترس‌های مشابه ترس امل، باعث خاموش شدن صدای بسیاری از زنان در خاورمیانه و شمال آفریقا می‌شود. زنانی که مورد هدف آزار و اذیت‌های جنسی آنلاین قرار می‌گیرند.

یک پیمایش که از سوی نهاد زنان سازمان ملل در 9 کشور منطقه از جمله اردن صورت گرفته، نشان می‌دهد آزار و اذیت آنلاین بیشترین نوع خشونت علیه زنان طی همه‌گیری ویروس کرونا بوده است. طبق یک پیمایش دیگر از سوی سازمان ملل، فاصله اجتماعی و سایر محدودیت‌ها به خاطر کووید19، سوءاستفاده کنندگان را به سمت شبکه‌های اجتماعی، به عنوان یک فضای جدید برای آزار و اذیت، سوق داده است. این یک خشونت مضاعف برای زنان است؛ کسانی که علاوه بر دست گریبان شدن با اثرات خشونت‌های جنسی آنلاین، باید با سرزنش شدن از سوی خانواده و جامعه‌شان هم مقابله کنند.

دکتر «ابراهیم آکل» مدیر انستیتوی سلامت خانواده در بنیاد «پادشاه حسین» در اردن، می‌گوید: «در جوامع سنتی مانند جامعه ما، خانواده‌ها عموما دختران را نه به عنوان یک بازمانده خشونت جنسی که به عنوان کسی می‌بینند که خودش اجازه این کار را داده و به همین خاطر این دختران همچنان مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند. آن‌ها اغلب می‌ترسند به والدینشان چیزی بگویند، این موضوع باعث آسیب‌پذیری بیشترشان می‌شود و فرد آزارگر از این امر برای کنترل بیشتر این دختران استفاده می‌کند.»

برای بسیاری از زنان، این مکالمات با یک گفت‌وگوی تصادفی در گروه‌های فیس‌بوکی آغاز و بعد به گفت‌وگوهای خصوصی در پیام‌‌رسان فیس بوک یا واتس اپ منجر می‌شود. «هادیل عبدالعزیز»، مدیر اجرایی مرکز مضاعدت حقوقی در اردن، می‌گوید: «گاهی اوقات این زنان یا یک دوست مشترک با آزارگر دارند و یا او را از دانشگاه می‌شناسند. گاهی این مکالمات مانند یک مکالمه روتین مثل احوالپرسی شروع می‌شود، سپس همه چیز به سرعت پیش رفته و جنبه جنسی پیدا می‌کند.»

عبدالعزیز می‌گوید آزارگران این زنان را تهدید می‌کنند که درباره روابط متقابل آنها به خانواده زن خواهند گفت و یا عکس‌هایی ساختگی از این رابطه منتشر خواهند کرد. این مردان زنان را در معرض خطر خشونتی شدید که به اصطلاح «قتل‌های ناموسی» خوانده می‌شوند، قرار می‌دهند. بسیاری از بازماندگان آزار و اذیت‌های جنسی آنلاین، پس از مطلع شدن خانواده‌هایشان دراین باره، برای کمک به خطوط تلفنی خشونت خانگی متوسل می‌شوند.

بیشتر بخوانید:

 از متلک‌گویی در خیابان تا آزارهای کلامی آنلاین

 زنان کارمند از آزارهای جنسی آنلاین در قرنطینه خانگی می‌گویند

«أریج سمرین»، مددکار اجتماعی که در موسسه بهداشت خانواده اردن کار می‌کند، می‌گوید: «واکنش خانواده‌ها بسیار بد است. آنها دختران را تنبیه بدنی می‌کنند و به آن ها می‌گویند تو با باز گذاشتن راه ارتباطی با این مردان، خودت را در معرض این خشونت این مرد قرار دادی.»

این فشارها می‌توانند تاثیرات مخربی بر سلامت روان زنان داشته باشند. خشونت‌های آنلاین بر میزان افسردگی و در برخی موارد خودکشی، تاثیر دارد. «حوراء حسن جمول»، مددکار اجتماعی سازمان ابعاد در لبنان، که برای برابری جنسیتی فعالیت می‌کند، می‌گوید: «این زنان فکر می‌کنند خودکشی تنها راه‌حل است. آن‌ها دچار اضطراب می‌شوند و نمی‌دانند مشکلشان را به چه کسی بگویند و خودشان را گم می‌کنند.»

