مهتاب محبوب: فلسطین سال‌ها پیش از تأسیس جمهوری اسلامی، نام سرزمین و آرمانی بوده که بسیاری آزادی‌خواهان را از سراسر جهان گرد هم می‌آورده است. در دهه‌های 1960 و 70 چریک‌های فدایی خلق و بعدتر مجاهدین در کنار هم‌رزمان‌شان در فتح (جنبش آزادی‌بخش ملی فلسطین) آموزش می‌دیدند، می‌خندیدند، می‌گریستند، عشق می‌ورزیدند و می‌جنگیدند. تصرف آرمان فلسطین و تبدیل آن به یک دستور کار دولتی، تنها به‌واسطه حذف چپ از لحظه ورود عرفات شش روز پس از پیروزی انقلاب و حذف تدریجی فیزیکی و گفتمانی چپ ضداستعماری ممکن شد. هزینه به ابتذال کشاندن آرمان فلسطین توسط جمهوری اسلامی را روانی خواهد داد که به نسل‌کشی بی‌تفاوت شده است و در مواجهه با خشونتی که پیش چشمش اتفاق می‌افتد ناتوان از نشان دادن واکنشی انسانی خواهد بود. دولتی که اعدام در ملاء عام، قتل‌عام زندانیان سیاسی، شکنجه و خشونت روزمره علیه اقلیت‌های ملی، جنسی و جنسیتی، ستم طبقاتی فزاینده و اخراج بی‌رحمانه پناهجویان را در کارنامه خود دارد بی‌شک نمی‌تواند پرچم‌دار رهایی مردم سرزمینی دیگر باشد.
در سال‌های اخیر رسانه‌های دولتی ایران گاه مقاومت جامعه مدنی اسرائیل را گزارش می‌کند اما نه به قصد برجسته کردن مبارزه‌ای برای صلح و عدالت، بلکه در راستای منافع ژئوپولیتیک خود در حالی که نیروهایی با رویکردهای مشابه را در داخل ایران به خشونت‌بارترین وضع سرکوب می‌کند. جنبش‌های بزرگ‌دارنده زندگی، زن و آزادی در چشم‌اندازی ورای رقابت‌های ژئوپولیتیک دولت‌های میلیتاریستی و بنیادگرای مذهبی حاکم، هم‌داستان‌اند و در این میان زنان فلسطینی لحظه‌ای دست از مبارزه برای زندگی با کرامت برنداشته‌اند. صفحه «فلسطین به‌مثابه یک ایده: انعکاسی از کلمات، روایات و اندیشه‌های فلسطینی» به بازتاب صداهای مردم فلسطین و از جمله جنبش‌های زنان در آن اختصاص دارد. به‌علاوه ترجمه‌هایی از قبیل مقاومت و قدرتمندسازی در تعاونی زنان الخلیل و میثاقی برای شناسایی فلسطین به‌عنوان مسئله‌ای فمینیستی، ترجمه متن پایان‌دادن به صهیونیسم مسئله‌ای فمینیستی است و شعر «پناه» از هبه ابوندا توسط نویسنده این گزارش تلاش‌هایی بوده‌اند برای انعکاس صدای زنان فلسطینی و هم‌پیمانان بین‌المللی آنان، هم‌پیمانانی گاه اسرائیلی.
در روز 28 جولای سازمان‌های حقوق بشری «بتسلم» و «پزشکان برای حقوق بشر-اسرائیل» در دو گزارش جداگانه، 22 ماه پس از آغاز حمله به غزه و برای نخستین بار اعلام کردند که کشورشان در غزه در حال ارتکاب نسل‌کشی است. بتسلم هشدار می‌دهد که اسرائیل الگوهای تخریب و نابودگری خود را که در حال حاضر در غزه اجرا می‌شود، در کرانه باختری نیز -البته در مقیاسی کوچکتر- تکرار می‌کند و این خطر واقعی وجود دارد که نسل‌کشی به فراتر از نوار غزه گسترش یابد. مدیر اجرایی این سازمان می‌گوید: «اسرائیل جان همه فلسطینی‌ها، از رود اردن تا دریای مدیترانه را بی‌ارزش می‌داند؛ به آنها گرسنگی تحمیل می‌کند، آنها را آواره می‌کند و می‌کشد و اوضاع همچنان بدتر می‌شود. جهان باید جنایات اسرائیل را متوقف کند.» مدیر اجرایی پزشکان مدافع حقوق بشر-اسرائیل می‌گوید: «اسرائیل آگاهانه در حال نابودی سیستم بهداشتی غزه است. ما به‌عنوان افرادی که به تقدس زندگی اعتقاد داریم، موظفیم حقیقت را بگوییم: این نسل‌کشی است و باید با آن مبارزه کنیم. وظیفه ما به‌عنوان کادر پزشکی در قبال همکاران‌مان در غزه که جان خود را برای نجات دیگران در شرایطی باورنکردنی به خطر می‌اندازند، این است که با حقیقت روبرو شویم و هر کاری از دستمان برمی‌آید برای محافظت از آنها انجام دهیم.»
