دیدبان آزار: پنج‌شنبه هفته پیش، هزاران نفر در شهرهای بزرگ ترکیه دراعتراض به خروج رسمی دولت رجب طیب اردوغان از کنوانسیون استانبول به خیابان‌ها آمدند. این کنوانسیون بین‌المللی در سال ۲۰۱۱ توسط وزرای امور خارجه ۴۷ کشور اروپایی شامل ترکیه و اتحادیه اروپا در استانبول تصویب شد و هدف از امضای این پیمان‌نامه جلوگیری از وقوع اشکال مختلف خشونت علیه زنان و خشونت خانگی بود.
دولت ترکیه چهار ماه پیش تصمیم خود را مبنی بر خروج از این کنوانسیون اعلام کرده بود؛ تصمیمی که با اعتراضات گسترده زنان در سراسر ترکیه روبه‌رو شد. این اقدام دولت ترکیه پس از ماه‌ها فشار و اعتراض گروه‌های محافظه‌کار انجام شده است. بسیاری از محافظه‌کاران در ترکیه و حزب عدالت و توسعه کنوانسیون استانبول را تهدیدی بر نهاد خانواده در این کشور می‌دانند. برخی دیگر نیز معتقدند کنوانسیون از طریق اصل عدم تبعیض بر اساس گرایش جنسی، همجنس‌خواهی را در این کشور ترویج می‌دهد. حال پس از خروج رسمی ترکیه از این کنوانسیون ساعاتی پس از سخنرانی اردوغان و دفاع او از ترک کنوانسیون استانبول، بار دیگر زنان ترکیه اعتراضات به این اقدام را از سر گرفته‌اند.
«ما ساکت نخواهیم شد»
اردوغان خروج دولتش از کنوانسیون استانبول را حدودا ۴ ماه پیش اعلام کرده بود. او گفته بود ترکیه از قوانین بومی خود برای حفظ حقوق زنان استفاده می‌کند. پنج‌شنبه گذشته او بار دیگر از تصمیم خود در برابر منتقدانی که این اقدام را عقب‌گردی در مبارزه با خشونت علیه زنان می‌دانستند، دفاع کرد. اردوغان در دفاع از این تصمیم گفت: «مبارزه ما ]با خشونت علیه زنان[ با کنوانسیون استانبول شروع نشد و با خروج از آن به پایان نخواهد رسید.»
«ما ساکت نخواهیم شد. ما نمی‌ترسیم. ما تسلیم نخواهیم شد.» این‌ها شعارهایی است که جمعیت چندصد نفری از زنان معترض در آنکارا فریاد می‌زدند. بر بنر بزرگ بنفش رنگی نوشته شده است: «ما از کنوانسیون استانبول دست نمی‌کشیم.»
ازگل، دانشجوی ۲۶ ساله، می‌گوید: «به نظر من این باورنکردنی است که حکومت به جای بهبود وضعیت حقوقی زنان به دنبال بدتر کردن شرایط است. ما هر روز با خبر زن‌کشی یا ترنس‌کشی از خواب بیدار می شویم. ما به عنوان یک زن نمی‌توانیم در این کشور احساس امنیت کنیم.»
در استانبول با وجود حضور پرتعداد وگسترده نیروهای پلیس، بیش از هزار نفر که اکثرا زن هستند در بخش مرکزی شهر تجمع کرده‌اند. تجمع‌های کوچک‌تری نیز در ازمیر و شهرهای دیگر در سراسر ترکیه برگزار شدند.
جانان گولو، رئیس فدراسیون انجمن‌های زنان ترکیه، روز چهارشنبه در این باره گفته بود: «ما مبارزه‌مان را ادامه می‌دهیم. ترکیه با این تصمیم به پای خود شلیک می‌کند.» به گفته جانان گولو پس از اعلام تصمیم دولت ترکیه مبنی بر خروج از کنوانسیون استانبول در ماه مارس تا کنون، «زنان و دیگر گروه‌های آسیب‌پذیر جامعه که قربانی خشونت‌اند، دیگر تمایلی به درخواست کمک ندارند و شانس کمتری برای دریافت کمک و حمایت دارند.» گولو تاکید دارد به دنبال مشکلات اقتصادی ناشی از شیوع کرونا خشونت علیه زنان افزایش چشمگیری داشته است.
