دهم سپتامبر ۲۰۱۸، زنی ۴۵ ساله به نام «امریه شفا» از زندان مینه‌سوتا در شاکپی آزاد شد، اما نمی‌توانست خوشحال باشد چون خطر اخراج از کشور همچنان با او همراه بود. شفا، یک شهروند اتیوپیایی است که در آدیس آبابا زندگی می‌کرد. او بعد از آشنایی با «حبیبی تسما» که شهروند آمریکا بود و دنبال همسر می‌گشت، در سال ۲۰۰۶ با او ازدواج کرد. تسما در رفت‌و‌آمد بین اتیوپی و آمریکا بود و در این مدت این زوج صاحب دو فرزند شدند. در سال ۲۰۱۲، تسما تصمیم گرفت که شفا و بچه‌ها را به ریچفیلد، شهری در ایالت مینه‌سوتای آمریکا ببرد.
خشونت علیه شفا از همان شب اول زندگی در آمریکا شروع شد. همسرش او به او اجازه نداد با والدینش تماس بگیرد. در عوض به او دستور داد که شام بپزد و او را مجبور به رابطه جنسی کرد. رفتارهای خشونت‌آمیز به‌طور روزمره ادامه داشت. تسما به دلایل مختلف شفا را کتک می‌زد و او را به زور وادار به رابطه جنسی می‌کرد. او وقتی از تمیزی خانه راضی نبود هم شفا را مورد ضرب و شتم قرار می‌داد. شفا که زبان انگلیسی نمی‌‌دانست و هیچ کسی را در آمریکا نمی‌شناخت، نمی‌توانست از کسی کمک بخواهد.
این خشونت‌ها ادامه داشت تا این که یک ماه بعد، تسما مرد دیگری به خانه آورد و هر دو به شفا تجاوز کردند. این زن اتیوپیایی بعداً متوجه شد که به HIV مبتلا شده است اما همسرش او را تهدید کرد که اگر حرفی از این تجاوز و آزار بزند، از آمریکا اخراج می‌شود و فرزندانش را از دست خواهد داد. روز یکم دسامبر ۲۰۱۳، تسما، شفا را از خواب بیدار و او را مجبور به رابطه جنسی کرد. وقتی زن برای بار دوم مقاومت کرد، تسما دست او را با چاقو برید، درگیری ایجاد شد، شفا با چاقو به شوهرش ضربه زد و او را کشت. شفا دستگیر و به قتل درجه دو متهم شد. در دادگاه، قاضی اذعان کرد که شفا خشونت جسمی و جنسی مداومی را تجربه کرده، اما همچنان او را به قتل عمد محکوم کرد و پنج سال زندان برایش در نظر گرفت. با این رای دادگاه، تسما فرزندانش را دیگر ندید و به عنوان یک غیرشهروند با خطر اخراج مواجه شد.
نادیده‌انگاری سیستماتیک زنان مهاجر بازمانده خشونت
هیچ سازمان و نهاد ملی‌ای آمار بازماندگان تجاوز و خشونت خانگی را که به دلیل دفاع از خود به زندان افتاده‌اند، ثبت و رصد نمی‌کند. همچنین، هیچ سازمانی بر آمار بازماندگان مهاجر که بابت دفاع از خود با خطر بازداشت و اخراج از کشور میزبان مواجهند، نظارت ندارد. اما مسلم شده است که اکثریت زنان زندانی تجربه خشونت جنسی و خشونت خانگی را در گذشته داشته‌اند. در گزارشی مربوط به سال 2016 اعلام شده که 86 درصد از زنان زندانی پیش از حبس خشونت جنسی و 77 درصد خشونت توسط شریک زندگی را تجربه کرده‌اند.[1] این را هم می‌دانیم که پارتنرهای خشونتگر، تهدید اخراج از کشور را به عنوان ابزاری برای تهدید و ارعاب قربانی و ساکت نگه داشتن او استفاده می‌کنند. در نتیجه زن از ترس اخراج نه درخواست کمک می‌کند و نه رابطه را ترک می‌کند.