در ماه‌های اخیر تل‌آویو، قدس و حیفا هم عرصه تظاهرات متعددی علیه نسل‌کشی در غزه بوده است. در شب‌های گذشته صدها اسرائیلی با شعار «کودکان بی‌گناه‌اند» به خیابان آمدند تا به نسل‌کشی در غزه اعتراض کنند. در تظاهرات 24 جولای در حیفا، 24 تظاهرکننده بازداشت شده‌اند. آنها با کوبیدن بر قابلمه‌های خالی به فراخوان بیسان عودة، فیلمساز و خبرنگار ساکن غزه پاسخ داده بودند که خواسته بود صدای‌شان را برای پایان دادن به تحمیل گرسنگی و قحطی بر غزه بلند کنند. فعالان، تصویر کودکان کشته‌شده در غزه را جلوی یکی از مراکز نیروی هوایی در اسرائیل در دست گرفتند تا این نیروها به چشم ببینند چه کرده‌اند. در یک فستیوال غذا در تل‌آویو، درست در 40 کیلومتری مردمی که در غزه از گرسنگی تحمیلی جان‌شان را از دست می‌دهند، فعالان سیاهپوش با قابلمه‌های خالی ایستادند، درحالی‌که رفتار رهگذران پرنخوت و تهدیدآمیز بود. در رژه افتخار قدس، نیروهای لباس‌شخصی و پلیس سعی کردند پلاکاردهایی که روی آن نوشته «نسل‌کشی مایه افتخار نیست» و «صورتی‌شویی نسل‌کشی را پاک نمی‌کند» از دست معترضان بیرون بکنشد. تظاهرکنندگان در تل‌آویو تصاویر کودکانی را به دست گرفتند که بر اثر قحطی تحمیلی اسرائیل بر نوار غزه، چیزی جز پوست بر استخوان‌شان نمانده و کیسه‌های آرد -به نشانه کمکی که می‌تواند جان این کودکان را نجات دهد- با خود حمل کردند. روی پلاکاردی در دست یک زن جوان در تظاهرات 23 جولای نوشته شده است: «همه در برابر آنچه به نام ما انجام می‌شود مسئول‌ایم.»
در ماه می سال گذشته معترضان اسرائیلی و از جمله نوجوانان، کامیون‌های حاوی کمک بشردوستانه به غزه را در کرانه باختری به آتش کشیدند و محموله‌های کمک را تخریب کردند. در همین ماه تصویر شادی شهرک‌نشینان هم‌زمان با بمباران غزه منتشر شد. 26 جولای سال جاری، اسرائیلی‌ها از فرزندان خود به‌عنوان سپر انسانی استفاده کردند تا راه عبور کامیون‌های امدادرسانی را ببندند. در کرانه باختری روزی بدون حمله شهرک‌نشینان گاه مسلح به روستاهای فلسطینی سپری نمی‌شود، از غصب زمین و درخت و دام تا کتک‌زدن و تحقیر ساکنان. در آخرین حمله یک شهرک‌نشین به روستای ام‌الخیر، عودة الهذالین با شلیک گلوله به شهادت رسید. طبق روال معمول نیروهای ارتش اسرائیل 14 نفر از مردان جوان این روستا را روز بعد دستگیر کرده‌اند، درحالی‌که شهرک‌نشین قاتل در حبس خانگی به سر می‌برد. در این جامعه چندپاره، فعالان چپ و فمینیست‌های اسرائیلی کجا ایستاده‌اند و پاسخ آنان به دهه‌ها اشغال و دو سال نسل‌کشی و قحطی اجباری چه بوده است؟ در پاسخ به این سوال سه گروه «زنان سیاهپوش»، «زنان صلح می‌سازند» و جنبش امتناع از پیوستن به ارتش اسرائیل به اختصار معرفی خواهند شد، با این توضیح که این معرفی نه با هدف تأیید فعالیت این گروه‌ها بلکه تنها به قصد ارائه تصویری از سه جریان فعال به‌ویژه در ماه‌های اخیر است. همبستگی ما بی‌شک با مبارزه رهایی‌بخش زنان و نیروهای مترقی در فلسطین برای حق بر سرزمین، تعیین سرنوشت و احترام به کرامت انسانی‌شان باقی خواهد ماند.
