نیلوفر عدنانی: نتایج پیمایش کمیسیون فرصت‌های برابر در هنگ‌کنگ نشان می‌دهد تقریبا از هر چهار دانشجوی دانشگاه‌های این کشور، یک نفر مورد آزار جنسی واقع شده است اما تنها کمتر از سه درصد از دانشجویان آزار جنسی را گزارش می‌کنند و اغلب آنان دقیقا نمی‌دانند تعریف آزار و اهانت چیست. کمیسیون برابری هنگ‌کنگ که مسئولیت تحقق امکانات و موقعیت‌های برابر را برای همه دارد افشا کرده که کمبود آموزش‌های جنسی در مدارس، منجر به ضعیف و آسیب‌پذیرتر شدن نوجوانان این کشور شده است.
نتایج پژوهش کمیسیون فرصت‌های برابر
نتایج اولین پیمایش شهری کمیسیون تحقق فرصت‌های برابر، نشان می‌دهد که کمبود آموزش‌های جنسی در مدارس ابتدایی و متوسطه، باعث شده که زنان و مردان در برابر انواع آزار آسیب‌پذیرتر باشند.
براساس پیمایشی که حدود ۱۴ هزار و ۵۰۰ دانشجو از ۹ دانشگاه در آن شرکت کرده‌اند، بیشتر قربانیان می‌گویند که آزاررسان معمولا هم‌کلاسی، معلم خصوصی، سخنران و استادشان بوده است. این مطالعه که حدودا یک سال و نیم از انجام آن می‌گذرد، نشان می‌دهد ۲۳ درصد دانشجویان مشارکت‌کننده، در ۱۲ ماه منتهی به شرکت در این پژوهش، مورد آزار جنسی قرار گرفته‌اند.
همچنین در این طرح پژوهشی با ۲۸ دانشجو مصاحبه عمیق و با نمایندگان دانشگاه مصاحبه‌های گروهی انجام شده است. به گفته دانشجویان یک از رایج‌ترین انواع آزار، جوک‌ها و متلک‌های جنسی ناگهانی بوده است.
یافته‌های پژوهش کمیسیون برابری فرصت‌ها بر چند محور اساسی تاکید دارد:
- آزارگر فهم و تفسیر نادرستی از رضایت دارد. مثلا سکوت به معنای رضایت تلقی می‌شود یا این برداشت که وقتی «نه» می‌گوید، حتما تمایل بیشتری دارد و در واقع منظورش بله بوده است.
- شاهدان آزار اکثرا سکوت می‌کنند و حتی در مواردی قربانی را سرزنش می‌کنند.
- نگاه به زنان، ابزاری شده است.
- مردان مصون از آزار پنداشته می‌شوند، در حالی که ۱۸.۴ درصد از مردان شرکت‌کننده ابراز کرده‌اند که آزار جنسی را تجربه کرده‌اند.
- دانشجوهای اقلیت جنسی و معلولین به میزان قابل توجهی بیشتر مورد آزار جنسی قرار گرفته‌اند.
سواستفاده از اقتدار آکادمیک
در این پژوهش از میان کسانی که گزارش آزار در فضای دانشگاه دادهاند، ۴.۴ درصد گفته‌اند آزارگر از اساتید، مربیان و سخنرانان دانشگاه بوده است، در حالی که ۴.۴ درصد دیگر نیز مورد آزار کارمندان دانشگاه قرار گرفته بوده‌اند. آلفرد چانچونگ-مینگ، رئیس کمیسیون فرصت‌های برابر، در اینباره می‌گوید: «همه دانشجویان نمره‌های خوب می‌خواهند و این موضوعی است که طرد کردن کسی که مجهز به سلاح اثرگذاری بر موقعیت علمی و شغلی آنان است را سخت‌تر می‌کند. این واقعیت که یک نفر تسلیم نیازهای جنسی ناخواسته دیگری می‌شود تا در زندگی پیشرفت کند، به شدت آسیب‌زننده است و اثرات طولانی‌مدت قابل توجهی خواهد داشت».
به گفته آلفرد چانچونگ-مینگ در مصاحبه یکی از دانشجویان آمده که استادش به او وعده داده که «باید میزان بیشتری از پوست بدنش را نشان دهد، اگر نمره بالاتری می‌خواهد». این دانشجو در ادامه گفته: «فضای کاری آینده‌ام چطور خواهد شد؟ آیا من مجبور می‌شوم که با دیگری رابطه جنسی برقرار کنم؟»
در یک مورد، دانشجوی دختر مقطع کارشناسی ابراز کرده است که استاد کلاس به او درخواست داده که اگر دامن کوتاه‌تری بپوشد، احتمالا نمره بالاتری از ارائه کلاسی‌اش خواهد گرفت.
چرا قربانیان سکوت می‌کنند؟
کیتی لمکیت-یی، پلیس ارشد و افسر آموزش‌دهنده و محقق در کمیسیون برابری، می‌گوید: «چنین مسائلی از نظر برخی دانشجویان عادی جلوه می‌کند. برخی دیگر می‌ترسیدند که چون آزاررسان فرد بانفوذ و قدرتمندی بوده است، شکایت کردن اثری بر نمره‌هایشان بگذارد یا شهرت آنها را در دانشگاه خراب کند.»
مدیر اجرایی کمیسیون برابری، فریک چوچانگ-من، می‌گوید که کمبود آموزش درباره آزار جنسی یکی از علت‌های این آمار بالا است. چو می‌گوید: «آگاهی کلید حل ماجرا است، اما مطالعه ما نشان می‌دهد که بسیاری از دانشجویان اساسا نمی‌دانند که آزار جنسی چیست و مسئله برابری جنسی و برابری در رابطه را جدی نمی‌گیرند. قربانیان می‌ترسند برچسب بخورند که خیلی محافظه‌کار و مذهبی هستند و یا اینکه رفتار غیرعادی نشان دادهاند و بی‌جهت برافروخته شده‌اند در حالی که آزاررسان فکر می‌کرده کار عجیبی نمی‌کند و مسئولیت خاصی ندارد. این تصورات غلط باعث می‌شود برخی گمان کنند مجاز به هر رفتاری هستند».
فقدان آموزش‌های ضروری در مدارس
رئیس کمیسیون فرصت‌های برابر می‌گوید بعد از نظرسنجی اخیر و انتشار نتایج آن مبنی بر شیوع مشکل آزار جنسی واکنش اولیه و راحت مقصر دانستن جوانان است. با این حال او اعتقاد دارد مشکل عمیق‌تر است و ریشه آن را باید در فقدان آموزش‌های جنسی در مدارس جست.
او در این باره می‌گوید: «مطالعات ما نشان می‌دهد شیوع آزار جنسی در دانشگاه‌ها نشانه مشکل بزرگتری است: آموزش جنسی در هنگ کنگ یا وجود ندارد یا پروژه‌ای شکست‌خورده است».
مدارس در هنگ‌کنگ رابطه جنسی را تابو لحاظ می‌کنند و بحث‌های کلاسی را به جنبه‌های بیولوژیک آن محدود نگه می‌دارند. سیاست ارائه آموزش‌های جنسی در مدارس هنگ‌کنگ صرفا در حد ایده باقی مانده و عملی نشده است. همانطور که بزرگسالان می‌دانند رابطه جنسی فراتر از تولید مثل و روشهای پیش‌گیری از بارداری است، باید به سوالات نوجوانان نیز با محورهای زیر پاسخ داده شود:
- رابطه مبتنی بر لذت و صمیمیت چه تفاوتی با رابطه منحرف و پذیرفته‌نشده دارد.
- چرا باید به بدن و احساس دیگران احترام بگذاریم.
- چطور هویت و حقوق بعضی از ما، شامل اقلیت‌های جنسی و جنسیتی (نظیر هم‌جنس‌خواهان) و افراد دارای معلولیت، به دلیل تفاوت‌هایی که دارند، به سادگی نادیده گرفته می‌شوند و نیازهایشان فراموش می‌شود.
رئیس این کمیسیون معتقد است در فقدان آموزش‌های ضروری در مدارس فضای مجازی با محتوایی چون فیلم های سکسی و پورنوگرافی به سادگی جای خالی آموزش‌های جنسی لازم را پر می‌کند و تعجبی ندارد که وقتی جوانان در هنگ‌کنگ وارد دانشگاه می‌شوند، درک نادرست و منحرفی از رابطه جنسی خواهند داشت و ذهنشان مملو از کلیشه‌های جنسی و نقش‌های جنسیتی بدون همدلی با اقلیت‌ها خواهد بود.
به اعتقاد رئیس کمیسیون برابری فرصت‌ها واضح است که ما برای آنکه بتوانیم به سمت آرمان برابری جنسیتی حرکت کنیم، به طرح درس مشخص‌تر و دقیق‌تری از آموزش‌های جنسی برای مدارس ابتدایی و راهنمایی نیاز داریم. این آموزش‌ها باید تحت نظارت کامل مدارس باشد تا ساعت‌های مشخص به آن تعلق گیرد و معلمان آموزش‌های لازم را ببینند.
توصیه‌های کمیسیون فرصت‌های برابر هنگ‌کنگ به دانشگاه‌ها
برای حل این معضل اولویت دانشگاه‌ها باید افزایش آگاهی نسبت به آزار جنسی و نحوه ارسال گزارش‌های مربوط به آن باشد. درحالی یک چهارم از پاسخ‌دهنده‌ای این پیمایش حداقل ۴ مصداق آزار جنسی (از مجموع ۸ مورد) را مصداق آزار تشخیص نمی‌دهند، بیش از نیمی از آنها (۵۸.۶ درصد) از سیاست‌های ضد آزار جنسی دانشگاهشان بی‌خبر هستند. از میان کسانی که آزار جنسی دیده‌اند، فقط ۲.۵ درصد به دانشگاه گزارش داده و شکایت کرده‌اند. در برآیند، ناکارآمدی روشهای شکایت کردن در کنار این مسئله که دانشجویان اطلاعات کافی درباره آزار جنسی ندارند، منجر به بی‌اهمیتی موضوع و گزارش و ثبت نشدن موارد آزار شده است.
کمیسیون فرصت‌های برابر در حال تدارک جلسات مختلف با رئیس و هیئت مدیره ۹ دانشگاهی است که مورد پژوهش و بررسی قرار گرفته‌اند. هدف از برگزاری این جلسات اجرایی کردن ۱۷ بند از لایحه پیشنهادی کمیسیون است. این پیشنهادها شامل موارد زیر می‌شود:
- انتصاب یک کارمند عالی‌رتبه برای نظارت بر موضوع آزار جنسی و آموزش جنسی در دانشگاه.
- الزام تشکیل کانون جنسیت در همه دانشکده‌ها و خوابگاه‌های دانشجویی به منظور نظارت بر نحوه رسیدگی به گزارش‌های مربوطه
- ارائه دروس اجباری و آموزش‌های جنسی برای همه دانشجویان ورودی دانشگاه‌ها
- تهیه محتوای جدید و بهروز برای جلب نسل جوان کشور
