احساس امنیت در شهروندان، لازمه فعالیت‌های اجتماعی شهری است. زنان از نبود حس امنیت در مکان‌های عمومی بیش از مردان آسیب خواهند دید. در واقع عدم احساس امنیت در زنان تأثیر زیادی روی توانایی آنها در مشاغل، تحصیلات، زندگی شهری و نقش‌آفرینی در گروه‌های اجتماعی و فعالیت‌های تفریحی و جمعی خواهد داشت.
تعداد زنانی که در طی روز و مخصوصا شب‌ها در مکان‌های عمومی ظاهر می‌شوند معیاری است که می‌تواند سلامت یک جامعه و سرزندگی آن را نشان دهد. هر چقدر در طراحی محیط شهری نیازهای زنان بیشتر در نظر گرفته شود، آنها بیشتر در آن احساس امنیت و آرامش خواهند داشت. در این مطلب با ما همراه باشید تا ببینیم این نیازها چیست و چگونه می‌توان به آن پاسخ داد.
احساس امنیت در شهر، نیاز زنان در همه شهرهای دنیا
فرقی نمی‌کند ساکن کشوری توسعه یافته باشید یا در شهر کوچک کشوری در حال توسعه زندگی کنید، نبود احساس امنیت در مکان‌های عمومی گریبانگیر زنان در همه جای دنیاست. گرچه شکل و شدت این احساس ناامنی می‌تواند متفاوت باشد. از زنانی که درهند برای استفاده از سرویس بهداشتی دچار مشکل می‌شوند تا زنانی که در کشورهای شمال اروپا بخاطر ترس از عبور و مرور در تاریکی در ماه‌های زمستانی، از ساعت 4 بعد از ظهر خود را در خانه محبوس می‌کنند.
نبود امنیت برای زنان، موضوعی جهانی
خیلی از افراد هنوز فکر می‌کنند که زنان خودشان مسئول تأمین امنیتشان در شهر هستند و باید با تغییر رفتار و ظاهرشان هنگام حضور در مکان‌های عمومی و حتی محدود کردن حضورشان در اجتماع، امنیت خودشان را تضمین کنند. اما باید دانست که زنان نیز همچون مردان حق استفاده از امکانات شهر را دارند، امکانات یک شهر امن.
اما چگونه می‌توان شهری امن داشت؟
حتما شما هم تجربه کرده‌اید که حضور در یک مرکز تفریحی و شلوغ که خانواده‌ها در آن فعالیت دارند احساس امنیت بیشتری را نسبت به یک پارک خلوت با نور کم خواهد داد. این یعنی طراحی فضا و برنامه‌ریزی مناسب شهر می‌تواند تأثیر زیادی روی احساس امنیت داشته باشد. حالا با هم ببینیم که این موضوع چگونه می‌تواند به کم کردن حس ناامنی زنان در شهر کمک کند:
امنیت باید اولویت طراحی باشد
تأمین امنیت مهمترین موضوع در طراحی شهریست که زنان را در نظر دارد. تحقیقات نشان داده که این عوامل می‌توانند باعث شوند زنان احساس امنیت بیشتری در فضای شهر داشته باشند:
- نور مناسب: درخیابان یا محله‌ای که نور کمی وجود دارد، همه چیز عجیب‌تر و ترسناک‌تر به نظر می‌رسد و حس ناآرامی به انسان دست می‌دهد. وجود نور باعث می‌شود افرادی که از آن فضا عبور می‌کنند قابل دیدن باشند. بخصوص زنان مطمئن خواهند شد که چیزی پشت سایه‌ها مخفی نشده است.
- ایجاد خطوط دید واضح و بدون مانع در مکان‌های عمومی. مثلا با کوتاه کردن بوته‌ها یا کاشت گیاهان با فاصله مناسب می‌توان کاری کرد که در پیاده روها و خیابانها نقاط کور بوجود نیاید.
- اولویت دادن به عابر پیاده. وقتی عابرین پیاده مجبور باشند برای قدم زدن در شهر از پل‌های عابری که پشت بیلبوردها مخفی شده استفاده کنند یا به زیر زمین بروند، حس آزادی و امنیت آنها در شهر آسیب می‌بیند.
- علائم و تابلوهای واضح.
- طراحی فضاهای عمومی که برای گروه های مختلف جامعه جذاب باشد: فضاهای عمومی که صدای خنده کودکان در آن به گوش می‌رسد و خصوصا خانواده‌ها حضور دارند و فعالیت‌های گوناگون و جذابی انجام می‌دهند. تنوع و تعداد زیاد مردم منجر می‌شود که زنان احساس امنیت داشته باشند.
- مراقبت و نگهداری عمومی. فضاهای عمومی که خراب شده‌اند و بخوبی نگهداری نمی‌شوند باعث ایجاد حس ناامنی در زنان می‌شوند.
