غنچه قوامی: در ماه می ۲۰۱۸، ده‌ها هزار دانشجو در سراسر شیلی برای اعتراض به آزار جنسی و خشونت علیه زنان به ویژه در دانشگاه‌ها به خیابان‌ها آمدند. این تظاهرات توسط تشکل‌های دانشجویی کنفدراسیون دانشجویان شیلی (Confech) و مدیریت فمینیستی دانشگاه‌ها (Cofeu) برنامه‌ریزی شده بود. نهادهای دانشجویی از دانشجویان کل کشور دعوت کرده بودند که به خیابان‌ها بیایند و از دولت بخواهند تا سیاست‌های کارآمدتری برای پیگیری موارد آزار جنسی در دانشگاه‌ها تدوین کند. بر اساس نتایج پژوهشی که اخیرا در شیلی صورت گرفته، حدود ۹۰ درصد از زنان معتقدند که دولت شیلی باید برای مقابله با خشونت علیه زنان قاطعانه‌تر عمل کند و گام‌های بلندتری بردارد.
جنبش دانشجویی در شیلی سابقه دارای سابقه اعتراضی درخشانی است. نمونه اعتراضات دانشجویان به سال ۲۰۱۱ برمی‌گردد که در اعتراض به کالایی‌سازی آموزش، به طور گسترده دست به تجمع و تحصن زدند، دانشگاه‌های سراسر کشور را فلج و در نهایت رئیس‌جمهوری را وادار به برکناری وزیر علوم کردند. سباستین پینیه‌را وعده اصلاحات سیستم آموزش عالی را نیز به دانشجویان داد و در بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸ اصلاحات اساسی در ساختار آموزشی شیلی رخ داد.
اما این اولین بار بود که جنبش دانشجویی در مطالبه‌گری به جنبش فمینیستی پیوند می‌خورد. کارمن آندرید، مدیر برابری جنسیتی در دانشگاه شیلی میگوید: «این تجمعات موج جدید و نقطه عطفی در جنبش حقوق زنان به حساب می‌آید». هزاران دانشجو در سانتیاگو شعار می‌دادند: «نه، یعنی نه!». بنر به دست گرفته بودند و «آموزش غیر جنسیت‌زده» و «توقف خشونت جنسی» را مطالبه می‌کردند.
روی یکی از پلاکاردها نوشته شده بود: «ما امروز آنچه که مادرانمان تجربه و درباره‌اش سکوت کردند را محکوم می‌کنیم». بر طبل‌ها می‌کوبیدند، می‌رقصیدند و شعار می‌دادند. گروهی برهنه و بدون پوشش بالاتنه راهپیمایی می‌کردند، البته صورت‌های خود را پوشانده بودند. اکثریت زن بودند و بخش عمده‌ای از خیابان را اشغال کرده بودند. تظاهرات کاملا مسالمت‌آمیز بود و تنها تک و توک برخوردهایی از گوشه و کنار جمعیت گزارش شد.
اعتراضات چگونه شکل گرفت؟
اولین تجمعات در ماه آپریل شکل گرفته بود. زمان که حقوقدان مشهور شیلی کارلوس کارمونا، متهم به آزار جنسی یکی از شاگردان خود شد. سوفیا بریتو در یک روز شلوغ کاری دریکی از دفاتر دادگاه چرت زده بود و با نوازش‌های کارمونا از خواب پرید. سوفیا پس از کلی مشورت بالاخره بر ترس غلبه کرد و کارمونا را به مقامات رسمی دانشگاه گزارش کرد. 8 ماه بعد دانشگاه تنها 3 ماه کارمونا را به علت عدم رعایت اخلاق حرفه‌ای تعلیق و اعلام کرد که مقررات مربوط به آزار جنسی تنها روابط میان کارمندان را پوشش می‌دهد و شامل استادان و دانشجویان نمی‌شود. در عرض چند ساعت دانشجوها دانشکده حقوق را اشغال کردند، سر در ورودی‌ها سوتین آویزان کردند و با رنگ قرمز روی دیوارها شعار نوشتند.
البته پیش از ماجرای بریتو، دانشگاه اوسترال در جنوب شیلی درگیر تحصن شده بود اما رسانه‌ها توجه کمتری به موضوع نشان دادند. دانشجویان اوسترال به مدت دو ماه در تحصن بودند و سر کلاس نمی‌رفتند. دانشگاه تقریبا تعطیل شده بود و کلاسی برگزار نمی‌شد. تا بالاخره مدیریت سازمان مقابله با تبعیض را در دانشگاه تاسیس کرد و اعتراضات خاتمه یافت. پس از دانشکده حقوق شیلی، روز به روز دانشگاه‌های بیشتری به جنبش پیوستند و دانشکده‌ها را فلج و بعضا تعطیل کردند. والنتینا گومز، دبیر فدراسیون دانشجویی اوسترال میگوید: «این جنبش از خشم دیرینه ما زنان و فمینیست‌ها متولد شده است. جنبش 2011، بسیار روشنگرانه بود اما سویه‌های فمینیستی نداشت. امروز ما از زاویه جدیدی به اعتراض ورود کرده‌ایم.»
