نسیم نویدمقدم: حافظه‌ اغلب زنان مملو است از آزارهای خیابانی؛ اما گاهی شنیدن روایت‌های تکان‌دهنده‌ای از اطرافمان، عزممان را برای شکستن سکوت جزم می‌کند. روایت‌هایی از آزار کلامی و فیزیکی مانند روایت «ماری لاگر»، هشدارهایی هستند در راستای هوشیاری و بیدار شدن جوامع و تدبیراندیشی برای بهبود وضعیت آزار و اذیت زنان در معابر و مکان‌های عمومی. ویدئویی که به تازگی در صفحات مجازی دست به دست شد و بار دیگر توجه مجامع خبری و محافل عمومی و خصوصی را به خود جلب کرد، صحنه‌ سیلی خوردن دانشجوی دختر ۲۲ ساله‌ای است در یکی از خیابان‌های شمال شرقی پاریس و یک فضای عمومی نه چندان خلوت. ویدئو بسیار کوتاه است؛ در ابتدا مردی به ماری نزدیک می‌شود، به او متلک می‌اندازد و از کنارش می‌گذرد.

ماری در ویدئویی که تلوزیون فرانسه از روایت وی تهیه کرده می‌گوید: «این اولین بار نبود، آن روز، آن هفته، آن ماه! به شدت عصبانی شدم. در ذهنم تمام نفرت و تنفرم از آزارها و متلک‌های خیابانی شبیه این را حس کردم و به او گفتم دهانت را ببند! برای لحظه‌ای او برگشت و می‌دانستم می‌آید تا مرا بزند! این مصداق خشونت است. می‌توانستم فرار کنم، اما این کار جای سوال داشت، من سرم را پایین نمی‌انداختم و معذرت خواهی نمی‌کردم!» ماجرا توسط دوربین کافه‌ای که ماری در حال گذر از کنارش بوده، ضبط می‌شود.

ماری بعد از حادثه به خانه می‌رود اما بلافاصله به کافه برمی‌گردد و شاهدان را می‌یابد. او سکوت نمی‌کند و کلیپ سیلی خوردنش را در فضای مجازی منتشر می‌کند. دیگران به او می‌پیوندند، کاربران روایت‌های خود را نقل می‌کنند، مسئولان مهم با عصبانیت به این اتفاق واکنش نشان می‌دهند و بار دیگر مسئله‌ی آزار خیابانی در فرانسه، پررنگ می‌شود. برخی گروه‌های فمینیستی اعلام کرده‌اند ثبت این ویدیو که بیش از یک میلیون بازدید کننده داشته است، می‌تواند قدمی جدید برای مبارزه با آزارهای خیابانی زنان در فرانسه باشد. ماری در صفحه‌ی فیسبوک خود می‌نویسد: «من نمی‌توانم ساکت بمانم، ما نباید ساکت بمانیم!»

نکته‌ جالب توجه این که این ماجرا در کشوری رخ داده که پارلمانش اخیرا اقدام به تصویب قانون جرایم نقدی برای آزار و اذیت خیابانی کرده است. سال گذشته پس از افشاگری علیه هاروی واینستین، تهیه‌کننده‌ معروف سینما بسیاری از زنان سراسر جهان جسارت شکستن سکوت پیدا کردند و آزارهایی که هیچ‌گاه جرات پرده برداشتن از آنها را نداشتند، روایت کردند. موج اعتراض به آزار و اذیت‌های جنسی بازیگران هالیوود و هشتگ «من هم همینطور»  که با هدف شکستن سکوت زنان اقشار مختلف در برابر انواع آزار و اذیت‌های جنسی از جمله آزارهای خیابانی راه افتاده بود، از طرف بسیاری حمایت شد، هرچند که گروهی نیز انتقاداتی به این موج وارد می‌دانستند.

فرانسه نیز از این موج مستثنا نبود و افراد و گروه‌های زیادی در فضای مجازی و حتی گاه در خیابان‌های شهر مردم را تشویق به صحبت می‌کردند تا آزارهای جنسی را روایت کنند. همچنین افرادی اقدام به چسباندن پوستر‌های مبارزه با آزار جنسی در دیوارهای شهر می‌کردند و از مردم می‌خواستند تا به جریان «من هم همینطور» بپیوندند. این جریان زمینه‌ساز تحولات بسیاری در رویکرد‌های سیاست‌گذاران و مدعیان طرف‌دار برابری جنسیتی شد. به طور مثال قانون جرایم نقدی برای آزار و اذیت خیابانی توسط وزیر برابری جنسیتی فرانسه، مارلن شیاپا به پارلمان رفت.

مارلن ۳۴ ساله و از چهره‌های شاخص فمینیست و حامی امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه شمرده می شود و اعلام کرده به این ترتیب قصد دارد رفتارهای جنسیت‌گرایانه مردان را در اماکن عمومی متوقف کند. امانوئل ماکرون نیز عنوان کرده که هدف از بحث بر سر این قانون، تضمین امنیت حضور بدون ترس زنان در مکان‌های عمومی بوده است. مقدار این جریمه که بین ۹۰ تا ۷۵۰ یورو در نظر گرفته شده است قابل قیاس با آسیب‌های روحی و جسمی که بسیاری از زنان با آن روبرو می‌شوند نیست، اما آیا جزای نقدی به آزارهای خیابانی پایان خواهد داد؟

با وجود قوانین حمایتی زیاد فرانسه برای پیشگیری از خشونت علیه زنان، شهر پاریس هم‌چنان آمار بالایی را در ثبت آزار و اذیت خیابانی علیه زنان دارد. تحقیقات جدید حاکی از آن است از هر هشت زن در فرانسه، یک نفر حداقل یک بار در زندگی مورد آزار و اذیت جنسی قرار گرفته است. همچنین نزدیک به ۶۰ درصد زنان در معرض رفتارهای‌ آزاردهنده‌ی مردان قرارگرفته‌اند و بیش از ۵۰ درصد زنان متلک‌های جنسیتی و فحاشی شنیده اند. به گفته شرکت راه‌آهن دولتی فرانسه، ۸۷ درصد از زنان در هنگام استفاده از حمل و نقل عمومی نوعی آزار و اذیت را تجربه کرده‌اند. به همین دلیل در راستای افزایش آگاهی عمومی و تشویق آزاردیدگان و شاهدان برای انتشار گزارش و روایات آزار، کمپین ۱۵ روزه‌ای در هشتم مارس ۲۰۱۸ و به بهانه‌ی روز جهانی زن به راه افتاد و شهروندان فرانسوی شاهد نصب پوسترهای مبارزه با آزار و اذیت خیابانی و جنسی زنان در متروهای پاریس و در ایستگاه‌های قطار شدند.

در فرانسه همچنان افراد و گروه‌هایی به صورت داوطلبانه اقدام به چسباندن پوستر‌های مبارزه با آزار جنسی در دیوارهای شهر می‌کنند تا این پیام را به دیگر زنان منتقل کنند که آزار خیابانی یک تجربه‌ مشترک است و قربانیان این نوع آزار تنها نیستند. گروه مبارزه با آزار فرانسه به کسانی که مورد آزار قرار می‌گیرند توصیه می‌کند:

• اگر احساس ناامنی می‌کنید فرد آزاردهنده را نادیده بگیرید و به یک مکان امن بروید، مانند فروشگاه یا رستوران.

• اگر به اندازه‌ی کافی احساس امنیت می‌کنید، محکم، با آرامش بدون معذرت‌خواهی پاسخ بدهید.