نیلوفر حامدی: از تاریخ 31 دسامبر که سازمان بهداشت جهانی به طور رسمی شیوع این ویروس را در جهان اعلام کرد، آمار آزارهای خیابانی مبتنی بر نژاد به شدت در دنیا رو به افزایش بوده است: «نمی‌خواهم باور کنم که شهری که در آن کار می‌کنم و اینقدر دوستش دارم حالا با من اینگونه رفتار می‌کند، گویی که من از آنها نیستم.» بتانی آوو، خبرنگار ساکن فیلادلفیا بعد از شیوع کرونا از تجربه نژادپرستانه در کشور و نسبت به آسیایی-آمریکایی‌ها اینگونه می‌نویسد: «حالا دیگر از عطسه کردن در فضای عمومی هم می‌ترسم چون مردم شهر به من با نفرت نگاه می‌کنند.»

شیوع کرونا بار دیگر رفتارهای تند، توهین‌آمیز و تحقیرآمیز نژادپرستانه را بر سر آسیایی‌های دورگه و یا ساکن آمریکا و اروپا آوار کرده است. روزنامه «مترو» انگلیس نیز در گزارشی نوشت که با شیوع کروناویروس، حملات نژادپرستانه در اروپا و انگلستان به شکل چشم‌گیری افزایش پیدا کرده است.

میرا سولانکی 29 ساله هم 9 نوامبر امسال وقتی در یک گالری مشغول خوش‌گذرانی در جشن تولد دوستش بود از سوی یک مرد مورد حمله قرار گرفت. آن مرد ابتدا میرا را با عنوان «آلوده» مورد خطاب قرار داد و پس از آن فریاد زد: «کروناویروسِ لعنتی‌ات را به خانه خودت ببر.» میرا می‌گوید حضور من به عنوان یک هندی در کنار گروهی از دوستان با نژادهای مختلف آسیایی و اروپایی برای آن مرد سنگین تمام شد و به همین دلیل هم به ما حمله کرد. با وجود اینکه سعی کردیم به او بی‌توجهی کنیم اما فایده‌ای نداشت و در نهایت اوطوری من را به زمین زد که بیهوش شدم.»

 

نقش رهبران دنیا در تقویت آزارهای نژادستیزانه

«روزالیند چو» چینی هم تجربه مشابهی دارد. او اواخر فوریه امسال در هواپیما نشسته و منتظر پرواز بود که دید زن مقابل او موبایلش را بالا آرود و یک عکس سلفی گرفت و برای دوستش فرستاد. چو دید که دوست آن زن برایش نوشت: «اوه، یک چینی پشتت نشسته!». زن مسافر هم پاسخ داد: «تعداد زیادی از آنها نزدیک من هستند، برایم دعا کن.»

چو که استاد دانشگاه ایالت جورجیاست می‌گوید اظهارت «دونالد ترامپ» مبنی بر چینی خواندن کرونا ویروس بر نگاه مردم تاثیر گذاشته است: «رئیس جمهور آمریکا این ویروس را نه با عنوان کرونا یا کووید 19 بلکه با نام «ویروس چینی» معرفی کرد. البته بعدش توضیح داد که با این کار خواسته ویروس را بهتر معرفی کند چون کرونا از کشوری آمده که مردمش خفاش‌ها، مارها و سگ‌ها را می‌خورند و عامل شیوع بیماری بوده‌اند و قصد رفتار نژادپرستانه نداشته است.»

اما دقیقا پس از حرف‌های او بود که حملات نژادپرستانه در آمریکا افزایش یافت. یک زن چینی در مترو مورد حمله قرار گرفت و یک خانواده کالیفرنیایی پشت خودرو خود نوشتند: «لعنت بر کرونا ویروس و چینی‌ها.» سوزان بنش، عضو هیئت علمی مرکز جامعه ‌شناسی «هاروارد» با تایید اثرگذاری رهبران کشورها بر ایجاد افکار نژادپرستانه در بین مردم جامعه می‌گوید: «تاریخچه روشنی از رهبران در کشورهای مختلف نشان می‌دهد که آنها همیشه گروهی از خارجی‌ها را به عنوان بیمار و عامل اختلال ترسیم می‌کنند و پیرو همین تفسیرها هم میزانی از خشونت و ترس مردمی نسبت به این گروه ایجاد می‌شود. ترس و خشمی که می‌تواند زمینه‌ساز آزارهای نژادپرستانه شود.»  

اما «کلر ژان کیم» استاد علوم سیاسی و مطالعات آمریکایی-آسیایی دانشگاه کالیفرنیا حملات نژادپرستانه نسبت به مهاجرین آسیایی را مسبوق به سابقه می‌داند و معتقد است این رفتارها موضوع جدیدی نیست و تنها کروناویروس دوباره این فضا را داغ کرده است: «این اتفاقات جدید نیست. مهاجران چینی از گذشته پست و فرومایه و بیمار دیده می‌شدند. آنها از همان سال 1870 که به آمریکا آمدند، تهدیدی برای طبقه کارگر سفیدپوشت ترسیم شدند و از همان جا هم حملات نژادپرستانه نسبت به آنها پا گرفت. حتی محله چینی‌ها در اذهان مردم منطقه‌ای کثیف و پر از زباله به حساب می‌آید. در واقع این ویروس باعث شده تا دوباره این بحران مهم اجتماعی خبرساز شود والا ماجرای تازه‌ای نیست.»