«علاء» (اهل حمص در سوریه که برای محافظت از هویت خود از نام مستعار استفاده می‌کند)، در لبنان زندگی می‌کند و بعد از آن که صاحبخانه‌اش –کسی که واتس اپ علاء را با فرستادن پیام‌های جنسی بمباران کرده بود- به خانه‌اش وارد شد، مجبور به نقل مکان شد. این زن 33 ساله می‌گوید: «درحالیکه در حال دوش گرفتن بودم، بچه‌های همسایه به او اجازه داده بودند تا وارد خانه شود. حمام درِ کشویی داشت و قفل نمی‌شد و او در حالی که من برهنه بودم، آن را باز کرد.» او وحشت‌زده گریه می‌کرد و فریاد می‌کشید؛ «وقتی جیغ زدم او پا به فرار گذاشت. بچه‌ها هم وحشت کره بودند.»

در همان زمان، علاء از همسرش جدا شد، احساس ترس و تنهایی می‌کرد و نتوانست به هیچکس درباره فیلم‌ها و پیام‌های صراحتا جنسی‌ای که آن مرد برایش ارسال می‌کرد و یا او را تعقیب و راهش را سد می‌کرد، حرفی بزند. او می‌گوید: «من نگران دخترم هم بودم و دیگر احساس امنیت نمی‌کنم.»

نیروهای امنیت داخلی لبنان، در طول سال 2020، افزایش 184 درصدی جرایم اینترنتی را ثبت کردند که 41 درصد آن‌ها علیه زنان جوان 12 تا 26 ساله انجام شده است. «حیات مرشد»، یکی از بنیانگذاران سازمان غیر دولتی فمینیستی لبنانی به نام Fe-Male می‌گوید: «بحران کووید19، باعث شده تا پلتفرم‌های اینترنتی گوناگون، تنها راه برای ادامه زندگی شخصی و شغلی باشد. متاسفانه ما شاهد گسترش خشونت‌هایی هستیم که با انتقال از دنیای آفلاین به دنیای آنلاین تجربه می‌کنیم.»

در مصر هم، همه‌گیری کرونا آزارهایی را که قبلا هم وجود داشت، تشدید کرده و باعث انتقال آزار و اذیت‌ها از خیابان به شبکه‌های اجتماعی شده است. 70 درصد از شکایات رسیده به سازمانی مصری به نام «افزایش آگاهی درباره حقوق زنان»، مربوط به آزار و اذیت آنلاین است. آماری که نسبت به دوران قبل از همه‌گیری کووید 19، 25 درصد افزایش داشته است. «رضا الدنبوکی»، مدیر اجرایی این سازمان می‌گوید: «در برخی موارد، آزارگران حتی از هک کردن برای دسترسی به اطلاعات شخصی و تصاویر زنان استفاده می‌کنند.»

بسیاری از خانواده‌ها در صورت آشکار شدن سوءاستفاده آنلاین از زنان، از ترس انگ اجتماعی خوردن، دسترسی زنان را به اینترنت محدود کرده و یا موبایل‌هایشان را از آن‌ها می‌گیرند. الدنبوکی می‌گوید: «بعضی از خانواده‌ها حتی از ترس اینکه مورد حمله قرار نگیرند، اجازه نمی‌دهند دخترشان آنلاین تحصیل کند.»

مصر مانند لبنان و اردن، قوانینی علیه آزار و اذیت آنلاین دارد اما این قوانین در صورت اطلاع خانواده و دوستان، از زنان کمتر حمایت می‌کنند. پرونده امل در اردن به واحد جرایم اینترنتی در بخش امنیت عمومی کشور ارجاع شد و آزارگر او مجبور شد اسنادی را امضا کند و قول دهد که دیگر هرگز با امل تماسی برقرار نمی‌کند. اما امل دیگر چندان در گروه‌های آنلاینی که در آن‌ها ار بحث کردن درباره مسائل اجتماعی و حقوق زنان لذت می‌برد، فعال نیست. او می‌گوید: «من دیگر در این گروه‌ها زیاد مشارکت نمی‌کنم. دیگر نمی‌خواهم یک مرد جدید این تجربه را برایم تکرار کند؛ این تجربه برای من خیلی ترسناک است.»

منبع: theguardian