فهیمه حسن‌میری: پیدا کردن زنان یا دختربچه‌ها و دختران نوجوانی که تجربه‌ای از انواع آزار جنسی در خیابان نداشته باشند، کار ساده‌ای نیست. توجهات و تعریفات ناخواسته جنسی، انواع عبارات توهین‌آمیز یا آمیخته با طنز درباره اندام زنان، تنه زدن، قرار گرفتن در معرض نمایش اندام جنس مخالف و بسیاری دیگر از اشکال آزار جنسی، مواردی هستند که در کشورهای مختلف، امنیت عبور و مرور زنان را در خیابان‌ها تهدید می‌کنند و البته به ندرت، غیرقانونی اعلام شده‌اند و مجازات دارند. اما در سال‌های اخیر، زنان نسبت به این تعرض‌ها ساکت نمانده‌اند، صدای اعتراضشان بلندتر شده و توجه مردم عادی و سیاستگذاران را برای منع آزارهای جنسی جلب کرده‌اند. در عین حال، واحد زنان سازمان ملل هم در این زمینه اقداماتی را انجام داده؛ از جمله برنامه‌ریزی طرح‌هایی برای امن کردن شهرها. یکی از این طرح‌ها در مراکش به مرحله اجرا درآمده است؛ طرحی برای امنیت زنان در همه‌جای شهر، از تاکسی و اتوبوس گرفته تا پیاده‌روها و خیابان‌ها.
اهمیت این اقدام در مراکش این است که در این کشور، علیرغم تعداد زیاد موارد خشونت علیه زنان در فضاهای عمومی، پیش نویس قانون خشونت علیه زنان هنوز تصویب نشده است. آخرین نظرسنجی ملی که در سال 2009 در مراکش انجام شده بود، نشان می‌داد 62.8 درصد از زنانی که در شهرها زندگی می‌کنند، نوعی خشونت و آزار جنسی را تجربه کرده‌اند، نظرسنجی محلی دیگری که در سال 2015 در این کشور انجام شد، نشان داد 67 درصد از زنان در طول 12 ماه قبل، چنین تجربه‌ای داشته‌اند، 60 درصد از زنان گفتند ترجیح می‌دهند بعد از تاریک شدن هوا، خانه‌شان را ترک نکنند و در این میان تنها 9 درصد زنان اعلام کردند که آزار جنسی را که در خیابان به آنها وارد شده، به پلیس گزارش کرده‌اند.
با توجه به این آمارها، بخش زنان سازمان ملل، در سال 2014 یک ابتکار شهری با کمک مردم در مراکش راه انداخت که طی آن شهرها را برای زنان به فضایی امن تبدیل کند. در این ابتکار، اشخاصی از تخصص‌های مختلف دعوت به کار شدند؛ از پلیس‌ها گرفته تا مسئولان حمل و نقل و کارشناسان رسانه. در چنین طرحی بنا بر این بود که مشخص شود زنان در چه شرایطی احساس عدم امنیت دارند، مجرمان چه کسانی هستند و چه اقداماتی برای تامین امنیت زنان مفید است. از آنجایی که وسایل حمل و نقل عمومی و خیابان‌ها بیشترین مکان‌هایی بودند که آزار جنسی در آنها گزارش شده بود، تلاش شد ایمن‌سازی از این فضاها شروع شود بنابراین یکی از اقدامات مهم و موثر، این بود که رانندگان و مسئولان حمل و نقل را نسبت به آزارهای جنسی آشنا کنند و با کمک اتحادیه‌های کارگری و آموزش‌های لازم، رانندگان نسبت به انواع آزاری که ممکن است در وسایل نقلیه علیه زنان اتفاق بیفتد و نوع برخوردی که باید در چنین شرایطی داشته باشند، آشنا شوند.
«هجا نایما» یکی از معدود زنانی است که در مراکش راننده تاکسی بوده. او درباره کلیشه‌های جنسیتی که در طول کارش دیده، می‌گوید: «وقتی به عنوان راننده تاکسی کار می‌کردم، جمله‌های ضدزن و کلیشه‌آمیزی از سوی مردان همکارم می‌شنیدم. یکی از آنها می‌گفت برو خانه نان بپز و نهار درست کن. این کار برای زنان نیست.» او مشتریان زیادی از بین زنان داشته که ترجیح می‌داده‌اند به جای این که سوار تاکسی مردان شوند، راننده زنی آنها را به مقصد برساند که در آینه آنها را نگاه نمی‌کند، به آنها جملات کنایه‌آمیز نمی‌گوید و سر حرف را با آنها به هر بهانه‌ای باز نمی‌کند. نایما می‌گوید: «توانایی‌هایم را می‌دانستم و کارم را دوست داشتم اما درنهایت، فشارهای اجتماعی باعث شد از این شغل دست بکشم.» او امروز یک فعال در زمینه آگاهی‌رسانی برای امن کردن خیابان‌ها برای زنان است.
در سال 2015، بخش زنان سازمان ملل همچنین با یک شرکت خصوصی اتوبوسرانی در مراکش وارد مذاکره شد تا طی یک همکاری مشترک، شبکه بزرگی از اتوبوس‌ها را در سراسر مراکش فراهم کرده و برای پیشگیری از خشونت جنسی، آموزش‌های یکپارچه‌ای به رانندگان بدهد. از آن زمان تاکنون 1520 راننده در این زمینه آموزش دیده‌اند که در مواجهه با آزار جنسی علیه زنان در اتوبوس، ایستگاه اتوبوس و اطراف آن چه واکنشی داشته باشند. «عبدالله لمبرکی» یکی از این رانندگان اتوبوس است که تحت این آموزش‌ها بوده و می‌گوید: «ما رانندگان اتوبوس به دلیل این که مدام در شهر تردد داریم، در معرض مشاهده تعداد زیادی از آزارهایی هستیم که در خیابان یا در وسایل نقلیه عمومی علیه زنان اتفاق می‌افتد. پیش از این، نمی‌دانستیم باید چه مواجهه‌ای با این موارد داشته باشیم، اما این دوره آموزشی به ما یاد داد چطور امنیت را در اتوبوس‌هایمان فراهم کنیم و در عین حال، وقتی آزار جنسی را در خیابان دیدیم چه کار کنیم و آن را به کجا گزارش دهیم. درواقع با این آموزش‌ها، اقداماتی برای محافظت از مسافران اتوبوس در برابر اعمال خشونت‌های مختلف انجام می‌دهیم. این مسئولیت ما، به عنوان شهروندان و رانندگان، برای ایجاد یک فضای امن برای همه کاربران است.»
اما علاوه بر آموزش رانندگان، اقدام دیگری هم در مراکش برای کاهش آزار خیابانی علیه زنان راه افتاد و آن هم آموزش عمومی مردم از طریق رسانه‌های جمعی بود. محمد الکنور، روزنامه‌نگاری است که 25 سال است با تعدادی از رسانه‌های مهم مراکش کار می‌کند. او یکی از 27 روزنامه‌نگار محلی بود که درمورد نحوه بهبود نمایش زنان در رسانه‌ها، به عنوان بخشی از برنامه ایمن‌سازی شهر و فضای عمومی امن در مراکش، آموزش داد. این روزنامه‌نگار می‌گوید: «جلوگیری از آزار و اذیت جنسی زنان در عرصه‌های عمومی، به تغییر در ادراکات و دیدگاه‌های عمومی نیاز دارد، زیرا اغلب این تصور وجود دارد که این خشونت‌های کلامی و جنسی در خیابان، بی‌اهمیت و معمولی است، این تصور هم از اینجا ناشی می‌شود که زنان در رسانه‌ها به عنوان نمادهای سرگرمی نمایش داده می‌شوند و مردان خودشان را محق می‌دانند که هر رفتاری دلشان می‌خواهد، با آنها داشته باشند.»
این فعال اجتماعی تاکید می‌کند: «مسئولیت ما این است که کلیشه‌های موجود در رسانه‌ها را متوقف و کمک کنیم زنان به حقوقشان برای تردد در شهر در طول شبانه‌روز دست پیدا کنند. زنان و دختران آزار و اذیت جنسی را در فضاهای عمومی تجربه می‌کنند: در خیابان‌ها، اتوبوس‌ها، تاکسی‌ها، ساحل، کافه‌ها و ... بنابراین، هر کس باید در تلاش برای کاهش این خشونت و ایمن ساختن فضاهای عمومی برای زنان تلاش کند تا آنها هم مثل مردان بتوانند از خدمات شهری بهره مند شوند.» اما نتیجه این تلاش همگانی چه بود؟
سال گذشته، اولین ارزیابی بعد از این آموزش‌ها در مراکش انجام شد و این نتیجه به دست آمد که نگرش مردم نسبت به بی‌اهمیت بودن آزار خیابانی علیه زنان تغییر کرده، بسیاری از زنان، چگونگی حفاظت از خودشان را آموخته‌اند، درباره آزارهایی که علیه آنها در خیابان انجام می‌شود حرف می‌زنند، به آزارگران تذکر می‌دهند و این آزارها را به پلیس گزارش می‌کنند. یکی از زنان شرکت‌کننده در این آموزش‌های تامین امنیت می‌گوید: «هیچکس تا به حال از من نپرسیده بود نگرانی من درمورد محله زندگی‌ام چیست. این آموزش‌ها و حرف زدن به صورت گروهی از خشونت‌های خیابانی، به من احساس قدرت داده و فهمیده‌ام که در این مورد تنها نیستم و چه کارهایی می‌توانم انجام دهم. حالا با خیال راحت‌تری می‌توانم به خیابان قدم بگذارم و بدانم کسانی هستند که برای ایستادگی در برابر این آزارها به من کمک می‌کنند.»
منبع: خبرآنلاین
 - Copy 2.jpg&width=72&height=72)
