دیدبان آزار: در تظاهرات گسترده مردم ترکیه علیه بازداشت اکرم اماماوغلو (شهردار استانبول و یکی از چهرههای برجسته حزب مخالف جمهوریخواه خلق، که جدیترین رقیب اردوغان شناخته میشود)، بیش از ۱۸۰۰ نفر بازداشت شدند. علاوه بر معترضانی که در خیابانها بازداشت شدند، بسیاری دیگر نیز پس از شناسایی از طریق تصاویر یا ویدئوهای ضبطشده توسط پلیس در جریان تظاهرات، در خانههایشان دستگیر شدند. اخیرا گزارشهایی از رفتار خشونتآمیز پلیس و نیروهای امنیتی با بازداشتشدگان اعتراضات توسط وکلای آنها منتشر شده است.
یکی از این گزارشها مربوط به زنی است که در اظهارات رسمی شکایت خود گفته ماموران موهایش را گرفته و او را روی زمین کشیدهاند و مورد ضربوشتم و آزار جنسی قرار دادهاند. خشونت و ارعاب صورتگرفته در هنگام بازداشت این زن به حدی بوده که او کنترل ادرارش را از دست میدهد. سزگین تانریکولو، نماینده مجلس از حزب جمهوریخواه خلق، گفته است که این گزارشها در بازجویی ثبت شده و به دادگاه ارائه شده است: «من اظهارات پلیس را دستم دارم. یک زن جوان دانشجو بهوضوح توصیف کرده که چگونه مورد آزار و اذیت و سوءرفتار قرار گرفته است. با این حال دستگاه قضایی سکوت کرده است.»
کانون وکلای استانبول، تعدادی گزارش گردآوری کرده که از الگوهای سیستماتیک خشونت در مواجهه با بازداشتشدگان پرده برمیدارد؛ شرایط فجیع بازداشت، سلولهای خفهکننده و پرجمعیت، ضربوشتم و... مجمع زنان حزب برابری و دموکراسی خلق، اعمال خشونت جنسی و فیزیکی علیه زنان بازداشتشده را محکوم و اعلام کرده این رفتارها، انعکاس بیواسطهای است از سیاستهای اقتدارگرایانه و زنستیزانه دولت ترکیه. وکلای آسیبدیدگان اعلام کردهاند که تا محاکمه عاملان، دست از تلاش و پیگیری برنمیدارند. تعدادی از فمینیستهای ترکیه در اعتراض به خشونت جنسی علیه بازداشتشدگان و برای ابراز همبستگی با آنها، در استانبول، ازمیر و آنتالیا تجمع کردند.
روی یکی از بنرهای این تجمعات نوشته شده: «آزار جنسی و تفتیش بدنی برهنه در بازداشت، شکنجه است، شکنجه جرم است و عاملان باید محاکمه شوند». شعارهایی چون «ما ساکت نمیمانیم، ما نمیترسیم، ما اطاعت نمیکنیم» بارها توسط تجمعکنندگان سر داده شد. تجمعکنندگان قصد داشتند در سطح منطقه امینونو راهپیمایی کنند اما پلیس جلوی آنها را گرفت. سخنرانان با صدای بلند اعلام کردند که بازماندگان در برابر پلیس تنها نیستند: «ما سازمانیافته و متحد هستیم و در کنار یکدیگر ایستادهایم. این رفتارها قرار است ما را تحقیر، شرمزده و ساکت کند و هویت و بدنهایمان را مورد هدف قرار دهد. اما این شرم مدتهاست که جایش را عوض کرده است. کسانی که باید شرمگین باشند و تحت پیگرد قرار بگیرند ما نیستیم.»
رویا کورتولوش و اوریم گورنین در تجمع استانبول بیانیهای را همراه با روایت زنی که مورد آزار جنسی قرار گرفته قرائت کردند: «ما ساکت نمیشویم و به حضور در خیابانها ادامه میدهیم. ما خواهان پاسخگویی دولت بابت شکنجه و خشونتهای صورتگرفته هستیم. در اعتراضاتی که از روز ۱۹ مارس آغاز شد، در حین دفاع از حقوق، شهرها، آرزوها و زندگیهایمان بودیم، دوباره در معرض خشونت جنسی و بدرفتاری قرار گرفتیم و پزشکان در نهادهای درمانی نیز ناامیدمان کردند.»
در ادامه رویا کورتولوش روایت زن بازداشتشده را میخواند: «وقتی میبردم که دستانم را دستبند بزند گفت: "حسابت را میرسم" و مرا سوار آمبولانس کرد. یک مامور مرد که ریش، سیبیل و چشمان رنگی و قد بلندی داشت سینههایم را لمس کرد و پرسید: "پستان داری؟" و من آن لحظه خودم را خیس کردم. در حین معاینه پزشکی مامور زن گفت "اگر میخواهی زودتر کارها پیش برود و از اینجا بروی، برایمان دردسر درست نکن" و من ترسیدم و به او نگفتم که کتک خوردهام. پزشک معاینهام نکرد. پیش از انتقال به بازداشتگاه، به مامور زن گفتم که مورد آزار جنسی قرار گرفتهام. او مسخرهام کرد.»
کورتولوش روایت زنی دیگر را روخوانی میکند: «دستانم را پشت کمرم دستبند زدند و و بیش از هشت ساعت در همین حالت نگه داشتند. برای بازرسی بدنی برهنهمان کردند. لباس زیرم را درآوردند و پستانهایم را لمس کردند. من در حال شکایت و پیگیری این موضوع هستم». اوریم گورنین ادامه میدهد: «ما فمینیستها از خیابانهای استانبول به پلیس و افسران زندانها اخطار میدهیم؛ فحاشی جنسیتی به زنان و افراد LGBTI+ و تهدید آنها به تجاوز، جرم است، لمس بدن آنها، تعرض جنسی و جرم است. وظیفه شما ایستادن جلوی مردانی بود که در خانه و خیابان و محیط کار و غیره به زنان خشونت جنسی و جنسیتی اعمال میکنند نه اینکه خودتان یکی از آنها باشید. شما نهادی هستید که بنا بود زنان از مردان خشونتگر به شما پناه ببرند. ما فراموش نمیکنیم.»
گورنین ادامه داد: «بازرسی بدنی غیرقانونی در بازداشتگاه و زندان، مصداق شکنجه جنسی است، شکنجه جنسی جرم محسوب میشود. اینکه مرتکب یونیفرم به تن دارد، ادعا میکند نماینده دولت است و این یک «رویه عادی» است، واقعیت را تغییر نمیدهد». بازرسی برهنه غیرقانونی و آزار جنسی در بازداشت، مدتهاست که در ترکیه به معضل تبدیل شده است. دادگاه حقوق بشر اروپایی، تفتیش بدنی برهنه را در صورتیکه توجیه امنیتی قوی نداشته باشد و بر اساس اصول مشخص انجام نشود، مصداق رفتار تحقیرآمیز شناخته و غیرقانونی اعلام کرده است. اما نیروهای امنیتی ترکیه دائما این رفتارها را نسبت به مظنونان و محکومان جرائم سیاسی اعمال میکنند. برخی از زنان بازداشتشده در ترکیه گفتهاند که هنگام برهنهشدن مورد تمسخر ماموران قرار گرفتهاند. عمر فاروق، مدافع حقوق بشر و نماینده حزب برابری و دموکراسی خلق میگوید تفتیش بدنی برهنه با هدف تحقیر بازداشتشدگان و انسانزدایی از آنها صورت میگیرد.