دیدبان آزار: «جین جکسون»، عکاس انگلیسی برای به چالش کشیدن فرهنگ قربانی‌نکوهی در پرونده‌های خشونت جنسی، پروژه‌ای را با عنوان «خودش خواسته است» رقم زده و تصاویری را به سبک عکاسی از مجرمان درآورده است.
بازمانده یک پلاکارد به دست دارد و به دوربین نگاه می‌کند. در هر عکس روی پلاکارد جرمی برای فرد مشخص شده است: «در حال دویدن بود و هدفون به گوشش داشت»، «به مرد اجازه داد برای او نوشیدنی بخرد»، «به خودش رسیده بود»، «با مرد وارد مکالمه شده بود»، «روایتش را غیرمنسجم تعریف کرد»، «در برابر متجاوز مقاومت نکرد»، «با مرد لاس زده بود»، «لباس قرمز پوشیده بود»، «سکوت کرد»، «به آدم اشتباه اعتماد کرد» و ... . تمامی این جملات، واکنش‌هایی است که بازماندگان خشونت جنسی پس از افشای تجربه خود با آن مواجه می‌شوند.
بیشتر بخوانید:
«فکر می‌کردم تجاوز ذات بشر است»
محکم بایستید، این یک انقلاب زنانه است
جکسون توضیح می‌دهد این پروژه را از داستان زنی الهام گرفته که پس از تبرئه شدن متجاوزش، خودکشی کرده و جان باخته و شمایل لباس زیر این زن بارها و بارها و به عنوان مدرکی علیه ادعای او در دادگاه مطرح شده بود. خواندن این داستان و مواجهه با رنج و تحقیری که این زن متحمل شده بود، برای جکسون تیر خلاص بوده است. این روایت در ذهنش نقش بسته و جرقه پروژه را در ذهنش روشن کرده است.
جکسون می‌گوید: «بازماندگان خشونت خودشان به اندازه کافی دچار خودسرزنش‌گری می‌شوند و مقصرانگاری آنها مانع قدم پیش گذاشتنشان برای گزارش و شکایت خواهد شد و عواقب روانی و فیزیکی برایشان به دنبال خواهد داشت.» او آموزش را کلید اصلی مقابله با فرهنگ تجاوز در آمریکا می‌داند. او از طریق این پروژه قصد داشته مخاطب را وادار به تفکر درباره ابعاد تقصیر و گناه کند و از بازخوردهایی که گرفته بسیار خشنود است. به گفته او تعداد زیادی از بازماندگان خشونت جنسی و خانواده‌هایشان به او پیام داده و این پروژه را به خاطر هدف قرار دادن معضل قربانی‌نکوهی تحسین کرده‌اند.
او در مصاحبه با نشریه ایندیپندنت می‌گوید: «خیلی مهم است که درک کنیم ذهن انسان چگونه به تروما عکس‌العمل نشان می‌دهد. در این صورت برایمان روشن خواهد شد که چرا هنگام تجاوز از واکنش باز می‌مانیم یا چرا پس از تجربه‌ای دردناک، جزئیات واقعه را به طور دقیق و منسجم به یاد نمی‌آوریم. آموزش راه حل ریشه‌کن کردن فرهنگ تجاوز و هم‌چنین قدرتمندسازی بازماندگان است.»
این مجموعه در ماه فوریه سال ۲۰۲۰، در دانشگاه بورنمات یعنی محل تحصیل جکسون به نمایش گذاشته شد. از بازیدکنندگان درخواست می‌شد که برای هر تصویری با توجه به جرم تعیین شده حکم بدهند و مجازات در نظر بگیرند. این پروژه قرار بود در ماه فوریه و هم‌زمان با هفته آگاهی‌رسانی در زمینه خشونت جنسی به نمایش گذاشته شود اما جکسون توضیح می‌دهد که محاکمه هاروی واینستین، بستر بسیار مناسبی برای مقابله با قربانی‌نکوهی فراهم کرد. یکی از بازدیدکنندگان نمایشگاه برای جکسون نوشته است: «آنچه که تو خلق کرده‌ای باورنکردنی است و مردم را به فکر وا‌می‌دارد که دیدگاه خود را نسبت به بازماندگان خشونت جنسی مورد بازبینی قرار دهند. دیدگاهی که به طور تاریخی تقصیر را متوجه خود قربانی دانسته و در جامعه امروز هم‌‌چنان رایج است. می‌دانم که مردان هم مورد خشونت جنسی قرار می‌گیرند اما زنان بی‌رحمانه بابت «انتخاب»هایشان قضاوت می‌شوند تا جایی که دیگر اصلا انتخابی برایشان باقی نماند.»
با آغاز پاندمی کرونا، جکسون تصمیم گرفت تصاویر جدیدی به این مجموعه اضافه کند افزایش آمار خشونت جنسی و خشونت خانگی در دوران کرونا نیز در این پروژه انعکاس بدهد. او می‌گوید: «هر چه بیشتر قربانی‌نکوهی و اسطوره‌های پیرامون تجاوز را هدف قرار بدهیم، افکار عمومی و هم‌چنین اعضای هیئات منصفه آگاهی بیشتری نسبت به تاکتیک‌های مقصرانگاری بازماندگان پیدا خواهند کرد. و این به معنای افزایش آمار محکومیت مرتکبین در آینده خواهد بود.»
جکسون در سایت خود نیز یک نظرسنجی به راه انداخته که دیدگاه افکار عمومی را نسبت به مسئله قربانی نکوهی بسنجد. داده‌های این نظرسنجی قرار است در یک پروژه پژوهشی وسیع‌تر در دانشکده روان‌شناسی دانشگاه بورنمات به کار گرفته شود. این پروژه هدف تولید منابع و ابزارهای آموزشی را برای کمک به اعضای هیئت منصفه در جهت تصمیم‌گیری عادلانه و غیرسوگیرانه دنبال می‌کند. مجموعه «خودش خواسته است» علاوه بر دانشگاه، تا به حال در چندین گالری به نمایش گذاشته شده است. طبق آمار رسمی سال ۲۰۱۹، تنها ۱/۷ درصد گزارش‌های تجاوز در انگلیس به محکومیت مرتکبان ختم می‌شوند. کنشگران فمینیست می‌گویند سیستم عدالت کیفری بازماندگان خشونت جنسی را ناامید کرده است.
منبع: jaynejacksonphotography