 

نژادپرستی حماقت نیست، نفرت سیستماتیک است

«جاناتان موک» 23 ساله هم مورد آزار مبتنی بر نژادپرستی در هفته‌های اخیر و بعد از شیوع ویروس کووید 19 قرار گرفته است. او که یک دانشجوی سنگاپوری مقیم لندن است درباره اتفاقی که برایش رخ داد به BBC گفت: «در حال قدم زدن در خیابان آکسفورد بودم که ناگهان چهار مرد با داد و فریاد به سمتم آمدند و یکی از آنها گفت که به کشورت برگرد. ما نمی‌خواهیم ویروس کرونا شما در کشور ما باشد. ترسیده بودم و نمی‌توانستم کاری کنم. آنها هم به من حمله کردند و در نتیجه ضرباتشان استخوان گونه‌ام شکست و چشمم به شدت آسیب دید.»

انتشار تصاویر صورت مجروح موک در فیس‌بوک مورد توجه هزاران کاربر در سراسر جهان قرار گرفت و بسیاری از آنها نوشتند که نژادپرستی حماقت نیست، بلکه نفرت است. کاربران فیس‌بوک معتقد بودند که افراد کروناویروس را بهانه می‌کنند تا بر افکار پوسیده نژادپرستانه خودشان پرده بکشند.

خود موک هم پس از اینکه پلیس، عاملان این حادثه را پیدا کرد به خبرنگاران گفت: «در جوامع چندملیتی و عمدتا سفیدپوستی مثل انگلستان چنین رفتارهایی دیده می‌شود. آنها برایشان ساده است که از بهانه‌های کوچک برای حملاتشان استفاده کنند. بعد از واقعه یازده سپتامبر و به دنبال افزایش سیاست‌گذاری‌های مهاجرستیزانه، کلیشه‌های قومی و نژادپرستانه نسبت به مردمان خاورمیانه و به ویژه مسلمانان و عرب‌ها و سیک‌ها افزایش یافت. جالب اینکه بعد از همه‌پرسی برگزیت هم میزان آزارهای ناشی از نژادپرستی به طور قابل توجهی در انگلستان افزایش یافته است. در نتیجه، این افراد همیشه بهانه‌ای برای رفتار خودشان دارند. یک روز کرونا ویروس  و روز دیگر یازده سپتامبر.»

 

زمان حقیقت است نه ترس

در این شرایط برخی از دولت‌ها و سیاستمدارانشان صرفا چنین حوادثی را محکوم کرده‌اند اما عده‌ای دیگر معتقدند که باید برای حمایت از جوامع چینی و آسیایی کارهای عملیاتی جدی‌تری انجام دهند و حتی «میشل باچلت» رئیس حقوق بشر ایالات متحده از کشورهای عضو خواست تا با تبعیض ناشی از این ویروس مبارزه کنند. محکوم کردن صرف در دوران قدرت‌گیری جریان‌های سیاسی مهاجرستیز و نژادپرست در آمریکا و اروپا چه تاثیری می‌تواند داشته باشد؟

مردم در تاریخ ۲۹ فوریه به خیابان‌های سانفرانسیسکو آمدند تا از مردم چین و آنهایی که در محله  چینی‌ها مشاغل خود را از دست داده‌اند، حمایت کنند. روی پلاکاردهای مردم معترض در خیابان‌ها نوشته بود: «زمان حقیقت است نه ترس»، «دشمن ما ویروس است نه چین»، «زمان علم است و نه شایعه.» همچنین تجمعی از سوی اعضای کمیسیون آسیایی_آمریکایی ماساچوست در اعتراض به نژادپرستی‌های اخیر در ایالت بوستون برگزار شد.

چو، استاد دانشگاه ایالت جورجیا که شاهد ترس آن زن در هواپیما از حضور آسیایی‌ها بود، فضای فعلی کشورها را برای آسیایی‌ها امن نمی‌داند: «از آنجایی که به نظر می‌رسد ویروس کرونا و تاثیرات آن برای مدت طولانی ادامه داشته باشند، نیاز است درباره نژادپرستی و آزارهایی که به سبب همین تفکر در فضای عمومی و علیه آسیایی-آمریکایی‌ها رخ می‌دهد، محل بحث و مناظره قرار گیرد چرا که با ادامه این شرایط، فضای عمومی برای مردم ما امن نخواهد بود.»

 

منابع:

https://www.theguardian.com/world/2020/mar/24/coronavirus-us-asian-americans-racism

https://time.com/5797836/coronavirus-racism-stereotypes-attacks/

https://www.newyorker.com/news/letter-from-the-uk/the-rise-of-coronavirus-hate-crimes

https://www.inquirer.com/health/coronavirus/coronavirus-panic-racism-chinese-americans-20200206.html