فاطمه رجبی: آمارها نشان می‌دهد که 60 درصد زنان حداقل یک‌بار تجربه آزار خیابانی داشته‌اند، تجربه تلخی که اگرچه تأثیر ویرانگری روی روان و بعضاً جسم آنها می‌گذارد معمولاً مسکوت می‌ماند. در نشست مبارزه با آزار خیابانی که با حضور الهام فخاری، عضو کمیسیون اجتماعی شورای شهر تهران، آمنه شیرافکن، روزنامه‌نگار و فعال زنان و طراوت مظفریان عضو جمیعت امام علی و فعال اجتماعی برگزار شد، به دلایل متوقف نشدن آزارهای خیابانی و راه‌های بنیادین مقابله با آن پرداخته شد.
آمنه شیرافکن روزنامه‌نگار و فعال حوزه زنان اولین سخنران نشست مبارزه با آزار خیابانی بود؛ او با بیان اینکه وقتی به موضوع خشونت در فضای عمومی می‌رسیم اغلب به شکل غیرمترقبه‌ای با فضایی مواجه می‌شویم که در اختیار گروهی محدود است، گفت: «برای این موضوع می‌توانیم مثال‌هایی بزنیم. مثلاً وقتی موضوع دومیدانی پیش می‌آید این بحث مورد توجه قرار می‌گیرد که بحث دومیدانی مختص زنان نیست که این موضوع در موارد دیگر هم تکرار می‌شود. برای مثال در اتوبوس یا هر حمل‌ونقل شهری دیگر، اغلب کمترین فضا به زنان اختصاص پیدا کرده و در مترو هم همین‌طور است. حتی می‌توان در این زمینه پارک بانوان را مطرح کرد. به نظر من پارک بانوان یک اندرونی سازی مدرن در فضای عمومی است.»
او ادامه داد: «در اینجا می‌توان بحث دانش و قدرت فوکو را مطرح کرد. بعد از انقلاب آمار ورود زنان به دانشگاه افزایش پیدا کرد و این موضوع تبدیل به پزی سیاسی شده است. اما این موضوع مورد بررسی است که با افزایش آگاهی و تحصیلات عمومی در بین زنان، آنها سهم بیشتری از فضای عمومی می‌خواهند. درواقع نوعی چرخش قدرت در عرصه عمومی شکل‌گرفته است به این مفهوم که خواسته‌ها، دانش و به تبع آن، قدرت آن گروهی که در ادوار تاریخ در اندرونی بودند بیشتر شده است. در این چرخش قدرت، زنان برای حضور بیشتر در عرصه عمومی فشار می‌آورند.»
شیرافکن با بیان اینکه در حال حاضر زنان در عرصه‌هایی همچون هیئت دولت حضور دارند اما همین حضور همراه فشارهایی مانند استفاده اجباری زنان از پروتکل چادر است، ادامه داد: «یا اینکه اگر خانم مینو خالقی برای استفاده از یک فضای عمومی به نام مجلس شورای اسلامی خود را کاندیدا می‌کند، تصاویری از او منتشر می‌کنند که خود مصداق نوعی از خشونت است و با استفاده از این نوع خشونت مانع حضور او در این عرصه قدرت می‌شوند. بنابراین ما در این عرصه یک چالش و یک میدان مبارزه در عرصه عمومی را برای زنان می‌بینیم.»
این فعال حوزه زنان ادامه می‌دهد: «در واقع به زنان القا می‌شود که مردان سهامداران عرصه عمومی هستند و اگر حالا زنان می‌خواهند وارد این عرصه شوند پس مردان باید جلوی این وارد شدن رو بگیرند. حالا این جلوگیری از حضور زنان در عرصه عمومی می‌تواند خیابان، دولت، مجلس و ... باشد. وی گفت: «تصور من این است که الآن ما در یک بازه زمانی هستیم که ازقضا دوران خوشایندی برای ما است. ما وارد گفتمان سازی آزاد خیابانی و انواع خشونت‌ها شده‌ایم. وقتی هشتگ می تو «me too» به‌صورت جهانی داغ می‌شود می‌بینیم که این موضوع در ایران هم باب می‌شود و می‌توان این موضوع را به فال نیک گرفت.»
