نیلوفر حامدی: «یابا» بازاری شلوغ در کنار جاده اصلی شهر لاگوسِ نیجریه است. محلی با یک مرکز خرید بزرگ و پر از فروشگاه‌های روباز. اما در میانه هرج و مرج و شلوغی خیابان‌ها و تردد‌ها، این بدن زنان است مورد آزار واقع می‌شود. بازارچه یابا، یکی از مراکز خرید محلی محبوب در نیجریه، اگرچه به خاطر فرصت عالی چانه‌زنی، جای خوبی برای خریدکردن است، اما به واسطه آمار بالای آزار جنسی، بازار پرخطری هم برای زنان محسوب می‌شود. ورود هر زنی به این بازار، با ریسک بالای تجربه آزار جنسی همراه است.
«روبن مدلن» دانشجوی دانشگاه شهر لاگوس نیجریه درباره این بازار می‌گوید: «هربار که وارد این بازار می‌شوم باید آزار جنسی و لمس شدن را تحمل کنم. کاری هم از من برنمی‌آید، جز اینکه بگویم: دوباره من رو لمس نکن.» «آدانما اوگوانا»، دانشجویی دیگر است که این آزارها را تجربه کرده و می‌گوید تقریبا روزی نیست که از این بازار رد شود و آزار را تجربه نکند: «هر وقت برای کاری به این بازار رفتم با آزار و اذیت از سوی مردان روبرو شدم. بارها من را لمس کردند و به من متلک انداختند و خودشان خندیدند.
بوز آیرونسی، بنیانگذار و مدیر اجرایی پروژه حقوق و بهداشت زنان، معتقد است نگاه کالایی به اندام زنانه باعث چنین اتفاقاتی می‌شود: «بیشتر این مردان، زنان را به عنوان اشیایی برای لذت می‌بینند و نمی‌دانند که رفتار آنها، نقض تمامیت بدن و سوء استفاده از حقوق زنان است. اگرچه این رفتار شیوع پیدا کرده اما قطعا که غیرقبول است.» اتفاق تلخ آنجاست که حالا دیگر آزار و اذیت در یابا برای همه به عنوان یک امر عادی پذیرفته شده است.
وقتی آزار وسیله جلب توجه می‌شود
طبق نظرسنجی که در فوریه سال 2019 بین 150 زن انجام شد، سه چهارم آنها آزار جنسی را در این بازارچه تجربه کرده بودند. در مقابل چنین آماری اما واکنش و دفاعیه مردان فروشنده از خودشان جای تامل بسیار دارد.کنت که لباس می‌فروشد، می‌گوید ما قصدمان آزار نیست، فقط می‌خواهیم جلب توجه کنیم: «اگر همینطوری فریاد بزنیم که من بهترین شلوار جین دنیا را دارم هم کسی نگاهمان نمی‌کند. اما اگر کسی را لمس کنیم، باعث جلب توجهش می‌شود.»
«ویکتور رابینسون» فروشنده باسابقه این بازار حتی پا را فراتر می‌گذارد و این تعرض را حق خودش می‌داند: «این بخشی از کار ماست. ما شکارچی هستیم و باید زنان را لمس کنیم.» «امانوئل گروجی» هم آزار را به عنوان نتیجه پوشش زنان معرفی کرده و می‌گوید: «زنان با لباس‌های غیرعادی خود به ما نشان می‌دهند که خودشان دوست دارند، لمس شوند.»
به من نگو که چه بپوشم، جلوی آنها را بگیر
تمام این دشواری‌ها و تجربه‌های سخت اما سبب نشد که زنان در نیجریه دست روی دست بگذارند و منتظر معجزه بمانند. آنها خودشان آستین‌ها را بالا زدند و پا به خیابان‌ها گذاشتند. «دیلولا مارکوس» همان کسی است که نمی‌توانست تنها نظاره‌گر باشد. او با جنبش «رژه بازار» در اکتبر سال گذشته به مقابله با این بحران اجتماعی پرداخت. او که یک طراح معمار است و خودش هم تجربه آزار و لمس شدن در بازارچه یابا را داشته، در ماه دسامبر همراه با زنان معترض دیگر با تی‌شرت زردی که به تن داشتند در بازارچه تجمع اعتراضی برگزار کردند. روی این تی‌شرت‌ها نوشته شده بود: «لمس کردن ما را متوقف کنید.»