امن کردن حمل و نقل شهری برای زنان
در سال 1990 از ساکنین منطقه‌ای در وین در مورد نحوه استفاده آنها از وسایل نقلیه عمومی پرسش شد. مردان خیلی سریع به این پرسش جواب دادند. آنها معمولا دوبار در روز از وسایل نقلیه استفاده می‌کردند، یکبار زمان رفتن به سر کار و بار دیگر در برگشت. اما پاسخ‌های زنان به این کوتاهی نبود. زنان، خصوصا زنان خانه‌دار ممکن است در یک روز مسیرهای مختلفی را بروند، مدرسه فرزندشان، خانه بستگان و پاساژها و مراکز خرید. در واقع زنان الگوهای متنوع‌تری در استفاده از وسایل نقلیه شهری دارند و از پیاده روها، مسیرهای اتوبوس و خطوط مترو و خودروهای موجود در خیابان بیشتر و به دلایل متنوع‌تری استفاده می‌کنند. همین رفتار توجیه می‌کند که چرا برنامه‌ریزان و طراحان شهری باید به دسترسی و امنیت زنان در حمل و نقل شهری بیشتر توجه کنند.
زیرساختهای شهری برای دوچرخه سواری عموما با تفکری مردانه طراحی و برنامه ریزی می شوند . بطور مثال زنان ترجیح می دهد که از خطوط مخصوص دوچرخه سواری کنند در حالی که مردان ریسک حرکت لابلای ماشین‌ها را می‌پذیرند و در خارج از مسیر دوچرخه عبور و مرور می‌کنند. وجود خطوط دوچرخه‌سواری، مسیرهای تفکیک شده دوچرخه، خیابان‌های عریض‌تر، ارتباط خوب خیابانها و مسیرهای مستقیم، زنان بیشتری را به استفاده از دوچرخه تشویق خواهد کرد.
ترویج دوچرخه‌سواری زنان با ایجاد مسیرهای امن
پیاده‌روهایی که بخوبی نور آن تامین شده نیز برای ایجاد حس امنیت و آسایش زنان در محیط شهری مهم خواهد بود. ایستگاه‌های مترو و اتوبوس و همچنین پارکینگ‌ها نیز باید دارای نور مناسب و دسترسی مناسبی برای زنان و همه افراد باشند و توسط دوربین‌ها بخوبی کنترل شوند.
شهر مناسب کودک شهری مناسب برای همه است
زنان معمولا همراهان اصلی کودکانند و بنابراین مهم است فضای شهری برای فرزندان آنها نیز مناسب باشد. دیوید برن می‌گوید” شهری که برای کودکان مناسب است برای همه مناسب خواهد بود” پس محیط شهری مصنوع ما باید همزمان با توجه به کودکان و زنان ساخته شود. آیا مترو، ایستگاه‌های مترو و ایستگاه‌های اتوبوس برای کودکان به اندازه بزرگسالان قابل استفاده است؟ اگر جواب این سوال بله باشد این فضاها می‌توانند زنان بیشتری را برای استفاده جذب کنند. آیا دوچرخه‌سواری در شهر به اندازه کافی برای مادری که می‌خواهد همراه با کودکش در خیابانها حرکت کند امن هست؟ اگر پاسخ بله باشد بنابراین زنان بیشتری در شهر دوچرخه سواری خواهند کرد و یعنی افراد بیشتری از دوچرخه استفاده خواهند کرد.
مبلمان شهری برای مادران سرگردان
مادران معمولا در فضاهای عمومی زمانی که بخواهند به کودکشان رسیدگی کنند سردرگم می‌شوند. بیشتر مواقع آنها چاره‌ای ندارند جز اینکه از خودرو شخصیشان استفاده کنند یا مجبورند برای پیدا کردن جایی برای نشستن چیزی بخرند و مثلا به کافه‌ای بروند تا بتوانند نیاز فرزندشان را رفع کنند. بنابراین طراحی فضایی امن و راحت برای مادران در شهر واجب است. این فضا می‌تواند بطور همزمان خدمات دیگری را نیز پوشش دهد، مثلا می‌تواند فضایی برای نشستن همه عابران پیاده و هرکسی که نیاز به استراحت و توقف دارد باشد.
مبلمان شهری مناسب برای آسایش مادران
پیاده راه‌ها، تقاطع‌ها و فضاهای پارکینگ باید برای عبور کالسکه مناسب باشند. پیاده‌روها باید به اندازه‌ای عریض باشد که خانواده‌ها بتوانند همراه با هم از آن عبور کنند، چراغ‌های تقاطع عابر باید به گونه‌ای تنظیم شود که مادران با کالسکه یا کودکانی که سوار بر اسباب بازی‌های خود هستند از آن عبور کنند و در نهایت پارکینگ‌ها باید آنقدر فضا داشته باشند تا خانواده‌ها بتوانند کالسکه یا صندلی خودرو فرندانشان را جابجا کنند.
زنان شهرساز، شهرهایی برای زنان خواهند ساخت
در حال حاضر بیشتر معماران و برنامه‌ریزان شهری و سیاست گذاران را هنوز مردان تشکیل می‌دهند و در نتیجه ما همیشه فضاهای شهری خواهیم داشت که توسط مردان و برای مردان ساخته شده اند، تا زمانی که خود زنان این عدم تعادل را تغییر دهند. زمانی که زنان بیشتری دست اندر کار باشند، طبیعتا نگاه و نیازها و استعدادهای زنان شروع به ظهور و نمایش در فضاهای شهری خواهد کرد.
منبع: سایت جارجو