دانشجویان خواستار مطالبات گسترده‌تر شدند
نظرسنجی‌ها نشان می‌دادند که تجمعات مورد حمایت گسترده مردم شیلی است. اگرچه نه لزوما تمامی مطالبات. بر اساس نتایج یک نظرسنجی دیگر در شیلی، تنها 2 درصد از پاسخ‌دهندگان خود را فمینیست تلقی می‌کنند. در روزهای بعد، مطالبات دانشجویان از مقابله با آزار جنسی و خشونت علیه زنان فراتر رفت. معترضین خواستار آموزش گسترده در دانشگاه‌ها در زمینه حقوق زنان، افزایش مشارکت زنان در سمت‌های مدیریتی، دستمزد و فرصت‌های آکادمیک برابر برای زنان و مردان، و ... . بسیاری از معترضان به دنبال برکناری وزیر علوم و و وزیر بهداشت، جراردو والرا هم بودند. والرا کسی بود که دادگاه قانون اساسی شیلی را قانع کرد که قانون سقط جنین را به گونه‌ای تضعیف و تعدیل کند که کلینیک‌ها بتوانند بر مبنای ملاحظات اخلاقی در برخی موارد از انجام این عمل سر باز زنند.
به دنبال اعتراضات، رئیس‌جمهور قول داد که به برخی از مطالبات مطرح شده را پیگیری کند. از جمله اصلاح قانون اساسی در جهت ارتقا حقوق برابر و هم‌چنین افزایش حضور زنان در مناصب قدرت. اگرچه کابینه خود او را 16 مرد و تنها 7 زن تشکیل می‌دهد. وزیر علوم کمیته‌ای را برای بررسی و پیگیری موضوع تشکیل داد. بسیاری از مقامات و سناتورهای کنگره نیز حمایت کردند و تمایل خود را برای تصویب قوانین جدید در این حوزه ابراز کردند. قوانینی که موجب بازنگری در پروتکل‌های سازمانی دانشگاه‌ها و تعیین سازوکارها و مجازات لازم در زمینه آزار جنسی در محیط‌های آکادمیک شود.
لایحه مقابله با آزار جنسی در دانشگاه‌ها در سنا تایید شد
20 اگوست سال 2019، مجلس سنای شیلی، لایحه مقابله با آزار جنسی در دانشگاه‌ها را تایید کرد. این لایحه موسسات آموزش عالی دولتی را موظف می‌کند تا پروتکل‌های دقیقی را برای برخورد با آزار جنسی تدوین کنند. به موجب این لایحه، دانشگاه‌ها مقرر می‌شوند تا تعریف دقیقی از آزار جنسی اتخاذ کنند و مجازات‌های متناسب برای آزارگران در نظر بگیرند در غیر این صورت بودجه و اعتبار خود را از دست خواهند داد. پس از تایید توسط سنا، لایحه به مجلس نمایندگان ارجاع داده می‌شود. ایده اولیه این لایحه توسط شبکه زنان پژوهشگر شیلی (RedI) ارائه شد. این گروه در راستای برابری جنسیتی در محیط‌های علمی و پژوهشی فعالیت می‌کند. نتایج پژوهشی که در سال 2017 در شیلی انجام شده نشان می‌دهد 39 درصد از دانشجویان و 41 درصد از افراد شاغل در محیط‌های آکادمیک توجه‌های ناخواسته با ماهیت جنسی را گزارش کرده‌اند.
قوانین فعلی شیلی از کارمندان و استادان دانشگاه حمایت می‌کند اما این حمایت دانشجویان را در بر نمی‌گیرد. دانشجویان نمی‌توانند شکایت خود را به دادگاه‌های کار ببرند و تنها تعداد معدودی از دانشگاه‌ها مقررات داخلی جامع و مکانیسم سفت و سخت برای مقابله با آزار جنسی وضع کرده‌اند. تا نوامبر 2017 تنها 12 درصد در از دانشگاه‌های دولتی شیلی پروتکل‌های مشخصی در این زمینه داشته‌اند. از آن زمان دانشگاه‌های متعددی وارد عمل شده‌اند اما کاستیلو کاردناس، نویسنده لایحه جدید میگوید راه‌کارهای ارائه شده توسط این دانشگاه‌ها ناکارآمد بوده است. لایحه جدید تمامی اقداماتی که دانشگاه‌ها برای حفظ بودجه‌های دولتی خود باید انجام بدهند را مشخص کرده است. از جمله حفظ هویت قربانیان، ممانعت از مواجهه قربانی با آزارگر، ارائه خدمات جامع حقوقی و روان‌درمانی برای افراد آزاردیده و ... . کاردناس معتقد است که تا بودجه موسسات هدف قرار نگیرد اراده لازم برای مقابله آزار جنسی بوجود نمی‌آید. او امیدوار است که سال آینده این لایحه به تصویب برسد.