شیرافکن با بیان اینکه ما الآن در یک بزنگاه تاریخی هستیم که می‌توانیم برای موضوع خشونت‌های خیابانی نشست برگزار کنیم یا تولید محتوا کنیم که این موضوعی بسیار مهم است، گفت: «بنابراین موضوع را باید به فال نیک گرفت که زنان از اندرونی‌ها خارج‌شده‌اند و سهم خودشان را در عرصه عمومی می‌خواهند. اما باید بحث قانون‌نویسی در این حوزه را جدی گرفت. الآن یک بزنگاه تولید قانون است که باید درزمینهٔ انواع خشونت علیه زنان موردتوجه نمایندگان مجلس قرار گیرد. باید به زنان گفته شود که به خشونت‌های خیابانی واکنش نشان دهند. نکته دیگر تصحیح و ترمیم فضای عمومی است. در حال حاضر در حوزه‌های شهری و معابر تجربه‌های بدی برای زنان به وجود می‌آید که باعث می‌شود امنیت از زنان گرفته شود. در حال حاضر در مجلس و شورای شهر افرادی هستند که می‌توانند در این حوزه به‌صورت فعال وارد شوند.»
الهام فخاری عضو شورای شهر تهران هم در نشست مبارزه با آزارهای خیابانی، تعیین و تخصیص سهم زنان از شهر را اولین لازمه مقابله با انواع آزارها علیه آنها دانست و گفت: «قبل از اینکه به راه‌های مقابله با انواع آزارها و خشونت‌ها علیه زنان فکر کنیم باید به این موضوع توجه کنیم که آیا در جامعه ما زنان از سهم 50 درصدی برخوردار هستند یا نه؟ متأسفانه جواب این سؤال منفی است و من فکر می‌کنم تا زمانی که این سهم محقق نشود نمی‌توان به‌راحتی برای اموری مانند مقابله با خشونت علیه زنان تصمیم‌های اثرگذار اتخاذ کرد.» او احقاق حق زنان در نهادهای سیاست‌گذاری را یکی از زمینه‌های محقق شدن سهمشان از شهر اعلام کرد و گفت: «ما تلاش زیادی کردیم شعارها در مورد حضور حداقل 30 درصدی زنان و 30 درصد جوانان که با توجه به هم‌پوشانی‌ای که با هم دارند 50 درصد را تشکیل می‌دهد، محقق کنیم. این هدف تا حد زیادی به دست آمد اما ما به این راضی نیستیم.»
فخاری ادامه داد: «فکر می‌کنم ما باید از یک حضور تزئینی عبور کنیم و این وقتی شکل می‌گیرد که ما به سهام‌داری جزء راضی نباشیم و سهام کل بخواهیم و به دست بیاوریم. تنها در همین صورت است که می‌توان امیدوار بود زنان بتوانند در نهادهای تأثیرگذار و انتصابی هم سهمشان را به دست بیاورند و با نگاهی که به این مجموعه‌ها تزریق می‌کنند کاری کنند که زمینه‌های احقاق حق همه زنان فراهم شود.» او تجربه خود درباره تلاش برای تأثیرگذاری را این‌طور توضیح داد: «بعضی اوقات وقتی ما می‌خواهیم اثر خودمان را بگذاریم و تسلیم مصلحتی که مدیران مرد عنوان می‌کنند قرار نگیریم به ناسازگاری، پافشاری غیرضروری و چندین برچسب دیگر متهم می‌شویم، حتی در خیلی از موارد این حمله‌ها از طرف زنان دیگر صورت می‌گیرد اما باید تأکید کنیم که این برخوردها نباید باعث شود که ما پا پس بکشیم.»
فخاری از معضلی به نام اقلیت وارگی زنان نام می‌برد و می‌گوید: «متأسفانه وقتی نگاهی که به زنان می‌شود، نگاه به یک اقلیت است و بعضاً این نگاه در خودشان هم وجود دارد، آنها به سمت سهم‌های حداقلی هم هدایت می‌شوند درحالی‌که اگر این اقلیت وارگی را تغییر بدهیم دیگر محروم کردن زنان از سهم 50 درصدی خودشان چه از شهر و چه از هر سطح اجتماعی دیگری معنی نخواهد داشت.» او به اصلاحات فرهنگی دیگر هم اشاره می‌کند و می‌گوید: «نمی‌توانیم از تلاش برای حذف خشونت و آزار خیابان بگوییم و در نظر نگیریم که بسیاری از زنان قبل از اینکه وارد خیابان بشوند، در همان فضای خانه‌شان که باید امن‌ترین جا باشد مورد خشونت قرار می‌گیرند. بسیاری از آنها زنان تحصیل‌کرده و توانمندی هستند اما هیچ راه‌حلی برای خروج از شرایط خشونت‌آمیز نمی‌بینند. بنابراین فکر می‌کنم اگر می‌خواهیم درباره خشونت و آزار زنان فکر کنیم باید به تمام عرصه‌ها و جنبه‌های آن فکر کنیم.»