«لینوس چان»، وکیل شفا و مدیر موسسه حقوق زندانیان در دانشکده حقوق دانشگاه مینه‌سوتا درباره خشونت علیه زنان مهاجر می‌گوید: «لازم است که به شفا و زنانی در شرایط مشابه او کمک کنیم. بسیاری از زنان مهاجر که قربانی خشونت خانگی هستند، حتی اگر با خطر زندان و اخراج مواجه نباشند، دچار آسیب‌های روانی شدید می‌شوند که ممکن است آنها را به مصرف مواد مخدر و انجام کارهای خطرناک و غیرقانونی سوق دهد.»
به گفته او، سیستم ناکارآمد قضایی سبب تشدید آزار زنان مهاجری می‌شود که در کشورهای بیگانه هیچگونه دوست و آشنایی برای حمایت ندارند: «لازم است که سیاستگذاران، زنان پناهجو و مهاجر را با مصادیق خشونت خانگی آشنا کنند و به آنها اطمینان بدهند که با گزارش این موارد می‌توانند در امان باشند. باید تدابیری وجود داشته باشد که زنان مورد خشونت بدانند کسی هست از آنها حمایت کند. همچنین باید به همسران آنها آموزش داده شود که بر اساس قوانین کشورهایی که به آنها مهاجرت کرده‌اند خشونت و تجاوز جنسی غیرقانونی است.»
وکیل شفا می‌گوید: «به دلیل محکومیت زندان، دستور اخراج شفا به عنوان یک غیرشهروند از آمریکا صادر شده است. او نگران بازگشت به کشورش است. شرایطی که او در آن قرار گرفته نوعی ننگ محسوب می‌شود. در اتیوپی خشونت خانگی رایج است و این زن اگر به آنجا برگردد مورد اتهام است که چرا به قتل شوهرش اقدام کرده. او با ابتلا به اچ آی وی در شرایط ویژه‌ای قرار دارد و در هراس است که با بازگشت به کشورش نتواند به دارو دسترسی داشته باشد. اگر قوانین حقوق بشر از این زن و زنانی مثل او دفاع نکند پس از چه کسی باید دفاع کند؟»
می‌خواهم صدایم را بلند کنم و حامی زنان دیگر باشم
مطابق قانون منع خشونت علیه زنان،[2] مقامات مهاجرت موظف بودند که شفا را نسبت به قوانین و منابع موجود در راستای مقابله با خشونت خانگی و تعرض جنسی آگاه و صراحتا اعلام کنند که خشونت جنسی و خانگی در آمیرکا غیرقانونی است. مطابق قانون[3]، آنها می‌بایست تمامی منابع حمایتی و همچنین مجراهای دادخواهی موجود را برای غیرشهروندانی که در روابط خشونت‌آمیز گرفتار می‌شوند، شرح دهند. اگرچه شفا انگلیسی صحبت نمی‌کرد و در تمامی مراحل و مصاحبه‌های مهاجرت نیز همسرش به عنوان مترجم در کنارش بود. حتی اگر مقامات و ماموران اداره مهاجرت هم این اطلاعات را در اختیار او گذاشته باشند همسرش احتمالا به او انتقال نداده است.
شفا در زندان، کم‌کم شروع کرد به آموختن زبان انگلیسی و با زنان اطرافش تمرین می‌کرد. او به امید دیدار دوباره فرزندانش، در کلاس‌های آموزش والدگری زندان نیز شرکت می‌کرد. در این کلاس‌ها بود که او با «تونجا هونسی»، هم‌بنیانگذار سازمان «ما برمی‌خیزیم»[4] آشنا شد.
هونسی به Truthout می‌گوید: «سیستم عدالت کیفری زنان سیاه، رنگین‌پوست و بومی را کاملا نادیده گرفته و ناامید کرده است. ما دائما با این موضوع مواجهیم. برای قربانیانی که مهاجرند، از خانه و خانواده و دوستان دورند، حمایت کمتری برای به اشتراک گذاشتن تجربه‌ها وجود دارد و تلاش برای مطالبه آزادی این افراد دشوار است. شفا اولین کسی است که ما از وضعیت او خبردار شده‌ایم، اما زنان زیادی وجود دارند که داستان‌هایشان هرگز به بیرون درز نمی‌کند. شفا در تماسی تلفنی به Truthout می‌گوید: «زنان زیادی را در زندان دیده‌ام که تحت خشونت شدید بوده‌اند و بابت دفاع از خود به زندان افتاده‌اند. می‌خواهم صدایم را بلند کنم و حامی آنها باشم.»
