دیدبان آزار
سازمان ملل نسبت وضعیت زنان در سودان هشدار داد
تراژدی خشونت جنسی در سودان
ترجمه و تلخیص: سبا افقه
الیزابت تروسل، سخنگوی کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد روز گذشته نسبت به ربودن و به‌بردگی‌گرفتن زنان در مناطق تحت کنترل گروه شبه‌نظامی نیروهای پشتیبانی سریع (RSF) هشدار داد. زنان ربوده‌شده در شرایطی بسیار غیرانسانی و بی‌رحمانه نگهداری می‌شوند و نیروهای شبه‌نظامی آنها را مجبور به ازدواج و بردگی جنسی می‌کنند. برخی منابع شهادت داده‌اند که زنان و دختران نوجوانی را دیده‌اند که پاهایشان با زنجبر بسته شده بوده در خودرو و کامیون جابه‌جا می‌شدند.
از زمان آغاز درگیری سودان در ماه آوریل، سلیمه اسحاق شبانه‌روز کار می‌کند. وظیفه او به عنوان رئیس واحد مبارزه با خشونت علیه زنان و کودکان، مستندسازی خشونت جنسی است. خشونتی که اکنون سیستماتیک شده است. اسحاق و تیمش معمولاً از گزارش‌های پزشکان و پرستاران برای شناسایی بازماندگان خشونت استفاده می‌کنند. اما گاهی اوقات هم اواخر شب، بازماندگان مستقیم با او تماس می‌گیرند و از مصیبت‌هایشان به او می‌گویند. در یکی از پرونده‌های اخیر، مادری نوجوان هنگام جمع‌آوری هیزم در منطقه دارفور غربی توسط هفت جنگجو مورد تجاوز قرار گرفته است. زن دیگری در خانه‌اش در خارطوم، پایتخت، مقابل چشمان خواهر و برادرش مورد تجاوز گروهی قرار گرفته است. اسحاق ابعاد خشونت جنسی علیه زنان سودانی را یک تراژدی توصیف می‌کند. او می‌گوید: «گاهی اوقات خود فرآیند مستندسازی بسیار دردناک است.»
برای تخلیه خانه‌ها زنان را به خشونت جنسی تهدید می‌کنند
درگیری‌ها در سودان تاکنون بیش از 10000 کشته برجای گذاشته و دست‌کم شش میلیون نفر را مجبور به ترک خانه‌هایشان شده‌اند. بیشتر درگیری‌ها در دارفور و خارطوم متمرکز است، شهرهایی که شاهد نبردهای شدیدی در محله‌های مسکونی بوده است. اسحاق و تیمش تاکنون ۱۲۴ مورد تجاوز جنسی را تایید کرده‌اند. به گفته اسحاق، این موارد فقط نوک کوه یخ هستند و تعداد واقعی به هزاران نفر می‌رسد. او توضیح می‌دهد: «به‌دست آوردن داده‌های موثق واقعاً بسیار سخت است.» ترس از انتقام‌جویی نیز مانع از سخن‌گفتن بازماندگان می شود. این عوامل به این معنی است که اکثر بازماندگان تجاوز از خدمات مددکاران اجتماعی و بهداشتی-درمانی بی‌بهره می‌مانند.
تقریباً تمام تجاوزهای ثبت‌شده در واحد اسحاق، توسط گروه RSF انجام شده که محله‌های غیرنظامی در خارطوم و عمران را اشغال کرده است. تعداد کمی توسط افراد فاقد یونیفورم صورت گرفته و همچنین یک مورد تجاوز از سوی نیروهای ارتش سودان ثبت شده است. اسحاق می‌گوید: «این خشونت‌ها بی‌رحمانه وحشیانه‌اند و برای تحقیر و تخریب کرامت انسانی به کار گرفته می‌شوند.» او ادامه می‌دهد:«گاهی اوقات ارتکاب خشونت‌های جنسی/جنسیتی استراتژی آنها است. برای اینکه مردم خانه‌هایشان را تخلیه کنند، زنان را به خشونت جنسی تهدید می‌کنند.»
بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، بیش از ۴ میلیون زن و دختر در سراسر سودان در معرض خطر خشونت جنسی قرار دارند. دو گروه اقدام زنان دارفور و ابتکار راهبردی برای زنان در شاخ آفریقا (SIHA)، به‌اتفاق ربوده‌شدن زنان توسط نیروهای RSF جهت باج‌گیری را مستند کرده‌اند. زنان گروگان مورد تجاوز قرار می‌گیرند. بسیاری از آنها به چاد منتقل شده‌اند یا به‌عنوان برده جنسی نگهداری می‌شوند.
بیشتر بخوانید:
«محکم بایستید، این یک انقلاب زنانه است»
زنان در مقابل اعضای خانواده مورد تجاوز جنسی قرار گرفته‌اند
چند مورد از تجاوزهای ثبت‌شده توسط SIHA در خارطوم، زمانی رخ داده‌اند که زنان در حال تلاش برای جمع‌آوری اسناد خود از خانه‌های متروکه بودند، اما خانه‌هایشان را در اشغال نیروهای RSF یافتند. زنان دیگر در خیابان‌ها دستگیر شده بودند. حلا الکریب، مدیر منطقه‌ای SIHA می‌گوید: «همه شهادت‌ها از نقش RSF حکایت دارد. ما از زنانی شهادت‌نامه داریم که در حضور خانواده‌هایشان مورد تجاوز جنسی قرار گرفته‌اند. در اومدورمان یک مادر و سه دخترش همگی در مقابل چشمان یکدیگر مورد تجاوز جنسی قرار گرفتند.»
یکی از زنانی که اخیرا از سوی سازمان کودکان را نجات دهید خدمات حمایتی دریافت کرده، می‌گوید گروهی از مبارزان مسلح به خانه خانوادگی او در خارطوم حمله و تهدید کردند که همگی را خواهند کشت مگر اینکه به آنها یک دختر بدهند. دو دختر دیگر که تحت پوشش این سازمان غیردولتی قرار گرفته‌اند در خارطوم در مقابل چشمان پدر در مورد تجاوز قرار گرفته‌اند. یکی از آنها بعداً بر اثر جراحات جان خود را از دست داد، در حالی که پدر نیز بر اثر شوک جان باخت. کاترینا فون شرودر، سخنگوی سازمان مذکور می‌گوید: «آمار خشونت جنسی بسیار بالاست. کودکان ۱۲ساله مورد تجاوز جنسی قرار می‌گیرند و برخی از آنها علاوه بر جنسیت به‌طور خاص به‌دلیل قومیت نیز مورد هدف قرار می‌گیرند.»
انتقام‌گیری از نقش برجسته زنان در انقلاب سودان
اسحاق می‌گوید در دارفور، الگوی خشونت جنسی مشابه جنگ نسل‌کشی در اواسط دهه ۲۰۰۰ است. در جریان آن درگیری، شبه‌نظامیان عرب کلاشینکف‌به‌دست موسوم به جنجوید، اعضای گروه‌های آفریقایی جنوب صحرا را در منطقه هدف قرار دادند. RSF امروزی از جنجوید رشد کرد و اکثر مجرمان هرگز بابت جنایاتی که دو دهه پیش مرتکب شدند، پاسخگو نبودند. الکریب می گوید: «برعکس، آنها ارتقا یافتند و به منابع و کسب‌وکارهای متعددی دسترسی پیدا کردند و مانند گذشته ادامه می دهند.»
فعالان حامی زنان خشونت‌دیده در سودان معتقدند این خشونت‌ها در خلاء رخ نمی‌دهند. زنان نقش برجسته‌ای در انقلابی داشتند که دیکتاتور سابق، عمر البشیر را سرنگون و سیطره بازیگران نظامی بر سیاست و اقتصاد سودان را با تهدید مواجه کرد. احمدی، مدیر و مؤسس گروه اقدام زنان دارفور می‌گوید: «به همین دلیل، زنان به‌طور سیستماتیک مورد هدف قرار می‌گیرند.»
گروهی از کارشناسان حقوق بشر سازمان ملل متحد، با استناد به گزارش‌هایی مبنی بر نگهداری صدها زن در شرایط تحقیرآمیز و به‌عنوان برده جنسی اعلام کردند که نیروهای RSF از تجاوز و دیگر اشکال خشونت جنسی «به‌عنوان ابزاری برای مجازات و ایجاد ارعاب و وحشت در جوامع» استفاده می‌کنند. اسحاق نگران است که اگر جنگ به مناطق جدید برسد، سطح خشونت جنسی افزایش پیدا کند. او همچنین نگران سلامت روان کارکنان خود است که به مستندسازی این جنایات ادامه می‌دهند. او می گوید: «ما دائما تروماتیزه می‌شویم. حتی در کابوس‌هایمان هم داستان‌های درد و عذاب و مبارزه را با خود حمل می‌کنیم.»