زنان سیاهپوش و رویکرد فمینیستی علیه جنگ
«زنان سیاهپوش» گروهی است که پس از اولین انتفاضه در ماهه ژانویه 1988 توسط زنان چپ اسرائیلی تشکیل شد. پیام آنها یعنی «اشغال را متوقف کنید» به شکل یک دست درآمد که پایان و توقف را نشان می‌داد. آنها با پوشیدن لباس سیاه در عزای قربانیان اشغال، هر جمعه با اعتراضات خاموش خود در مناطق شلوغ قدس به اشغال، خشونت و نظام‌گری اسرائیل در کرانه باختری و نوار غزه اعتراض می‌کنند. بسیاری از رهگذران روی این زنان تف می‌اندازند، تهدیدشان می‌کنند یا آزارشان می‌دهند. در عرض چند ماه، بیش از ۴۰ گروه زنان سیاهپوش در سرتاسر اسرائیل تشکیل شدند؛ برخی از آنها گروه‌های مختلطی از زنان یهودی اسرائیلی و فلسطینی بودند. این جنبش به کشورهای دیگر گسترش یافت و اکنون شامل حدود 10 هزار عضو است که در کشورهای مختلف علیه موضوعات محلی خود از جمله خشونت خانگی در اتریش و بنیادگرایی هندو در هند مبارزه می‌کنند. این گروه از جنبش بایکوت، عدم‌سرمایه‌گذاری و تحریم اسراییل (BDS) حمایت می‌کنند و هرچند دارای مانیفست مشخصی نیستند اما معتقدند دیدگاه‌شان را می‌توان از عملکردشان دریافت: «واضح است که ما درکی فمینیستی داریم: اینکه خشونت مردان علیه زنان در زندگی خانوادگی و در جامعه، در زمان صلح و در زمان جنگ، به هم مرتبط هستند. خشونت به‌عنوان وسیله‌ای برای کنترل زنان استفاده می‌شود. در برخی مناطق، مردانی که این تحلیل را قبول دارند از ما حمایت می‌کنند و ما نیز از مردانی که از جنگیدن امتناع می‌کنند حمایت می‌کنیم.»
وقتی که زنان سیاهپوش به‌عنوان بخشی از ائتلافی به نام «زنان برای صلحی عادلانه»، در ژوئن ۲۰۰۱ فراخوانی برای برگزاری تجمعات اعتراضی علیه اشغال سرزمین‌های فلسطینی دادند، دست‌کم ۱۵۰ گروه از زنان سیاهپوش در سراسر جهان به آن پاسخ دادند. کشورهایی که از برگزاری تجمع در حمایت از فلسطین گزارش دادند، عبارت‌اند از: استرالیا، اتریش، آذربایجان، بلژیک، کانادا، دانمارک، فرانسه، آلمان، هند، اسرائیل، ایتالیا، ژاپن، جزایر مالدیو، مکزیک، هلند، ایرلند شمالی، اسپانیا، سوئد، سوئیس، ترکیه، بریتانیا و ایالات متحده آمریکا. برگزارکنندگان تخمین می‌زنند که در مجموع حدود ۱۰٬۰۰۰ زن در این اقدام جهانی شرکت کرده‌اند. زنان سیاهپوش در توضیح رویکرد خود نوشته‌اند: «فعالیت‌های صلح‌طلبانه‌ای که تنها توسط زنان صورت می‌گیرد به این معنا نیست که زنان به‌طور ذاتی "صلح‌طلب به دنیا می‌آیند". اما زنان به‌طور متفاوتی جامعه‌پذیر می‌شوند و به میزان نامتناسبی در کارهای مراقبتی و حمایتی نقش دارند. ما معنای عدالت و ستم را به‌خوبی می‌دانیم، چون آنها را به‌عنوان زن تجربه کرده‌ایم. تجربه زنان از جنگ با تجربه مردان عموما متفاوت است. زنان در زمان جنگ، از تجاوز جنسی می‌هراسند. زنان – اغلب به همراه فرزندان‌شان – بخش عمده‌ای از پناهجویان و آوارگان را تشکیل می‌دهند. دیدگاه فمینیستی، فرهنگ‌های مردسالار را به‌طور خاص مستعد خشونت می‌بیند، و از این‌رو، زنان فمینیست به مسئله امنیت نگاهی متفاوت و درباره جنگ دیدگاهی منحصربه‌فرد دارند.»