کنشگران مدنی تلاش دارند مصائب زنان مهاجر بازمانده خشونت را در مرکز توجه قرار بدهند
شفا تنها یکی از زنان مهاجری است که مورد خشونت خانگی و تجاوز جنسی قرار می‌گیرند اما به دلایلی مانند نداشتن تابعیت یا خطر اخراج نمی‌توانند شکایت کنند. هیچ آماری از تعداد زنان مهاجری نیست که به دلیل اقدامات دفاعی در برابر خشونت، با بازداشت و در نتیجه با اخراج مواجه می‌شوند. آنها نامرئی‌اند. اما کنشگران در حال تلاشند که مصائب این زنان را به مرکز توجه تبدیل کنند.
«نی نورن»، مسیر خشونت تا زندان و سپس اخراج از کشور را به‌خوبی می‌شناسد. او 16 سال به جرم قتل حبس گذرانده است. دوست‌پسر خشونتگرش رئیس او را به قتل رسانده بود. نورن در سال 2017 عفو شد و به بازداشت موقت اعمال مهاجرت و گمرک ایالات متحده(ICE) برده شد تا منتظر اخراج از آمریکا و بازگشت به کامبوج بماند. او در یک اردوگاه پناهجویان در تایلند به دنیا آمده و از 5 سالگی به آمریکا مهاجرت کرده بود. نورن معتقد است که برای جلب توجه مردم به زنان مهاجر زندانی باید سازماندهی و فعالیت کرد. او کنشگری خود را از درون زندان آغاز و با فعالان خارج از زندان ارتباط برقرار کرد. وقتی که به بازداشت موقت برای اخراج به کامبوج انتقال داده شد، کنشگران کارزاری برای رهایی‌اش به راه انداختند و آگاهی عمومی را درباره وضعیت زندانیان مهاجر افزایش دادند. آنها کمک‌های مردمی گردآوری کردند و حتی دفتر محلی ICE را در روز تولد نورن اشغال کردند. نورن به Truthout می‌گوید: «این کارزها و حمایت‌ها واقعا اثرگذار و حیاتی‌اند. اگر این سازماندهی‌ها صورت نمی‌گرفت امروز من اینجا نبودم.»
نورن در حال حاضر با سازمان «Survived and Punished» همکاری می‌کند. این سازمان در واقع شبکه‌ای ملی است که برای آزادی زندانیان قربانی خشونت جنسی و جنسیتی تلاش می‌کند. در روز بیستم ماه مه، او و دیگر کنشگران این سازمان موفق شدند حکم عفو «لیاه بیرو» را بگیرند. بیرو زنی بود اهل اتیوپی که به همسر خشونتگر خود شلیک کرده بود. البته همسر زنده مانده بود. بیرو 4 سال حبس گذراند و پس از آزادی با خطر اخراج از کشور مواجه شد. اما تلاش‌ها و اعتراضات کنشگران، مانع از این اخراج شد. حتی قاضی به این موضوع اشاره کرد که پشت بیرو که یک کارزار حمایتی وسیع ایستاده است. تلاش‌های سازمان، سبب شد توجه مقامات سیاسی محلی هم به این پرونده جلب شود و در نهایت به بیرو مورد عفو قرار بگیرد.
نویسنده: ویکتوریا لا
برگردان: فهیمه حسن‌میری
منبع: Truthout
پانوشت‌ها:
[1] https://www.vera.org/downloads/publications/overlooked-women-and-jails-report-updated.pdf
[2] Violence Against Women Act (VAWA)
[3] Marriage Brokers Regulation Act (2005)
[4] We Rise
 - Copy 2.jpg&width=72&height=72)
