بسیاری از مطالعات در حوزه آزار و اذیت زنان در فضای عمومی متمرکز بر روش‌های مصاحبه‌محور بوده‌اند. روشی که بر اساس آن پژوهشگر با مراجعه به زنان و پرسیدن سؤالاتی در راستای مسئله مورد نظرش به هدف خود می‌رسد. یکی از روش‌هایی که کمتر مورد توجه قرار گرفته رهیافت مشارکتی است. روشی که در آن پژوهشگر و مصاحبه‌شوندگان گام‌به‌گام از تعریف مسئله، شناسایی عوامل تأثیرگذار به سمت گام‌های عملی در این راستا حرکت می‌کنند.

در تحقیق زیر از روش پژوهش معطوف به کنش فمینیستی برای بررسی عوامل تأثیرگذار بر خشونت علیه زنان در محله هاشم‌آباد شهر تهران استفاده شده است. تسهیلگران ابتدا زمان زیادی را در مکان‌های پر رفت‌وآمد زنان مانند مسجد گذراندند. سپس حدود 9 ماه کارگا‌های داوطلبانه‌ای برگزار کرده که در آن زنان به کمک تسهیلگر به ترسیم درخت مشکلات محله پرداختند. برای این تحقیق ابتدا کارگاه‌های مقدماتی برگزار شده که در آن یک فرد مورد اعتماد محله این کارگاه را به زنان معرفی کرده است. تسهیلگر این کارگاه هم قبلاً در کارگاه‌های دیگر  با زنان این محله آشنایی داشته و برای همین ارتباط سریعی با آن‌ها برقرار می‌کند.

در جلسات اولیه افراد به صورت بارش افکار نظرات خودشان را درباره فضای ناامن در خیابان، مشکلات خریدوفروش مواد مخدر، روسپی‌گری و... اعلام می‌کنند. آن‌ها به مشکلات مختلف اولویت‌بندی می‌دهند و در این رأی‌گیری اعتیاد و خشونت علیه زنان تعداد آرا مساوی به دست می‌آورد. در جلسه بعدی سناریویی از زندگی دختری به اسم راحله که انواع خشونت‌ها را دیده بود تهیه می‌شود. بعد از خواندن سناریو زنان باید به سؤالاتی پاسخ می‌دادند که بر اساس آن نوع آزار، آزاردهنده‌ها، آزاردیدگان، محیط آزار و علت آن طبقه‌بندی می‌شود. با پاسخی که زنان می‌دهند تعریفی از خشونت علیه زنان و انواع و سطوح آن جمع‌بندی کردند که همه بر آن توافق دارند.

 در جلسه بعد نقشه یا کروکی محله ترسیم شد. تسهیلگر یک دایره وسط صفحه کشید و پرسید که اگر این مسجد باشد خانه شما کجاست؟ افراد یکی‌یکی خانه‌های خود را پیدا و بعد از ترسیم فضایی از محله بر اساس جدول مصادیق خشونت که جلسه قبل نوشته بودند خطرات و ناامنی‌های محله را با علامت مشخص کردند. برای همه آن‌ها تمام پل‌های عابر پیاده یادآور خاطره دردناک بود. پارک‌های محله را ناامن می‌دانستند و می‌گفتند که به خاطر وجود کارگاه‌های مختلف مردانه، زنان از تردد در این محله منع می‌شوند. در جلسه بعد درختی ترسیم شد که در آن همه مواردی را که منجر به احساس ناامنی آن‌ها می‌شد نوشتند. محقق بعد از جمع‌آوری این مشکلات به تحلیلی درباره منابع شهری که خیابان را برای زنان ناامن می‌کند دست‌یافت. تحلیلی که خود مشارکت‌کنندگان مستقیماً در دریافت آن سهم داشته‌اند.

برای مطالعه این مقاله، نوشته سمانه عابدینی و منتشر شده در مجله انسان‌شناسی اینجا کلیک کنید.