زنان صلح می‌سازند؛ مرگ و گرسنگی را متوقف کنید
«زنان صلح می‌سازند» توسط گروهی از زنان اسرائیلی بعد از حمله سال 2014 اسرائیل به غزه شکل گرفت. با الهام از تجربه ایرلند و لیبریا، هدف اصلی این گروه جلوگیری از جنگ‌های آینده و ترویج یک راه‌حل غیرخشونت‌آمیز، محترمانه و مورد پذیرش متقابل برای طرف‌های اسرائیلی-فلسطینی است که آن را تنها با مشارکت فعال زنان از سبقه‌های سیاسی و مذهبی مختلف در تمام مراحل مذاکرات ممکن می داند. این گروه که مستقل از احزاب سیاسی عمل می‌کند و روی «اصالت گفتگو و کنش صلح‌آمیز» تمرکز دارد، با 44 هزار عضو در سراسر اسرائیل بزرگ‌ترین جریان زنانه مدافع صلح در این کشور است و مشخصا با گروه زنان فلسطینی نساء الشمس در بیتالحم در کرانه باختری با تمرکز بر توانمندسازی زنان و ایجاد گفت‌وگوهای مشترک همکاری دارد. در اکتبر ۲۰۲۳، دو گروه رویداد مشترک مهمی در بیت‌المقدس برگزار کردند. آنها گرد هم آمدند تا خواستار پایان‌دادن به چرخه خشونت و بازگشت به مذاکرات شوند. در جریان حمله حماس به اسرائیل (۷ اکتبر ۲۰۲۳)، یکی از مؤسسین گروه به نام ویویان سیلور، جان خود را از دست داد. با این حال، اعضا به فعالیت خود ادامه دادند. در روزهای اخیر «زنان صلح می‌سازند» این با ایستادن در سر چارراه‌ها می‌خواهد به‌گفته خودش مطالبه «پایان این جنگ لعنتی» را به فضای عمومی بیاورد. آنها می نویسند: «نه، ما کشتار 7 اکتبر را فراموش نکرده‌ایم اما هیچ‌چیز وحشت غیرقابل‌تصوری که اکنون غزه تجربه می‌کند را توجیه نمی‌کند. این داستانی در دوردست نیست، در فاصله یک ساعت و نیم از تل‌آویو اتفاق می‌افتد و به نام ما. این واقعیت وجدان ما اسرائیلی‌ها را هم از بین می‌برد و روح‌مان را بی‌حس می‌کند. نام ما را به‌عنوان یک مردم، یک دولت و یک جامعه لکه‌دار می‌کند. پیام ما این است جنگ، مرگ و گرسنگی را متوقف کنید.»
ویویان سیلور چند سال قبل در سخنرانی خود در یک گردهمایی گفت: «دیگر کافی است. ما نمی‌توانیم بدون افق سیاسی ادامه دهیم. ما نمی‌توانیم عملیات‌ها و اقدامات جنگی را که تنها مرگ، ویرانی و رنج به بار می‌آورند و آسیب‌های روانی و جسمی را به‌طور روزمره تحمیل می‌کنند، بپذیریم... ما از نخست‌وزیر، وزیر دفاع و کابینه می‌خواهیم که گزینه‌های سیاسی که صلح و امنیت به همراه می‌آورد، به کار بگیرند. ما خواهران خود در غزه را نیز فرا می‌خوانیم: به ما بپیوندید. ترور برای هیچ‌کس سودی ندارد. شما سزاوار صلح و امنیت هستید.» همانطور که در مقدمه ذکر شد، معرفی این گروه، به معنی تایید کنش‌ها و مواضع آن نیست. بلکه هدف معرفی فعالیت‌هایی است که در بستری مشخص تلاش می‌کنند رویکردهای مبتنی بر صلح را ترویج کنند و علیه جنگ و خشونت بایستند، اگرچه به باور نویسنده، ممکن است فهمی رادیکال نسبت به وضع موجود نداشته باشند. کنشگری‌های معدودی که در این متن به آنها اشاره شده، نمونه‌هایی‌اند از امکان همبستگی بر مبنایی جز مرزهای ملی که خود مسئله مورد مناقشه در فلسطین است.
