آریاناز گلرخ: زمانی که فردی در فضای عمومی آزار میبیند، دخالت کردن اطرافیان و کمک کردن به فرد کار سختی است. در این شرایط مردم با بهانههایی مثل اینکه «این ماجرا به من ارتباطی ندارد»، یا «من نمیدانم باید در این موقعیت چه کار کنم»، یا حتی اینکه حتماً فرد دیگری وارد عمل میشود و کمک میکند معمولاً ترجیح میدهند از مداخله در صحنه آزار پرهیز کنند. این متن نمیخواهد شما را ترغیب کند که با مداخله خود را در موقعیت خطرناکی قرار دهید بلکه راههای بسیار متنوع و همچنین دلایل مهمی برای دخالت در فرآیند آزار معرفی میکند که در ادامه میخوانید.
در پژوهشی که سال گذشته در مجله American Journal of Preventative Medicine منتشر شد، اشاره شده که آموزش مردم برای اینکه هنگام رخداد آزار ناظران مؤثرتری باشند، میتواند به کمتر شدن حوادث آزار جنسی منجر شود. این مقاله به طور مشخص، مدارس و دانشگاهها را مورد مطالعه قرار داده است اما فهمیدن این موضوع که ناظران و شاهدان چطور در خارج از محیطهای آموزشی نیز میتوانند اثرگذار باشند، چندان سخت نیست. در خیلی از مواقع، تمام آنچه از یک شاهد انتظار میرود این است که فرد آزاردیده را تائید کند و نادرست بودن رفتار آزاردهنده را به رسمیت بشناسد.
دبرا بوریز[i] روانشناس بالینی و متخصص حوزه آزار جنسی میگوید که قربانیان آزار جنسی کاملاً از این مسئله شوکه میشوند، خود را سرزنش میکنند و زیر سؤال میبرند. او ادامه میدهد: «اگر کسی (در موقعیت آزار جنسی) بتواند مؤثر واقع شود و به تجربه آزاردیده اعتبار ببخشد، میتواند با حس ناتوانی و خودسرزنشگری او مقابله کند.»
با اینکه آزار جنسی ممکن است برای هر کس اتفاق بیافتد اما زنان بیشتر از مردان از این تجربه رنج میبرند. بر حسب پیمایشی که توسط یک سازمان مردمنهاد به نام «آزار خیابانی را متوقف کنید»[ii] انجام شد 81 درصد زنان و 43 درصد مردان حداقل یکی از انواع آزار جنسی را در طول زندگیشان تجربه کردهاند. هرکسی که شاهد آزار جنسی باشد میتواند در آن موقعیت کمک کند اما مردان اغلب در بهترین موقعیت برای اعتراض و واکنش نسبت به آزار هستند؛ زیرا آنها میتوانند دیگر مردان را هم وارد ماجرا کنند و آنها را مورد بازخواست قرار دهند اما آنها معمولاً تمایل به انجام این کار ندارند.
از آزارگر بخواهید حرفش را تکرار کند
خوشبختانه مداخله کردن آسانتر از آن چیزی است که بیشتر مردم تصور میکنند. این کار میتواند همینقدر آسان باشد که از آزارگر بخواهیم تا حرف آزاردهندهای که در مورد فرد گفته است را تکرار کند. دکتر کلیمارتین میگوید: «اگر فردی حرف آزاردهندهای بزند معمولاً آزاردیده بدون اینکه فکر کند ناخودآگاه پاسخی به او میدهد. ولی هنگامی که شما از آزارگر بخواهید حرف زشتی که گفته را تکرار کند، آن وقت او تلاش میکند که حرفش را در شرایطی کاملاً آگاهانه بیان کند. از این طریق فرد آزارگر ممکن است به زشتی و نادرستی کارش آگاه شود.»
این کار به این معنا نیست که شما باید در آن شرایط عصبی شوید. اگر شنیدید که کسی متلک جنسی ناخوشایندی گفت، میتوانید فقط تظاهر کنید که درست صدای او را نشنیدید و با جملهای شبیه به این «صبر کن ببینم؛ دقیقاً چی گفتی؟» او را در موقعیتی قرار دهید که مجبور شود حرفش را تکرار کند. در واقع وقتی میگوییم که بهتر است در صحنه آزار، یک شاهد فعال و مداخلهگر باشید به این معنا است که در آن شرایط به بهترین شکلی که میتوانید به کسانی که در صحنه آزار درگیر هستند کمک کنید و مفید باشید. «گاهی تنها گفتن یک عبارت که نشاندهنده مخالفت شما با آن موقعیت است میتواند بسیار تأثیرگذار باشد.»
شیوههای متفاوتی برای مداخله کردن در صحنهی آزار وجود دارد که هر فرد متناسب با موقعیت، موانع و انگیزههای درونی و شخصی و یا موانع بیرونیاش میتواند یکی از آنها را انتخاب کند. یکی از دستهبندیهای ساده و رایج انواع مداخله از این قرار است:
1) مداخله مستقیم: این نوع مداخله یکی از رایجترین و شناختهشدهترین استراتژیها است که در آن شاهد آزار مستقیماً وارد موقعیت شده و مستقیماً به آزارگر هشدار میدهد. همچنین گاه به کمک قربانی یا قربانیان آزار رفته و آنها را از صحنه خارج میکند. در صورت لزوم و با درخواست آزاردیده به عنوان شاهد او را برای شکایت کردن همراهی میکند.
2) محول کردن مداخله به دیگران: خیلی از افراد ممکن است به دلایل مختلفی از مداخله مستقیم پرهیز کنند ولی میتوانند با یکی از نزدیکان یا دوستان آزاردیده که در صحنه حاضر است صحبت کنند و به او مشورت بدهند که بهتر است چه رفتاری برای کمک به آزاردیده یا هشدار به آزارگر نشان دهد. همچنین شاهد میتواند با گرفتن اطلاعات دقیق از صحنه آزار با پلیس یا نهادهای مسئول تماس بگیرد و آزار را گزارش کند.
3) پرت کردن حواس آزارگر یا آزاردیده: در صورتی که شاهد متوجه شود که فردی در حال آزار شخص دیگری با لمس یا متلک گفتن است میتواند سریعاً و به سادگی وارد عمل شود. او میتواند در صحنه آزار تغییری ایجاد کند که دسترسی فرد آزارگر از سوژه موردنظرش قطع شود. مثلاً فرد را از آن موقعیت خارج کند یا با پرسیدن سؤالات سادهای از فردی که قصد آزار رساندن دارد مثل سؤال درباره ساعت یا آدرس، توجه او را از آن موقعیت منحرف کند.
به طور کلی وقتی تعداد بیشتری از شاهدان در برابر موقعیت آزار ایستادگی کنند، به آن موقعیت برچسب بزنند و آنچه را که اتفاق افتاده تصدیق کنند، این احتمال افزایش مییابد که ما بتوانیم میزان بروز آزارها را کاهش دهیم زیرا آزارگران در معرض هشدار و گزارش شاهدان قرار میگیرند. وقتی افراد احساس کنند که بعد از تجربه هر شکلی از آزار، تبعیض و یا سرکوب مورد حمایت اطرافیان قرار گرفتهاند رنج کمتری از آثار شدید و مهیب تجربه آزار متحمل میشوند و سریعتر بهبود پیدا میکنند.
منابع
https://www.refinery29.com/amp/sexual-harassment-assault-bystander
[ii]Stop Street Harassment