دیدبان آزار: آزار جنسی در سیستم حمل‌ونقل عمومی در ژاپن برای مدتی طولانی معضلی عمده در این کشور بوده و همواره اعتراض عمومی حول آن وجود داشته است. تا جایی که از سال 2011، در برخی واگن‌های مترو در توکیو، در ساعات شلوغ صبح و بعد از ظهر، تفکیک جنسیتی اعمال شده و فضاهایی به زنان اختصاص یافته است. البته طرح واگن‌های تک‌جنسیتی در نقاط دیگر کشور از سال‌ها قبل به اجرا درآمده بود. اما بعد از گذشت دودهه، ژاپن دریافته است که تفکیک جنسیتی راه مقابله بنیادین با آزار جنسی نیست. کیکی چو، دانشجوی مدرسه اقتصاد و علوم سیاسی لندن در مقاله‌ای با عنوان «جلوگیری از آزار جنسی در متروی توکیو» می‌نویسد که این واگن‌ها چندان محبوبیتی میان زنان پیدا نکرده و عموما دردسرساز تلقی می‌شوند تا امکانی برای افزایش امنیت. بویژه در ساعات شلوغی مترو. از طرف دیگر مشکل تفکیک جنسیتی در این است که به جای محکوم کردن آزارگران، هم‌چنان امن ماندن را در ایجاد محدودیت برای زنان جست‌وجو می‌کند و کسانی که از این واگن‌ها استفاده نمی‌کنند را در معرض قربانی‌نکوهی قرار می‌دهد.
پلیس توکیو در سال 2017 اپلیکیشینی به نام دیجی‌پلیس طراحی کرده که با استقبال مردم مواجه شده است. نرم‌افزار دکمه‌ای دارد که با صدای بلند پیام ارسال می‌کند: «متوقفش کن!» این اپلیکیشن به کاربران امکان می‌دهد تا گزینه پیام «یک آزارگر اینجاست، لطفا کمک کنید!» با فونت درشت روی اسکرین گوشی را انتخاب کنند. در این صورت پیام درخواست کمک روی گوشی ظاهر می‌شود و فرد می‌تواند بدون اینکه حرفی بزند گوشی را نشان بدهد و مسافران دیگر را از وضعیت خود خبردار کند. دیجی‌پلیس یک الارم هم دارد که با فشار دادن آن به شماره‌ای که از قبل در آن ذخیره شده مسیج می‌فرستد و یکی از نزدیکان فرد مورد هدف را خبردار می‌کند.
بیشتر بخوانید:
ساخت مچ‌بندی برای مقابله با آزار جنسی
آزار خیابانی دسترسی زنان را به فضای عمومی محدود می‌کند
یک زن ساکن توکیو می‌گوید: «این اپلیکیشن اگرچه مسئله را حل نمی‌کند اما برای مواقعی که آدم از ترس، شرم و شوکه شدن نمی‌تواند واکنشی نشان بدهد و ساکت می‌ماند، به درد می‌خورد. دکمه را فشار می‌دهی و با صدای بلند پیام هشداردهنده را پخش می‌کند.» مایاکو شیباتای 23 ساله که بارها آزار جنسی را در قطار تجربه کرده و حتی به پلیس هم گزارش داده است می‌گوید خودش همیشه به آزارگران واکنش نشان می‌دهد یا اینکه دیگر زمان شلوغی از مترو استفاده نمی‌کند: «اما این نرم‌افزار برای کسانی که در معرض آزار قرار می‌گیرند و نمی‌توانند صدایشان را بالا ببرند ارزش امتحان کردن دارد.»
در طی سه سال پس از راه‌اندازی، دیجی‌پلیس بیش از 240 هزار بار دانلود شد. مقامات پلیس توکیو می‌گویند این نرم‌افزار ماهانه 10 هزار بار دانلود می‌شود. آماری که برای یک نرم‌افزار دولتی بسیار بالا و بی‌سابقه است. یکی از مقامات پلیس می‌گوید بازماندگان خشونت جنسی عموما تمایلی به گزارش و شکایت ندارند. دست‌کم این نرم‌افزار به آنها کمک می‌کند در حین ساکت ماندن از مسافران دیگر درخواست کمک کنند.
تاکنون ویدئوهای متعددی از آزار و اذیت زنان در متروها منتشر شده است. یکی از این ویدئوها مردی را نشان می‌دهد که به زنی که توی قطار خوابش برده خیره شده و خودارضایی می‌کند. دیگری کنار زنی نشسته و خودارضایی می‌کند. تصاویر دیگری مردان را در حال چسباندن آلت خود به زنان نشان می‌دهند. در یکی از ویدئوهایی که در سال 2019 به شدت دست به دست شد مردی در حال دویدن بود و دختری مدرسه‌ای او را دنبال می‌کرد. او به آن دختر دست‌درازی کرده بود. در جامعه ژاپن مرتکبان این نوع از آزار جنسی «چیکان» به معنای مرد هرزه نامیده می‌شوند. مجازات این افراد در صورتی که بازداشت و مجازات بشوند، 6 ماه حبس و 500 هزار ین جزای نقدی است. اگر ارتکاب جرم با اعمال خشونت یا تهدید و ارعاب همراه باشد مجازات تا 10 سال هم افزایش پیدا می‌کند.
بر اساس تحقیقات گروه «WeToo»، 70 درصد از زنان ژاپنی آزار جنسی در فضای عمومی را تجربه کرده‌اند. بیش از 70 درصد از زنان بیین 20 تا 30 سالگی در قطارها و متروهای توکیو مورد دست‌درازی قرار گرفته‌اند. در سال 2017، 900 مورد آزار جنسی در قطارهای توکیو گزارش شده است که دست‌درازی بالاترین آمار را داشته است. البته مقامات پلیس می‌گویند آمار حقیقی به مراتب بالاتر است و این تنها قله کوه یخ است. با این حال مقابله دولت با این معضل در طی دهه اخیر، آهسته و پیوسته پیش رفته است. از جمله اقدامات رسمی این بوده که نصب دوربین‌های مداربسته در نقاط حساس افزایش پیدا کرده، پیام‌های هشداردهنده یا حاوی راهنما برای بازماندگان ار بلندگوهای ایستگاه‌ها و قطارها پخش شده است و ... . ناکارآمدی این اقدامات به شکل‌گیری گروه‌های مدنی برای مبارزه با آزار جنسی در ژاپن سرعت بخشیده است. گروه‌هایی که در زمینه آگاهی‌بخشی، حمایت از بازماندگان، مقابله با فرهنگ قربانی‌نکوهی و ... فعالیت می‌کنند.
 - Copy 2.jpg&width=72&height=72)