امتناع از پیوستن اجباری به ارتش اسرائیل و خواست تحریم تسلیحاتی اسرائیل
هر یهودی اسرائیلی، فارغ از جنسیت مجبور است در نیروهای دفاعی اسرائیل (IDF) خدمت کند، مردان 32 ماه و زنان 24 ماه. امتناع از این خدمت می‌تواند مجازات حبس در پی داشته باشد. «نمی‌توانستم یونیفورمی را بپوشم که نماد کشتار و سرکوب است» این گفته ایتامار گرینبرگ یک فعال ۱۸ساله برای صلح، برابری و عدالت است. او در ماه مارس، پس از گذراندن ۱۹۷ روز حبس به خاطر امتناع از پیوستن به ارتش اسرائیل، از زندان نظامی اسرائیل آزاد شد. او از جوانان دعوت می‌کند تا از مشارکت در این رژیم آپارتاید و نسل‌کشی فلسطینیان امتناع و در مقابل آن مقاومت کنند. ایتامار می‌گوید برای پایان اشغال و آزادی و برابری برای همه کسانی که در فاصله رود و دریا زندگی می‌کنند می‌کوشد. او و دیگر فعالان در کنار خانواده‌هایی می‌ایستند که هرروزه با حمله شهرک‌نشینان و ارتش اسرائیل روستاها و زندگی‌شان در کرانه باختری را از دست می‌دهند. تال میتنیک و سوفیا اور، هر دو 18 ساله اولین کسانی بودند که بعد از حملات هفت اکتبر از خدمت به IDF امتناع کردند. تال 185روز و سوفیا 85 روز را در زندان نظامی گذراند. سوفیا با اشاره به حس انتقام حاکم بر دولت اسرائیل می‌گوید «بهشت را نمی‌توان با خون خرید» و ادامه می‌دهد «هرچند تلاش می‌کنیم اسرائیل را از درون تغییر دهیم، نمی‌دانم که آیا این امر در جامعه‌ای که تا این حد نظامی‌گرا و نژادپرست است، امکان‌پذیر است یا خیر. به همین دلیل برای من مهم است که به مخاطبان بین‌المللی دسترسی پیدا کنم و از مردم بخواهم که به دولت‌های خود فشار بیاورند تا حمایت بی‌قیدوشرط دیپلماتیک، مالی و نظامی خود را از اسرائیل متوقف کنند و به خود اسرائیل فشار بیاورند تا از ادامه این فاجعه وحشتناک جلوگیری کنند.»
در روز 15 جولای، در اعتراضی نمادین، تعدادی از جوانان اسرائیلی احکام اعزام به خدمت نیروهای نظامی را سوزاندند. معترضان علیه نیروهای اشغالگر اسرائیل شعار دادند وIDF را یک سازمان تروریستی خواندند. این اعتراض برای دعوت به امتناع در تل‌آویو توسط سازمان امتناع‌کنندگان «مساروت/ امتناع» برگزار شد. این سازمان از سال 2015 تاسیس شده و از امتناع‌کنندگان حمایت می‌کند. اعضای این گروه بارها در تجمعات توسط پلیس اسرائیل مورد حمله قرار گرفته و بازداشت شده‌اند. از دیگر جریان‌های مخالف تقویت نظامی اسرائیل می‌توان به کارزار خواست تحریم تسلیحاتی اشاره کرد که توسط شهروندان اسرائیلی و یهودیان ساکن کشورهای دیگر با هدف پایان‌دادن به مصونیت اسرائیل و هم‌دستی غرب تشکیل شده است. ایتامار گرینبرگ از سیاستمداران غربی می‌پرسد: «ما از در دست گرفتن اسلحه امتناع می‌کنیم، آیا شما هم می‌توانید از تأمین آن برای دولت اسرائیل امتناع کنید؟» او دو روز قبل با انتشار فراخوانی در صفحه‌اش اعلام کرد که درجهت شکستن محاصره به سمت غزه راهپیمایی خواهد کرد: «به من بپیوندید. وظیفه اخلاقی ماست که با تمام قوا در برابر نسل‌کشی بایستیم. ما مبارزه را به میدان واقعیت می‌بریم.»
.jpg&width=72&height=72)