در روز 15 دسامبر، حدود 20 راهپیمایی در اقصی نقاط کشور برگزار شد. رژه بازار یابا بیش از 2 مایل طول داشت و زنان همینطور که راه می‌رفتند، شعار می‌دادند که «کافی است»، «به من نگو که چه بپوشم، جلوی آنها را بگیر.» اگرچه برخی مردان فروشنده خشمگین شدند و به زنان معترض سنگ پرت کردند، اما مارکوس و تیمش متوقف نشدند و حتی می‌خواهند این تجمعات اعتراضی را به بازارهای دیگر هم ببرند. کمااینکه در مارس گذشته، در ایالت جنوب شرقی نیجریه هم تجمع مشابهی برگزار شد. او می‌گوید: «من برای حنگیدن این کار را شروع کردم و این رفتارها باعث توقفم نمی‌شود.»
رژه مارس میزان آزارها در یابا را کاهش داد
نکته مهم اینکه، بر اساس قانون کیفری ایالت لاگوس، آزار و اذیت جنسی جرم است و حکم حبس سه ساله هم دارد اما پلیس آن را اجرا نمی کند. به همین دلیل، مارکوس در ژانویه گذشته، دادخواست آنلاینی با 37.382 امضا تهیه کرد و در آن از پلیس خواست تا کارگروه مقابله با آزار و اذیت جنسی را راه‌اندازی کند. مارکوس امیدوار است تا بعد از رسیدن تعداد امضاها به 50.000 عدد، دادخواست را تحویل دولت دهد. در واقع این فعال حقوق زنان در صدد است تا میزان حمایت قانون زنان قربانی آزار را بیشتر کند.
«ژاکریم لاتو»، حقوق‌دان و فعال حقوق بشر که مدتی است با این جنبش هم همکاری می‌کند معتقد است این جنبش نقش بسزایی در کاهش آمار آزار و اذیت در بازار داشته است: «این جنبش تا به حال در کاهش آزار و اذیت در این بازار به شدت موثر بوده است. در ماه ژانویه راهی بازار شدم و فضا واقعا من را شگفت‌زده کرد. تا همین چند وقت پیش، با هر بار مراجعه به بازار، بین 5 تا 10 تجربه آزار و اذیت و لمس شدن را باید تحمل می‌کردم، اما این‌بار فقط یک‌نفر به من متلک انداخت.» لاتو می‌گوید روند تغییر در این حوزه به مرور اتفاق می‌افتد: «نباید توقع داشته باشیم که ناگهان همه چیز درست شود. قطعا زمان لازم است تا مردم آگاه شوند. مهم این است که پیام این جنبش به گوش مردم رسیده است و الان خیلی‌ها تغییر کرده‌اند.»
دیگر می‌دانم که نباید زنان را لمس کنم
برخی از فروشندگان هم در مصاحبه با یکی از روزنامه‌های محلی، اثربخشی بالای این جنبش را تایید کرده‌اند. ویکتور رابینسون که تا پیش از این تصور می‌کرد پوشش زنان تمایل خودشان برای لمس شدن را نشان می‌دهد، حالا نظرش را تغییر داده است: «حالا دیگر این موضوع برای من تغییر کرده است. می‌دانم که نباید زنی را لمس کنم و حتی برای اینکه سوتفاهمی رخ ندهد، برای نشان دادن یک شلوار به یک خریدار زن، لباس را بالا می‌آوردم و هیچ حرکت دیگری نمی‌کنم.»
«بوسایو اونی» چند سالی می‌شود که در یابا بازاریابی می‌کند. او باورش نمی‌شود که بعد از تظاهرات، اوضاع در یابا تغییر کرده است: «برای بازاریابی به رسم همیشه به بازار رفتم. باورم نمی‌شد. هیچ کس من را لمس نکرد. واقعا تحت تاثیر قرار گرفته بودم. حتی یک فروشنده مرد به من گفت: خانم من آدم تحصیل کرده‌‌ای هستم، به شما دست نمی‌زنم.»
مدلن، دانشجویی که پیش‌تر در این بازار بارها قربانی آزار و اذیت شده بود، می‌گوید که تصور نمی‌کرده که این جنبش تا این اندازه موثر واقع شود: «بعد از این جنبش کنجکاو بودم که بدانم اوضاع در بازار چه تغییری کرده است. به همین دلیل به بازار رفتم تا شرایط را رصد کنم. تغییرات باورنکردنی بود. در حالی که قبلا هر مرد فروشنده‌ای به خودش اجازه می‌داد من را لمس کند و کنایه بزند، اما این بار فضا تغییر کرده بود. حتی یکی از فروشنده‌ها برای اینکه توجه من را برای خریدکردن جلب کند گفت: «بیا از من خرید کن. من هیچ زنی را لمس نمی‌کنم.» اگرچه جامعه مخاطب این جنبش بازارهای نیجریه است، اما دیلولا مارکوس در انتظار روزی است که بتواند در سراسر کشور با آزار و اذیت خیابانی مقابله کند، تا روزی که دیگر اثری از این مشکل برای زنان در این کشور وجود نداشته باشد.
 - Copy 2.jpg&width=72&height=72)