فخاری رسانه‌ها را یکی از ارکان تغییر وضعیت موجود می‌داند و می‌گوید: «دیگر گذشت زمانی که زنان برای رساندن صدای خودشان به دیگران از طریق رسانه‌ها، مجبور بودند تلاش کنند و فضایی از مردان بگیرند. امروز همین تلفن‌های همراه و گسترش ارتباطات کاری کرده که همه می‌توانند رسانه خودشان باشند و صدایشان را به گوش بقیه برسانند. باید از این عرصه هم به‌خوبی استفاده کرد اگرچه خشونت زیادی هم در همین فضا علیه کسانی که خلاف جریان موجود حرف می‌زنند شکل می‌گیرد اما نباید عقب نشست. ما همین اخیراً شاهد بودیم که وقتی اعضای شورای شهر برای اولین بار با زدن روبان نارنجی روی لباسشان شکلی از اعتراض به خشونت علیه زنان را نشان دادند با چه توهین‌ها و آزارهایی در فضا مجازی روبه‌رو شدند اما بازهم می‌گویم که این باعث نمی‌شود که مجاب شویم در مورد حق طبیعی زنان که امنیت و گرفتن سهمشان از عرصه‌های مختلف است کوتاه بیاییم.»
لزوم تغییر نگاه قانونی به خشونت علیه زنان
طراوت مظفریان عضو جمعیت امام علی و فعال مدنی هم در نشست مبارزه با آزار خیابانی درباره تجربه ناامنی و خشونت در میان زنان حاشیه‌نشین سخنرانی کرد. او گفت: «همین ابتدا باید پرسید که زنان حاشیه‌نشین ما چه سهمی از فضای عمومی دارند؟ خانم فخاری به‌درستی به‌اصطلاح اقلیت وارگی اشاره کردند، متأسفانه زنان به لحاظ سهم از فضاهای عمومی و عرصه‌های مختلف اقلیتی در میان اقلیت هستند.» مظفریان ادامه داد: «زنی که مجبور است به دلایل مختلف بیشتر از دوازده ساعت در خیابان باشد چون دست‌فروشی یا گدایی می‌کند یا حتی کارتن‌خواب است و در خیابان زندگی می‌کند و یا به تن‌فروشی رو آورده چه سهمی از امنیت دارد؟ اصلاً موضوع امنیت در مورد این زنان در نظر گرفته می‌شود؟ اگر همین لحظه زنی با ظاهر عادی جلوی ما را در خیابان بگیرد و بگوید مورد آزار واقع‌شده برخورد ما چه تفاوتی خواهد داشت با وقتی‌که یک زن با ظاهر زنان حاشیه‌نشین و آسیب‌دیده همین موضوع را مطرح کند؟ احتمالاً اغلب ما بی‌توجهی خواهیم کرد چون اساساً موضوع امنیت و حق و حقوق او برایمان هیچ تعریفی ندارد.»
او به انواع خشونتی که زنان حاشیه‌نشین با آن مواجه هستند اشاره کرد و گفت: «نه فقط آزارهای خیابانی، که این زنان در معرض شدیدترین خشونت‌ها در همه زمینه‌ها هستند، از ازدواج اجباری بگیرید، تا اجبار به اعتیاد، تن‌فروشی و همچنین ضرب و شتم و تهدید به سلب حق حیات. همه اینها در حالی رخ می‌دهد که هیچ نهادی حمایت لازم را از آنها نمی‌کند.» مظفریان ادامه داد: «اساساً خشونت علیه زنان چنان‌که بایدوشاید در قانون ما موضوعیت ندارد. اگر زنی به نهادهای قضایی مراجعه کند و بگوید آزاردیده با او همان برخوردی می‌شود که با دو راننده تاکسی که باهم دعوا کرده‌اند، می‌شود و این موضوع باعث می‌شود بسیاری از آزارها و خشونت‌هایی که علیه زنان می‌شود کاملاً مسکوت بماند.»
منبع: اعتماد آنلاین