بیشتر بخوانید:
«صدای ما را بشنوید، ترکیه برای زنان امن نیست»
این جادوگران با آزار جنسی مبارزه می‌کنند
بی‌توجهی دولت و مقامات قضایی ترکیه به اعتراضات
هدف کنوانسیون استانبول که توسط شورای اروپا تدوین شده است، فراهم کردن ساختاری قانونی برای مقابله با خشونت علیه زنان در کشورهای اروپایی بوده است. بر اساس این کنوانسیون کشورهای عضو موظف به جرم‌انگاری و مقابله با انواع خشونت علیه زنان، از خشونت کلامی تا خشونت فیزیکی، تجاوز، زن‌کشی یا قتل ناموسی، سقط جنین اجباری و ازدواج اجباری شده‌اند. با وجود این حتی پیش از تصمیم دولت ترکیه به خروج از این معاهده، فعالان حوزه زنان در ترکیه اعتقاد داشتند در عمل ترکیه به کنوانسیون استانبول پایبند نیست و زنان در این کشور همچنان تحت حمایت قانونی قرار نمی‌گیرند.
این نخستین باری نیست که اعتراضات به خروج ترکیه از کنوانسیون استانبول منجر به برپایی تظاهرات اعتراضی در این کشور می‌شود. پیش‌تردر ماه مارس و پس به دنبال اعلام تصمیم رئیس‌جمهوری ترکیه برای خروج این کشور از کنوانسیون استانبول، تجمعاتی اعتراضی در آنکارا و چند شهر دیگر ترکیه برگزار شد. همچنین کاربران توئیتر با هشتگ «پیمان استانبول باید اجرایی شود»#istanbulsozlesmesiyasatir به این تصمیم اعتراض کردند. با این وجود دادگاهی در ترکیه درخواست تجدید نظر در این تصمیم را رد کرد.
انتقادات بین‌المللی از دولت اردوغان
خروج دولت ترکیه از این معاهده انتقادات بسیاری از سوی متحدان بین‌المللی این کشور، آمریکا و اتحادیه اروپا، برانگیخت. منتقدان می‌گویند این تصمیم ترکیه را از پیوستن به اتحادیه اروپا حتی از سال ۱۹۸۷- زمانی که ترکیه رسما درخواست عضویت در اتحادیه اروپا را ارائه کرد - نیز دورتر کرد.
اتحادیه اروپا خروج ترکیه از معاهده استانبول را پیامی خطرناک از سوی دولت ترکیه علیه زنان این کشور خواند. سازمان ملل متحد نیز در ماه مارس پس از اعلام تصمیم دولت ترکیه مبنی بر خروج از کنوانسیون استانبول عمیقا ابراز نگرانی کرد.
«جوزپ بورل»، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم این اقدام ترکیه را «پیامی خطرناک برای جهان» خواند. «ماریا پژینوویچ بوریچ»، دبیرکل شورای اروپا نیز در اظهارنظری مشابه گفت: «خروج ترکیه از کنوانسیون اروپایی شکست بزرگی در زمینه حفاظت از زنان در این کشور، در سراسر اروپا و فراتر از آن است.»
در ترکیه هر روز یک زن به قتل می‌رسد
به گزارش گروهی ناظردر پنج سال اخیر حدودا هر روز یک زن در ترکیه به قتل می‌رسد. تنها در سال ۲۰۱۹ دست‌کم ۴۷۴ زن در ترکیه به قتل رسیده‌اند که در اغلب موارد قاتل همسر سابق یا اعضای خانواده مقتول بوده است. بر اساس اعلام وزارت خانواده و سیاست‌های اجتماعی ترکیه ۸۶ درصد زنان ترکیه تجربه خشونت جسمی یا روحی از سوی شریک زندگی یا اعضای خانواده‌شان را داشته‌اند. پژوهش دیگری درباره خشونت علیه زنان در ترکیه نشان می‌دهد ۷۶ درصد از زنان در ترکیه خشونت خانگی را دلیل اصلی طلاق می‌دانند. در سال ۲۰۲۰ در ترکیه ۲۸۴ زن توسط مردان به قتل رسیدند. همچنین در ۲۵۵ مورد قتل زنان به طرز مشکوکی رخ داده بود. این در حالی است که بسیاری از زن‌کشی‌ها به عنوان خودکشی گزارش می‌شوند.
منابع:
